Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, το γυναικείο κινηματογραφικό πρότυπο προβάλλεται ως δέσμιο προϊόν του ανδρικού βλέμματος. Προκειμένου να υπάρξει στη μεγάλη οθόνη, η γυναίκα μετατρέπεται σε “εκείνο που προβάλλει το βλέμμα του Άλλου πάνω της”, σε ερωτικό αντικείμενο τριών βλεμμάτων: σκηνοθέτη-θεατή-πρωταγωνιστή. Στην οθόνη αναπαρίσταται η σύλληψη που έχουν γι’ αυτήν οι άντρες.
Ειδωλοποιείται με τρόπο συγκεκριμένο. Μασκαρεύεται ανάλογα με την επιθυμία του αρρενωπού βλέμματος. Απολύει την προσωπική της υπόσταση. Δεν είναι γυναίκα, παρά ένα αγνό και αθώο κορίτσι της διπλανής πόρτας. Είναι συνήθως μελαχρινή. Χαρακτηρίζεται από μια γενική τάση να φαίνεται όμορφη ή ευτυχισμένη (ενδεικτικά, βλ. Mary Poppins, 1964/ Funny Face, 1957/ My Fair Lady, 1964). Όλα όσα την καθιστούν ανθρώπινη μένουν στην αφάνεια, εξαιτίας της ανικανότητάς της να αισθανθεί οποιοδήποτε συναίσθημα εκτός από φόβο, σοκ και ντροπή. Παράλληλα, παρουσιάζει μια αδυναμία εκφοράς λόγου.
Τα πράγματα αλλάζουν στις αρχές του 1970. Οι έντονες μεταβολές στις έμφυλες σχέσεις, η αναδιάρθρωση της οικογενειακής δομής, οι μεταβολές στην αγορά εργασίας, οδηγούν σταδιακά στην αλλαγή της θηλυκής ταυτότητας και κατά συνέπεια στον τρόπο αναπαράστασής της. Παρακάτω θα μιλήσουμε για μερικές από τις συγκινητικότερες γυναικείες ερμηνείες στην ιστορία του κινηματογράφου, μετρώντας αντίστροφα.
5. Moonstruck, 1987: Η Kινηματογραφική Aναπαράσταση της Xήρας
Ο ανθρώπινος σκελετός είναι φτιαγμένος από ασβέστιο, από το ίδιο χημικό στοιχείο που έχουν φτιαχτεί τα αστέρια. Η κίνηση των πλανητικών σωμάτων οφείλεται στη βαρυτική δύναμη, που τα κάνει να έλκονται. Θα μπορούσαμε να πούμε πως τα ίδια αποτελέσματα έχει ο έρωτας στους ανθρώπους. Λειτουργεί ως βαρυτική δύναμη. Κάνει τα σώματα τους να έλκονται, έτσι που οι ερωτευμένοι μοιάζει να κουβαλούν στις καρδιές τους τη δύναμη ολόκληρου του σύμπαντος. Στη ρομαντική κομεντί του Καναδού σκηνοθέτη Norman Jewison, μια κοινότητα ιταλo-αμερικανών επηρεάζεται συναισθηματικά από τη δύναμη της πανσελήνου. Η Loretta Castorini (Cher), που έχει μείνει χήρα από καιρό, αποφασίζει να ενδώσει στις προτροπές του περιβάλλοντός της και να δεχτεί την πρόταση γάμου του μεσόκοπου Johnny Cammareri (Danny Aiello). Όλα αλλάζουν όταν γνωρίζει τον αδερφό του μέλλοντα συζύγου της, τον Ronny (Nicolas Cage). Η ταινία χάρισε στη Cher το Όσκαρ A’ γυναικείου ρόλου.
4. Harold and Maude, 1971: Η Κινηματογραφική Αναπαράσταση της Ηλικιωμένης Γυναίκας
Ο νεαρός και μοναχικός Harold (But Cort) έχει εμμονή με το θάνατο. Η γοητεία που του ασκεί εκδηλώνεται μέσα από μια σειρά ψεύτικων αυτοκτονιών, με σκοπό να κεντρίσει το ενδιαφέρον της πολύ πλούσιας και πολύ νευρωτικής μητέρας του. Η ηλικιωμένη Maude (Ruth Gordon) έχει εμμονή με τη ζωή. Αδιαφορώντας για τα κοινωνικά πρότυπα συμπεριφοράς, κάνει ό,τι την ευχαριστεί. Οι δύο τους έχουν ένα κοινό ενδιαφέρον: παρευρίσκονται σε κηδείες ανθρώπων που τους είναι άγνωστοι. Μια ξεκαρδιστική μαύρη κωμωδία με στοιχεία υπαρξιακού δράματος, σε σκηνοθεσία Hal Ashby. Η Ruth Gordon απέσπασε την Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας – Κωμωδίας.
3. Lady Sings the Blues, 1972: Οι Έγχρωμες Γυναίκες στο Σινεμά
Η ταινία πραγματεύεται τον βίο και την πολιτεία της μυθικής Billie Holiday. Η πολυτάραχη ζωή της τζαζ τραγουδίστριας δίνεται δια χειρός Sidney J Furie, με την εκπληκτική Diana Ross στον πρωταγωνιστικό ρόλο, που αν και (αδίκως) δεν κατάφερε να αποσπάσει το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου, λόγω του ρατσισμού της εποχής, κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα Πρωτοεμφανιζόμενης Ηθοποιού.
2. Dangerous Game (aka Snake Eyes), 1993: Μια Υποτιμημένη Γυναικεία Ερμηνεία
Ο σκηνοθέτης Eddie Israel (Harvey Keitel) δουλεύει πάνω στην τελευταία του ταινία με τίτλο “The Mother of Mirrors”, όπου πρωταγωνιστούν ο Francis Burns (James Russo) και η Sarah Jennings (Madonna). Πρόκειται για την ιστορία της τελευταίας νύχτας ενός ζευγαριού του οποίου η σχέση βυθίζεται στη φθορά και το συναισθηματικό όλεθρο. Η απαιτητικότητα του σκηνοθέτη και η έντονη ατμόσφαιρα της ταινίας επιδρούν στην καθημερινή ζωή των πρωταγωνιστών του. Πρόκειται για τη δυνατότερη κινηματογραφική ερμηνεία της Madonna. Μια ταινία σε σκηνοθεσία Abel Ferrara που ακροβατεί στα όρια μεταξύ φαντασιακού και πραγματικού, κινηματογράφου και καθημερινότητας. Ό,τι και να πούμε για το πόσο έχει αδικηθεί η ερμηνεία της Madonna στη συγκεκριμένη ταινία θα είναι λίγο. Αντ’ αυτού, παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα του σεναρίου και του συγκινητικότερου -κατ’ εμέ- λόγου που έχει ξεστομίσει γυναίκα στο σινεμά, ενώ βλέπει τη ζωή και τη σχέση της να καταρρέουν :
My life didn’t begin when I fucking met you. You think you’re so smart. You got it all figured out. You blow my brains out, you burn the house down, you kill yourself. All life’s misery solved in an hour’s worth of effort. Bravo! And in the end, we’ll meet in one of the seven circles. I’ll be there for not doing what I could to help you. And you’ll be there for doing what you could to stop me […] I want to see blood on your hands. You can’t hide from the consequences of what you do. I want you to take a stand for the horseshit you believe in.
1. A Woman Under the Influence, 1974: (Ίσως) η Μεγαλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία στην Ιστορία του Σινεμά
Πρόκειται για μια ταινία του 1974 σε σκηνοθεσία John Cassavetes. Πρωταγωνίστρια η Gena Rowlands, σε μια από τις πιο συγκλονιστικές γυναικείες ερμηνείες στην ιστορία του κινηματογράφου. Μιλάμε για μια ταινία-πρότυπο ψυχογραφικού σινεμά. Αφορά την πολυπλοκότητα του γυναικείου ρόλου. Η πρωταγωνίστρια -μια γυναίκα, μητέρα, νοικοκυρά, σύζυγος- πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια. Ο φακός του Cassavetes την ακολουθεί προκειμένου να εντοπίσει τον τρόπο με τον οποίο η ψυχική της κατάσταση επηρεάζει το πολυδιάστατο του ρόλου της και τη λειτουργικότητά της σε καθημερινό επίπεδο. Με αυτήν της την ερμηνεία, η Rowlands κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ηθοποιού σε Δραματική Ταινία.
