«Και τώρα τι;» θα αναρωτηθεί κάποιος για το μέλλον της Sanna Marin, της 36χρονης Φινλανδής πρωθυπουργού, η οποία, όταν ανέλαβε καθήκοντα τον Δεκέμβριο του 2019, έγινε η νεότερη πρωθυπουργός της χώρας της και η τρίτη γυναίκα πρωθυπουργός στην ιστορία της Φινλανδίας, ενώ ήταν και η νεότερη εν ενεργεία πρωθυπουργός στον κόσμο μέχρι που της πήρε τον τίτλο ο Αυστριακός (πρώην καγκελάριος) Sebastian Kurz, τον Ιανουάριο του 2020.
«You Gotta Fight for your Right to Party»
Το τελευταίο διάστημα, ακόμη και αυτοί που δεν είχαν ακούσει έως τότε το όνομά της, έμαθαν και την παραμικρή λεπτομέρεια για το «Sannagate». Η πρωθυπουργός με την ταπεινή καταγωγή, η οποία από τότε που ανέλαβε τα ηνία της χώρας της έγινε η δημοφιλέστερη ηγέτις της του 21ου αιώνα, περνάει πράγματι δύσκολες ώρες.
Παρότι πιστώθηκε την επιτυχημένη διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού, αλλά και πιο πρόσφατα την ιστορική αίτηση για ένταξη της χώρας της στο ΝΑΤΟ, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, και τη μείωση του ΦΠΑ στους λογαριασμούς της ηλεκτρικής ενέργειας, η φήμη της έχει δεχτεί βαρύ πλήγμα.
Ο ταμπλόιντ Τύπος την έχει κρεμάσει στα μανταλάκια και, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Helsingin Sanomat –της μεγαλύτερης συνδρομητικής εφημερίδας τόσο της Φινλανδίας όσο και συνολικά των σκανδιναβικών χωρών–, το 42% των Φινλανδών λέει ότι η άποψή του για την πρωθυπουργό έχει επηρεαστεί εξαιτίας των σκανδάλων.
Party Animal
Όλα ξεκίνησαν από ένα βίντεο που διέρρευσε και έκανε τον γύρο του κόσμου, στο οποίο η Marin εμφανίζεται να παρτάρει με φίλους της και διάφορες διασημότητες. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν η δημοσίευση μιας φωτογραφίας σε εγχώρια ΜΜΕ, που είχε τραβηχτεί στην επίσημη πρωθυπουργική κατοικία, με δύο γυναίκες να φιλιούνται σηκώνοντας τις μπλούζες τους για να αποκαλύψουν το στήθος τους.
«Πόσο παρτάρισμα θεωρείται υπερβολικό για έναν ηγέτη;» αναρωτήθηκε το BBC, ενώ εκείνη όχι μόνο αναγκάστηκε να απολογηθεί κάνοντας λόγο για faux pas, αλλά δέχτηκε να υποβληθεί και σε εξέταση για τυχόν ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών. Παραδέχτηκε ότι ειδικά η τόπλες φωτογραφία ήταν ανάρμοστη και με δάκρυα στα μάτια είπε το μάλλον αυτονόητο, ότι εκτός από πρωθυπουργός είναι και άνθρωπος.
Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά που η πρωθυπουργός στοχοποιείται. Τον Δεκέμβριο του 2021 δέχτηκε έντονη κριτική όταν έγινε γνωστό ότι είχε ξενυχτήσει χορεύοντας κάπου παρότι είχε έρθει σε επαφή με κρούσμα Covid και έπρεπε να έχει απομονωθεί.
Η Υπόθεση Βρωμάει Σεξισμό
Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η υπόθεση βρωμάει σεξισμό, επισημαίνοντας μάλιστα ότι η Marin δεν είναι η πρώτη ηγέτις που κατηγορείται για ανάρμοστα πάρτι. Το 2018 είχε προκληθεί σκάνδαλο όταν ο πρώην πρόεδρος του φινλανδικού Πράσινου Κόμματος, Touko Aalto, εμφανίστηκε σε φωτογραφία να χορεύει σε ένα γκέι κλαμπ χωρίς το πουκάμισό του. Δύο μήνες αργότερα παραιτήθηκε, επικαλούμενος υπερκόπωση και κατάθλιψη, αλλά η υπόθεση δεν πήρε μεγάλες διαστάσεις.
Όπως υποστηρίζει η καθηγήτρια Σπουδών Φύλου στο πανεπιστήμιο Turku, Anu Koivunen, ένας άνδρας στη θέση της Marin επίσης θα αντιμετώπιζε σκάνδαλο, αλλά στην περίπτωση της Φινλανδής πρωθυπουργού υπάρχουν σεξιστικές αποχρώσεις. «Γίνεται κουβέντα για τα προσόντα της, για το αν κάνει γι’ αυτή τη δουλειά», λέει η καθηγήτρια, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε αν ήταν άντρας.
Για τη Φινλανδή πρωθυπουργό, που έχει μια τετράχρονη κόρη με τον σύζυγό της, Markus Raikkonen –με τον οποίο είναι μαζί από τα 18 τους, τον παντρεύτηκε πολύ πρόσφατα και μοιράστηκαν εξίσου τη γονική άδεια μένοντας ο καθένας από 6 μήνες στο σπίτι–, έχει επίσης ακουστεί ότι η συμπεριφορά της δεν αρμόζει σε μητέρα.
Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κάποιος τέτοια σχόλια εις βάρος ενός πατέρα, όπως παρατηρεί εύστοχα η πολιτική αναλύτρια Johanna Vuorelma.
Συνηθισμένα τα Βουνά στα Χιόνια
Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που η Marin δέχεται σεξιστικές συμπεριφορές. «Παγκοσμίως η εικόνα ενός ηγέτη εξακολουθεί να είναι πολύ αρρενωπή και υπάρχουν λίγοι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων που ανήκουν στη νεότερη γενιά. Δεν είμαι καλύτερη ούτε χειρότερη από έναν μεσήλικα άνδρα», απαντάει σε αυτούς που ενοχλούνται εξαιτίας του φύλου της και δεν διστάζει να ποστάρει στο Instagram φωτογραφία της να θηλάζει την κόρη της, Emma.
Όπως είχε πει σε περσινή συνέντευξή της στο Reuters, τόσο η ίδια όσο και οι νεαρές υπουργοί της κυβέρνησής της έχουν γίνει στόχος εκτεταμένης ρητορικής μίσους για το φύλο και την εμφάνισή τους: «Όταν είσαι νέα και γυναίκα, η ρητορική μίσους που αντιμετωπίζεις συχνά σεξουαλικοποιείται».
Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι σε έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών Επικοινωνιών του ΝΑΤΟ αναφέρεται ότι οι Φινλανδές πολιτικοί –στα τέσσερα κόμματα του πεντακομματικού κεντροαριστερού συνασπισμού της Marin επικεφαλής είναι γυναίκες κάτω των 35 ετών– δέχονται στο Twitter «κακοποιητικά σχόλια» από ακροδεξιές ομάδες λόγω του φύλου τους.
Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι πριν από δύο χρόνια στο Νταβός, η Marin δέχτηκε ερώτηση από έναν συντονιστή πάνελ για τον χώρο στον οποίο συναντιέται το υπουργικό της συμβούλιο (12 από τους 19 υπουργούς της κυβέρνησης είναι γυναίκες), για να απαντήσει ότι «συναντιέται όπου και τα υπουργικά συμβούλια των άλλων χωρών και όχι σε γυναικεία δοκιμαστήρια».
Η Ταπεινή Καταγωγή και η Οικογένεια Ουράνιο Τόξο
Η Marin όμως είναι μαθημένη στη στερεοτυπική αντιμετώπιση και στα σχόλια για τον τρόπο ζωής της. Ήταν σχετικά άγνωστη προτού γίνει πρωθυπουργός και η αλήθεια είναι ότι η άνοδός της στην εξουσία ήταν αλματώδης. Μεγάλωσε στην πόλη Πίρκαλα της νότιας Φινλανδίας, σε μια «οικογένεια ουράνιο τόξο, χαμηλού εισοδήματος, σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα», όπως έχει πει η ίδια.
«Οι γονείς μου χώρισαν εξαιτίας του προβλήματος με το αλκοόλ που αντιμετώπιζε ο πατέρας μου όταν εγώ ήμουν πολύ μικρή», γράφει στο blog της. Μετά το διαζύγιό τους έχει δει τον πατέρα της μόνο μια φορά. Στην ερώτηση αν νιώθει ότι έχει πατέρα «η απάντηση είναι όχι. Δεν έχω μεγαλώσει μαζί του και θα έλεγα ότι δεν έχω πατέρα», έχει πει σε συνέντευξή της στη Vogue.
Μπορεί να στερήθηκε τα υλικά αγαθά στην παιδική της ηλικία ζώντας μαζί με τη μητέρα και τη σύντροφό της, όμως, όπως η ίδια έχει περιγράψει, τα παιδικά της χρόνια ήταν «γεμάτα αγάπη, μια απλή ζωή». Ωστόσο, όπως είχε πει σε συνέντευξή της το 2015, όταν ήταν μικρή ένιωθε «αόρατη», γιατί δεν αισθανόταν ότι μπορεί να μιλήσει ανοιχτά για την οικογένειά της.
Η Πωλητριούλα
Μέτρια μαθήτρια στο σχολείο, η Marin ήταν η πρώτη από την οικογένειά της που πήγε στο πανεπιστήμιο και μάλιστα πήρε μεταπτυχιακό στις Διοικητικές Επιστήμες. Για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές της εργάστηκε σε κατάστημα, κάτι το οποίο οι αντίπαλοί της χρησιμοποίησαν αργότερα για να τη μειώσουν.
Όταν έγινε πρωθυπουργός, η φινλανδική εφημερίδα Iltalehti έγραψε για την «αξιοθαύμαστη εξέλιξή της από υπάλληλος καταστήματος στην κορυφή της Φινλανδίας». Ακόμη και ο τότε υπουργός Εσωτερικών της Εσθονίας, Mart Helme, χαρακτήρισε τη νέα πρωθυπουργό της «πωλητριούλα», προκαλώντας αντιδράσεις.
Σχόλιο που μάλλον σε καλό τής βγήκε, αφού πολλοί διαπρεπείς Φινλανδοί βρήκαν έτσι την ευκαιρία να αποκαλύψουν μέσα από τα social media τη δική τους «άνοδο στην κορυφή», ξεκινώντας από ταπεινή αφετηρία, δουλεύοντας ως καθαρίστριες ή ταμίες.
«Ισχυρή, Υπεύθυνη, Χαρισματική»
Τα σχόλια και οι συχνές αντιπαραθέσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής της και την εμφάνισή της βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το πώς βλέπουν οι ψηφοφόροι τη νεαρή πολιτικό. «Ως πολιτικός απολαμβάνει τον σεβασμό. Είναι σταθερή στις απόψεις της, αλλά και ανοιχτή στον διάλογο», επισημαίνει η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, Emilia Palonen.
Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της, το SDP, την ηγεσία του οποίου ανέλαβε το 2020, «είχε ανάγκη από ισχυρούς, υπεύθυνους και χαρισματικούς ανθρώπους όπως εκείνη», προσθέτει η ίδια.
Η Marin εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής το 2015. Αλλά για πολλούς Φινλανδούς η πρώτη φορά που βρέθηκε κάτω από τα φώτα της δημοσιότητας ήταν το 2016, όταν μια σουρεαλιστική συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης Τάμπερε, της οποίας προήδρευε, έγινε viral.
Στο βίντεο, το οποίο έχει συγκεντρώσει σχεδόν ένα εκατομμύριο views, η Marin καταφέρνει να θέσει υπό έλεγχο μια συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου σχετικά με τις νέες γραμμές του τραμ στην πόλη και, παρότι διήρκεσε 10 ώρες, με διάφορους συμβούλους να καταθέτουν αδιανόητες προτάσεις υπέρ ή κατά, το σχέδιο, τελικά, υπερψηφίστηκε.
Πολλοί ήταν εκείνοι που εξήραν τον επαγγελματισμό της απέναντι σε καβγατζήδες δημοτικούς συμβούλους, χαρίζοντάς της τη φήμη της «ατρόμητης αρχηγού». «H Sanna Marin έδειξε πώς συγκρατούν τους ταραξίες», έγραψε χαρακτηριστικά η εφημερίδα Helsingin Sanomat.
Θα Ξαναγεννηθεί από τις Στάχτες της;
Το σκάνδαλο με τα πάρτι δεν αποκλείεται να κοστίσει στο κόμμα της τις επόμενες εκλογές, αλλά και να γράψει τους τίτλους τέλους στη θητεία της ως προέδρου του. Τουλάχιστον αυτό εκτιμά ο ο πρώην γραμματέας του SDP, Mikael Jungner.
Μακροπρόθεσμα όμως, κατά τον ίδιο, ενδεχομένως και να της βγει σε καλό: θα κερδίσει πολλή στήριξη –ειδικά από τις νέες γυναίκες ψηφοφόρους– και η υπόθεση πιθανόν να ωφελήσει και το κάπως παλιομοδίτικο SDP ενόψει των εκλογών του επόμενου χρόνου.
Μάλιστα, ο Jungner θεωρεί ότι η Marin δεν αποκλείεται να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2024 και να κερδίσει. Στη Φινλανδία ο πρόεδρος έχει σημαντικές εξουσίες σε τομείς μεταξύ των οποίων η εξωτερική πολιτική και η εθνική ασφάλεια. Οι Φινλανδοί τρελαίνονται γι’ αυτούς που ξαναγεννιούνται από τις στάχτες τους, εξηγεί ο ίδιος, γιατί αυτό δείχνει ότι γνωρίζουν πώς να ξεπερνούν τις αποτυχίες.
Επιπλέον, η Marin έχει χτίσει μια πολύ γερή βάση υποστηρικτών που τη θεωρούν κάτι σαν ροκ σταρ, συνεχίζει ο Jungner: «Πρώτη φορά βλέπω κάτι τέτοιο. Ένα είναι σίγουρο: η καριέρα της δεν έχει τελειώσει».
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Τα Πολλαπλά Οφέλη του Δημόσιου Λόγου των Γυναικών
