Shrinkflation: από τον όρο shrink (=συρρικνώνω) και inflation (=πληθωρισμός). Αναφέρεται στη συρρίκνωση των προϊόντων στα ράφια του σούπερ μάρκετ που δεν συνοδεύεται αντίστοιχα από τη «συρρίκνωση» της τιμής τους. Πρόκειται, άραγε, για έναν όρο που ήρθε για να μείνει;
Όταν εκτέθηκαν για πρώτη φορά οι διαφορετικές συσκευασίες κάποιων προϊόντων, η πρώτη σκέψη αρκετών καταναλωτών ήταν έως και… θετική – και όπως αποδείχτηκε αφελής. Σε πολλές περιπτώσεις η αλλαγή ήταν και είναι ανεπαίσθητη και έτσι πίστεψαν ότι γίνεται είτε για λόγους μάρκετινγκ είτε στο πλαίσιο μιας προσπάθειας μείωσης των απορριμμάτων με την κατάργηση πιθανόν παραπανίσιου υλικού στη συσκευασία.
Η Pippa Malmgren, η οικονομολόγος στην οποία πιστώνεται η επινόηση της λέξης shrinkflation το 2009, δήλωσε ότι οι εταιρείες ελπίζουν ότι οι αγοραστές δεν θα καταγράψουν αυτές τις αλλαγές ή ότι θα αργήσουν να το κάνουν. «Σε αναγκάζουν να κάνεις υπολογισμούς με το μυαλό σου, αλλά ξέρουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι καλοί σε αυτό», έχει πει. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αγοραστές συνήθως «είναι ενήμεροι ως προς τις τιμές, αλλά όχι ως προς το καθαρό βάρος», όπως έχει αναφέρει ο Edgar Dworsky, ιδρυτής της Consumerworld.org.
Ουσιαστικά, η συρρίκνωση είναι μια μορφή «κρυφού» πληθωρισμού. Αντί να αυξηθεί η τιμή ενός προϊόντος, κάτι που θα γινόταν πιο άμεσα αντιληπτό στους καταναλωτές, οι εταιρείες μειώνουν το μέγεθός του διατηρώντας την ίδια τιμή (το τελευταίο αναφέρεται και με τον όρο skimpflation) – αν και η τιμή ανά μονάδα βάρους ή όγκου έχει ασφαλώς αυξηθεί.
…δεν είναι λίγες οι φορές που οι καταναλωτές αισθάνθηκαν εξαπατημένοι στην επέλαση του shrinkflation. Όχι μόνο σε ό,τι αφορά προϊόντα στα ράφια του σούπερ μάρκετ αλλά και διάφορες υπηρεσίες.
Η μικρή μείωση της ποσότητας –τουλάχιστον στην αρχή– μπορεί να περάσει απαρατήρητη ή, τουλάχιστον, αυτό ελπίζει ο κατασκευαστής, ενώ η αύξηση της τιμής μπορεί να οδηγούσε αυτόματα τον καταναλωτή στην επιλογή ενός άλλου, ανταγωνιστικού προϊόντος. Πολλές καταναλωτικές ενώσεις ανά τον κόσμο έχουν ασκήσει κριτική σε αυτή την τακτική, υποστηρίζοντας πως δεν υπάρχει έγκαιρη και επαρκής ενημέρωση σχετικά με την αλλαγή στην ποσότητα των προϊόντων, ώστε οι καταναλωτές να έχουν ξεκάθαρη εικόνα κατά τις αγορές τους.
Είναι σαφώς πιο εύκολο να διακρίνει κανείς τη συρρίκνωση ενός πακέτου παρά την ποιότητα του προϊόντος που περιέχει.
Ωστόσο, η τακτική δεν είναι καινούργια. Και το πιο σημαντικό, είναι νόμιμη, εφόσον η ποσότητα που αναγράφεται στη συσκευασία είναι ακριβής. Σε αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία, αλλά δεν είναι λίγες οι φορές που οι καταναλωτές αισθάνθηκαν εξαπατημένοι στην επέλαση του shrinkflation. Όχι μόνο σε ό,τι αφορά προϊόντα στα ράφια του σούπερ μάρκετ αλλά και διάφορες υπηρεσίες, καθώς ολοένα και περισσότερες εταιρείες περικόπτουν δωρεάν παροχές ή μειώνουν το προσωπικό τους με αποτέλεσμα η παροχή των υπηρεσιών τους να είναι χρονοβόρα και, σε αρκετές περιπτώσεις, όχι όσο επιμελής θα έπρεπε.
Ακόμα πιο δύσκολο για τους καταναλωτές είναι να εξακριβώσουν την υποβάθμιση των πρώτων υλών. Είναι σαφώς πιο εύκολο να διακρίνει κανείς τη συρρίκνωση ενός πακέτου παρά την ποιότητα του προϊόντος που περιέχει. Ομοίως στα έτοιμα φαγητά και ποτά, μπορεί κανείς να διακρίνει τη συρρίκνωση της μερίδας, όχι όμως και την ποιότητά της, που εξαρτάται άμεσα από την επιλογή των πρώτων υλών.
Εκτός από τις διαμαρτυρίες των καταναλωτών, η γαλλική εταιρεία σούπερ μάρκετ Carrefour επίσης πήρε θέση κατά του shrinkflation πρόσφατα, τοποθετώντας ετικέτες δίπλα σε προϊόντα που υιοθετούν αυτή την τακτική – μια στρατηγική για να ασκηθεί πίεση στις μεγάλες εταιρείες ώστε να επανεξετάσουν τις τιμολογιακές πολιτικές τους.
Όπως είχε δηλώσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γεώργιος Μπάλτας, καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση έχουν επιφέρει «αναγκαστικές και δραστικές αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά. Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν την ολική επαναφορά της τιμής ως κυρίαρχου αγοραστικού κριτηρίου στις αποφάσεις των καταναλωτών» και πως σε μια συνεχιζόμενη κρίση αυτό θα αφορά όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού.
Ωστόσο, διευκρινίζει πως αυτό «δεν σημαίνει ότι οι αγοραστικές αποφάσεις των καταναλωτών είναι απλοϊκά μονόπλευρες και γίνονται με μόνο κριτήριο το κόστος. Εξάλλου, είναι επιστημονικά και εμπειρικά διαπιστωμένο ότι οι καταναλωτές αξιολογούν τα προϊόντα με διάφορα κριτήρια και χαρακτηριστικά πριν τελικά επιλέξουν αυτό που θα αγοράσουν».
Είναι κατανοητό σε όλους ότι η άνοδος του κόστους παραγωγής και κατασκευής μετακυλίεται στο προϊόν, ωστόσο, από την άλλη, είναι οι καταναλωτές που δέχονται τη μεγαλύτερη οικονομική πίεση ως ο τελευταίος κρίκος σε ένα δίκτυο που προσπαθεί να διατηρήσει τις ανταγωνιστικές τιμές των προϊόντων του χωρίς να μειώσει σημαντικά τα κέρδη του.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Πράσινες Επενδύσεις ή Επενδύοντας στο Μέλλον μας
Ηλεκτροκίνηση και Αυτοκινητοβιομηχανία: Οι Μεγάλες Προκλήσεις
