Tην περίοδο της καραντίνας –άραγε τη θυμάται κανείς;– με είχε απασχολήσει αρκετά η έννοια του χρόνου. Το παρατεταμένο pause που είχαμε πατήσει τότε ήταν αφορμή παρατήρησης για τον τρόπο ζωής μας και για το πώς επιλέγουμε να τη διαμορφώνουμε. Τότε ήταν και η πρώτη φορά που αναζήτησα τον όρο «slow».
Η σύνδεση του όρου με τον τρόπο ζωής εμφανίστηκε το 1986 στην Ιταλία, έπειτα από το κίνημα του Ιταλού Carlo Petrini «Slow Food», με σκοπό την προώθηση των ντόπιων βιολογικών προϊόντων σε λογικές τιμές, κάτι που θα ωφελούσε καταναλωτές και παραγωγούς.
Τότε που είχαμε κλειστεί στα σπίτια μας, είχα ενθουσιαστεί με τον όρο «Slow Tourism», πίστευα πως ήρθε η στιγμή να αναπροσαρμόσω τους ρυθμούς της ζωής μου, να βρίσκομαι πιο συχνά στη φύση, να ταξιδεύω με τρένο και να απολαμβάνω τον χρόνο. «Ναι, είμαι μια slow traveler», έγραφα τότε, και «Ζήτω το Αργό Κίνημα!» – και άλλα τέτοια ουτοπικά στη σημερινή πραγματικότητα.
Τι Απέγιναν τα Κυριακάτικα Τραπέζια;
Τις προάλλες, ενόσω είχα τα πόδια μου στο τραπεζάκι του σαλονιού και στήριζα το κινητό ανάμεσα στα γόνατά μου τρώγοντας άτσαλα μπουκιές από το πιάτο που είχα σφηνώσει κάτω από το πηγούνι μου, έπεσα πάνω σε ένα άρθρο στο Instagram: «Γιατί δεν τρώμε καθισμένοι σε τραπέζι πλέον;».
Όπως η αρθρογράφος, έτσι και εγώ μεγάλωσα σε ένα σπίτι που 14:00 με 14:45 τρώγαμε όλοι μαζί στο μικρό τραπέζι της κουζίνας, στην ίδια κάθε φορά θέση. Δεν βλέπαμε τηλεόραση – ίσως κλεφτές ματιές στις αθλητικές ειδήσεις στο τέλος. Μετά συνεχίζαμε με δουλειές, φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα.
Τις Κυριακές υπήρχε ιερός, άγραφος κανόνας να τρώμε στο χωριό με τον παππού και τη γιαγιά. Θα έπρεπε να υπάρχει λόγος σοβαρός για να μη μαζευτεί όλη η οικογένεια γύρω από το τραπέζι, να μάθει, να μοιραστεί, να ενδιαφερθεί. Και μπορεί τότε να μας φαινόταν μια πιεστική διαδικασία που δεν άφηνε περιθώριο διαπραγμάτευσης, σήμερα την αναπολώ και, καθισμένη στον καναπέ μου, με φαντάζομαι με τους φίλους και συγγενείς μου να καθόμαστε γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι με τις ώρες, σαν να παίζουμε σε σειρές του Παπακαλιάτη, σε λίγο πιο μεσοαστικά διαμερίσματα του κέντρου της Αθήνας.
Εργάζομαι σε ένα γραφείο στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα, με θέα γκρίζα ξεχαρβαλωμένα κλιματιστικά, πηγαινοέρχομαι στη Θεσσαλονίκη με αεροπλάνο και ξέρω απέξω κι ανακατωτά το menu στο lounge της Aegean –τρένα, άλλωστε, στην Ελλάδα δεν έχουμε– και απολαμβάνω τη γριά πάπια που πλένεται στη λίμνη του Εθνικού Κήπου στα ελάχιστα λεπτά σύνδεσής μου με τη φύση – όταν αυτός δεν είναι κλειστός λόγω πορειών διαμαρτυρίας.
Καταναλώνω το φαγητό μου μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή μου στο γραφείο ή στον δρόμο και πηγαίνω σε εστιατόρια που περήφανα αποφεύγω να έχουν περιορισμό χρόνου-slot, ως μία προσιτή πολυτέλεια που προσφέρω στον εαυτό μου.
Πολυτέλεια, καθώς το φαγητό στα εστιατόρια είναι πλέον πανάκριβο, ακόμη κι αν καταναλώνουμε –ως νέα εστιατορική τάση– βραστές ρίζες λαχανικών, γίγαντες και πατάτες γιαχνί, σε χώρους που τα media γαστρονομίας προωθούν ως γνήσια και λαϊκά. Εκείνα τα media που διαμορφώνουν τάσεις, στρέφουν τους προβολείς τους στα άγνωστα ως μοναδικά αυθεντικά αποθέματα ελληνικής παράδοσης και γαστρονομίας – τα οποία κατακρίνουν αργότερα γιατί δεν βρίσκουμε καρέκλα να καθίσουμε. Και στο τέλος, οι ίδιοι εκείνοι άνθρωποι των media μαζεύονται σπίτια τους και μαγειρεύουν, προβάλλοντάς τα ως το ιδανικό μέρος συνεστίασης και συνάθροισης – να, όπως στις σειρές του Παπακαλιάτη!
To Κίνημα Slow Food Farms
Ευτυχώς για την υπόλοιπη ανθρωπότητα οι υποστηρικτές του Αργού Κινήματος ή Slow Foodπαρέμειναν σταθεροί στις απόψεις τους και στην επιστήμη που μελετούν. Υπάρχουν ακόμη και είναι ενεργοί υποστηρικτές ενός παγκόσμιου δικτύου που στόχο έχει, μεταξύ άλλων, την ενθάρρυνση ενός πιο αργού, συνειδητού και απολαυστικού τρόπου διατροφής και ζωής.
Πριν από λίγες μέρες, εκπρόσωποι του κινήματος από χώρες των Βαλκανίων συναντήθηκαν στη φάρμα Chilli Factor Organic Farm στους Νέους Επιβάτες της Θεσσαλονίκης. Όπως αναφέρει η εκπρόσωπος της φάρμας, Λίλιαν Κουίδου, «το κίνημα Slow Food Farms είναι μια διεθνής πρωτοβουλία του κινήματος Slow Food που δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει και να συνδέσει αγροκτήματα σε όλο τον κόσμο που παράγουν καλό, καθαρό και δίκαιο φαγητό σε αρμονία με τις αρχές της αγροοικολογίας. Το δίκτυο Slow Food Farms εξελίσσεται στη μεγαλύτερη παγκόσμια κοινότητα αγροκτημάτων που έχουν δεσμευτεί σε αυτές τις αξίες».
Good, Clean and Fair Food for All
Το κίνημα Slow Food αποτελεί ξεκίνησε στην Ιταλία ως αντίδραση στον ολοένα και πιο γρήγορο και μαζικό τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης τροφής (fast food και βιομηχανοποίηση της διατροφής).
Το –διεθνές πια– κίνημα προωθεί την καλή (ποιοτική, γευστική και υγιεινή), καθαρή (που παράγονται με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και τα ζώα) και δίκαιη (που σέβεται τους παραγωγούς και τη δίκαιη αμοιβή τους) κατανάλωση τροφίμων.
Στις αξίες του συμπεριλαμβάνονται η υποστήριξη τοπικών και παραδοσιακών προϊόντων, η προστασία της βιοποικιλότητας και των απειλούμενων τροφίμων μέσω προγραμμάτων όπως το «Αrk of Taste» (Κατάλογος Παραδοσιακών Γεύσεων) ή της λίστας Presìdi Slow Food (προϊόντα υπό προστασία λόγω σπανιότητας/πολιτιστικής αξίας), η προώθηση της βιώσιμης γεωργίας και κατανάλωσης εποχικών προϊόντων και η εκπαίδευση καταναλωτών ώστε να γνωρίζουν τι τρώνε και από πού προέρχεται.
Σήμερα, το κίνημα Slow Food έχει παρουσία σε πάνω από 160 χώρες, με περισσότερα από 68.000 μέλη, με χιλιάδες μέλη, και δραστηριοποιείται με παραγωγικά δίκτυα, φεστιβάλ γεύσης και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες.
Δεν είναι απλώς αντι-fast food, αλλά κίνημα υπέρ της συνειδητής, τοπικής, βιώσιμης και ηθικής γαστρονομίας, με σεβασμό στην παράδοση και στον χρόνο που απαιτείται για να παραχθεί το φαγητό και να το απολαύσουμε σωστά – το παγκόσμιο κίνημα Slow Food έχει σημαντικό αντίκτυπο και στους τρεις άξονες δράσης.
Σύμφωνα με τις αρχές του έχουν καλλιεργηθεί πάνω από 4.000 κήποι σε ολόκληρη την Αφρική, ενώ έχουν καταγραφεί στο Ark of Taste 5.795 προϊόντα που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Το Slow Food Κίνημα στην Ελλάδα και οι Φάρμες
Στην Ελλάδα, η Μπριγάδα των Σεφ – Slow Food Community είναι η επίσημα αναγνωρισμένη κοινότητα του διεθνούς Slow Food. Μια συλλογική πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2019 από ομάδα Ελλήνων σεφ και επαγγελματιών τροφίμων με επικεφαλής τον Νίκο Φωτιάδη. Εκπροσωπεί επίσημα τους επαγγελματίες γαστρονομίας στην ελληνική δομή του Slow Food, ενώ συμμετείχε και στη δημιουργία της Εθνικής Επιτροπής Slow Food Ελλάδας μαζί με διάφορες τοπικές κοινότητες (Ικαρία, Πάτμος, Μακεδονία, Πελοπόννησος). Οι κοινότητες χρησιμεύουν ως δίκτυο: παραγωγοί, σεφ, κοινότητες νησιών/περιοχών συνεργάζονται για την προώθηση της βιώσιμης διατροφής, της τοπικής παραγωγής και της προστασίας της βιοποικιλότητας.
Η Βάσω Γιατζίδου, συνεργάτιδα της Slow Food International στην Ελλάδα ως Slow Food Farms Accelerator, είναι ο συνδετικός κρίκος για την ένταξη στο δίκτυο αγροκτημάτων και παραγωγών.
Κάθε ενδιαφερόμενος/η έχει τη δυνατότητα να προτείνει αγροκτήματα προς ένταξη στο δίκτυο συμπληρώνοντας τη φόρμα υποψηφιότητας. Πιο συγκεκριμένα, παραγωγοί που χρησιμοποιούν αγροοικολογικές πρακτικές ή ακτιβιστές Slow Food μπορούν να συμπληρώσουν εδώ τα στοιχεία τους, ενώ πολίτες που υποστηρίζουν την αγροοικολογία και τους παραγωγούς τροφής μπορούν να ενταχθούν στο δίκτυο συμπληρώνοντας την ακόλουθη φόρμα.
Το Slow Food στη Θεσσαλονίκη
Η Slow Food κοινότητα της Θεσσαλονίκης απαρτίζεται από μια ομάδα ενεργών πολιτών που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα της αγροδιατροφικής αλυσίδας. «Οι γενικοί στόχοι είναι η μετάδοση αξιών του Slow Food μέσω μη τυπικής εκπαίδευσης (ενηλίκων, μαθητών, αγροτών, εκπαιδευτικών), η γνωριμία με τους επαγγελματίες της ευρύτερης περιοχής και η δημιουργία δεσμών με αγρότες, παραγωγούς τροφίμων, μάγειρες, τεχνίτες, εθελοντές Slow Food, καταναλωτές, εστιατόρια και ξενοδοχεία, καθώς και η σύνδεση των κατοίκων της πόλης με τις τοπικές φάρμες προκειμένου να ανακαλύψουν την προέλευση της τροφής τους», αναφέρει η κ. Γιατζίδου.
«Η εκδήλωση στη φάρμα The Chilli Factor, στους Νέους Επιβάτες της Θεσσαλονίκης, υπό τον συντονισμό των εκπροσώπων της Slow Food Farm κοινότητας συγκέντρωσε εκπροσώπους από διάφορες χώρες, όπως Κροατία, Ρουμανία, Βόρεια Μακεδονία, αλλά και από την Ελλάδα, με εκπροσώπους από φάρμες της Λακωνίας, της Νισύρου, της Λάρισας, της Χαλκιδικής, του Κιλκίς, της Θεσσαλονίκης και της Κομοτηνής.
Συναντήθηκαν ειδικοί που ασχολούνται με το Slow Travel, μάγειρες από την μπριγάδα των Slow Food Chefs Μακεδονίας, άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το μέλλον της τοπικής κοινότητας, τον τουρισμό, άνθρωποι με βαθιές ρίζες στην αγροοικολογία και τις κοινότητες, άνθρωποι των πανεπιστημίων μας, αλλά κυρίως άνθρωποι που έχουν κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά την αγάπη για τον πρωτογενή τομέα, τη λατρεία για το αγνό φαγητό και το πάθος για ένα μέλλον που δεν θα φαντάζει δυστοπικό», συμπληρώνει η Λίλιαν Κουίδου, μέσω ανάρτησής της στα social media.
«Είχαμε την ευκαιρία όλοι μαζί να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να αναπτυχθεί ένας χώρος συνεργασίας, μάθησης και οικοδόμησης ενός κοινού οράματος για το μέλλον των αγροοικολογικών αγροκτημάτων. Ανταλλάξαμε καλλιεργητικές πρακτικές, γνώσεις, εμπειρίες, πολύτιμους σπόρους, συνταγές, προϊόντα, γεύσεις. Μιλήσαμε για το πολύτιμο έδαφος, αυτό που όλοι οι αγρότες πρέπει να σέβονται, και φυτέψαμε σε αυτό συμβολικά ένα δέντρο, που ευχόμαστε να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται όπως ο αριθμός των Slow Food Farms. Η Θεσσαλονίκη είχε επίσης την ευκαιρία να καταθέσει τον φάκελο για τη δική της Slow Food κοινότητα που θα αποκτήσει σε λίγο καιρό υπόσταση, τη Slow food Thessaloniki Inspiring & Educating», εξηγεί.
«We Are What We Eat»
Αυτή τη στιγμή ο πρωτογενής τομέας περνάει ακόμη μία κρίση, με την κυβέρνηση να αδυνατεί να εφαρμόσει εκσυγχρονιστικά εργαλεία, χωρίς σχεδιασμό για την ενίσχυση του κλάδου, ενώ το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ καταδεικνύει τη χρόνια έλλειψη στρατηγικής και τεχνογνωσίας των κυβερνήσεων για τη διαχείριση της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Υπάρχει, σήμερα, χώρος ενίσχυσης κοινοτήτων που ασχολούνται με την αργή καλλιέργεια και την αργή κατανάλωση τροφίμων;
Μπορεί μια νέα πολιτική να διαμορφώσει μια νέα εφοδιαστική αλυσίδα από τον παραγωγό στο πιάτο, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση νέων αξιών παραγωγής, κατανάλωσης και συνεστίασης; Περισσότερο «ηθικό φαγητό» με ελεγχόμενες τιμές για περισσότερη «ηθική» κατανάλωση;
«We are what we eat», λέει το μανιφέστο του αργού κινήματος. «We are how we eat», θα προσθέσω εγώ, με την ελπίδα να αξιολογήσουμε την έννοια του χρόνου της τροφής που καταναλώνουμε από το χωράφι στο τραπέζι μας.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η Ζωή Μετά τη Γέννα: Νέες Μητέρες εν Δράσει
