Οι χρόνοι δύσκολοι, οι τόποι ξεροί και ο πόλεμος εκεί. Οι ψυχές θλιμμένες και τα σώματα αδύναμα να ανταποκριθούν στη ζωή που χάνεται. Θα φύγουν «για όπου». Ίσως είναι καλύτερα. Δεν ζητούν πλούτη, δεν κάνουν άπιαστα όνειρα.
Ένα κομμάτι ψωμί να μην πεινάει η οικογένειά τους, μια γωνιά να κοιμούνται ήσυχοι τα βράδια, μια ευκαιρία για να ζήσουν, ένα εισιτήριο για να τους ανοίξει μια πόρτα, να τους καλοδεχτούν. Πού να ’ξεραν οι περισσότεροι…
Πιτσιμπούργκο | Σώτη Τριανταφύλλου | Εκδόσεις Πατάκη
«Πιτσιμπούργκο, 6 Γενάρη 1913
Αγαπημένη μου Ελέγκω, άργησα να σου γράψω γιατί εν ήβρισκα γραμματικό, και όλοι εδώ πέρα τρέχουνε και ιδρώνουμε ολημερίς, γι’ αυτό κουβαληθήκαμε στην Αμερική…»
«Χίος, 28 Μάρτη 1913
Δημοστένη μου, μόλις έλαβα το γράμμα σου και μούρθε λιγοθυμιά. Αχ, Δημοστένη μου, εν έπρεπε να πάρεις το παπόρι… κουτσά στραβά θα τα φέρναμε βόλτα…»
Ένα τόσο δα βιβλιαράκι που, αρχίζοντάς το, κάνεις ένα μεγάλο ταξίδι στον πόνο και στο άδικο. Στη μαύρη ζωή, που την ανάγκη την κάνει ελπίδα, την κάνει εισιτήριο. Και τότε, μαζί με την άγκυρα του καραβιού που σε λίγο σαλπάρει, σηκώνεις και τραβάς όλα τα βάρη του κόσμου και σκέφτεσαι ότι αυτό το ταξίδι δεν σταματά ποτέ. Συνεχίζει εις τους αιώνες των αιώνων. «Αμήν» δεν υπάρχει, ούτε τέλος.
Κι όσο κι αν φτάνεις στα πέρατα της Γης, ξεριζωμένος από τα χώματά σου, ο πόνος, η φτώχεια, η δυστυχία, η μοναξιά, ο θάνατος που φέρνει ο πόλεμος και η ματαιοδοξία κάποιων λίγων δεν αλλάζει. Τι οργή και θλίψη!
Ο Δημοσθένης και η Ελέγκω είναι ένα ζευγάρι νιόπατρο. Εκείνος φεύγει για την Αμερική γιατί στη Χίο τα πράγματα είναι δύσκολα. Η γη στέρφα, δουλειές δεν υπάρχουν και γίνεται πόλεμος. Σκοπός του είναι να μαζέψει χρήματα για να μπορέσει να βγάλει ένα εισιτήριο και για τη γυναίκα του. Να της το στείλει, να πάει κι εκείνη στην Αμερική, να είναι μαζί.
Ο Δημοσθένης βουλιάζει στο κάρβουνο και στον χάλυβα, στον καπνό και στην ταλαιπωρία. Εκείνη βυθίζεται στη σιωπή της αναμονής και στην ελπίδα για το «όνειρο». Ένα όνειρο που ξεθωριάζει «καπνισμένο» από το μαύρο χρώμα των στοών, των λαγουμιών του κάρβουνου και του χάλυβα της ξένης χώρας.
Λυκοχαβιά και Άλλες Ιστορίες | Κώστας Μπαρμπάτσης | Εκδόσεις Κέδρος
Λυκοχαβιά, ή αλλιώς φυλαχτό, ή αλλιώς η μουσούδα του νεκρού λύκου ευλογημένη από την εκκλησία και φυλαγμένη στην Αγία Τράπεζα. Δίνεται από τον ιερέα στους ανθρώπους που έχουν μεγάλα βάσανα για να τους βοηθάει.
Ο λύκος, ο εχθρός των ανθρώπων και των ζώων, όταν πια είναι νεκρός γίνεται φυλαχτό και σώζει από την αδικία και την κακία του κόσμου.
Έξι διηγήματα, βγαλμένα κυριολεκτικά μέσα από τη ζωή στα μέρη της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας. Βγαλμένα μέσα από την ψυχή των ανθρώπων εκεί. Οι συνθήκες αντίξοες: βρισκόμαστε στο 1940 αλλά και κάποια χρόνια μετά. Όλα μαύρα και σκοτεινά.
Κατοχή, η ζωή δύσκολη και σκληρή. Όπως σκληροί πρέπει να γίνουν και οι άνθρωποι για να επιβιώσουν. Οι ευαισθησίες κρυμμένες και ξεχασμένες. Οι περισσότεροι στο «μεροδούλι-μεροφάι», αν υπήρχε και αυτό. Ερημιά, προδοσία, ξενιτιά και λίγα-τα-λόγια.
Άνθρωποι αναγκεμένοι παλεύουν για τη ζωή τους και, κάποτε, το παίρνουν απόφαση: φεύγουν για κάπου που ίσως θα τα καταφέρουν καλύτερα. Το τέλος όμως κανείς δεν το ξέρει.
Έξι διηγήματα που μου έφεραν στο μυαλό το στενό δρομάκι της γειτονιάς ενός ορεινού χωριού που στο βάθος του όμως φαίνεται η θάλασσα. Οι γεροντότεροι να διηγούνται ιστορίες και εγώ μικρό παιδάκι να τους ακούω κρυφά πολλές φορές, επειδή αυτά που έλεγαν ήταν απάνθρωπα, τρομακτικά, ακατανόητα.
Όπως το παιδί που αγάπησε τον λύκο σαν μάνα, σαν αδερφό, σαν προστάτη – και αυτό δεν μπορούσαν να το δεχτούν, ούτε να το καταλάβουν οι μεγάλοι. Απώλεια, θάνατος, τρέλα. Καταγραφές με δυνατό συναίσθημα, ατόφια γλώσσα, στο ύφος του τόπου και της εποχής εκείνης.
Η ντοπιολαλιά που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας και οι εικόνες των περιοχών που περιγράφει δημιουργούν μια ολοζώντανη αφήγηση, ένα βιωματικό έργο. Δεν το διαβάζεις απλώς, το «παρακολουθείς» με κομμένη την ανάσα. Σαν να είσαι μάρτυρας σε μια αποτρόπαια πράξη, σε μια αδικία που πάει να σκεπαστεί, σε έναν θάνατο που δίνει τη λύτρωση στο οπλισμένο χέρι, σε μια βαναυσότητα που οδηγεί στην τρέλα. Σε μια απόδραση που το τέλος της είναι διαμετρικά αντίθετο από το προσδοκώμενο.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
«Στέλλα, Κρατάω Βιβλίο!» | Βιβλιοπροτάσεις Μαγικού Ρεαλισμού
Απολαυστικός «Καπετάν Μιχάλης» σε Graphic Novel από τις Εκδόσεις Διόπτρα
