Σαν σήμερα το 1946 γεννιέται ο Νοτιοαφρικανός ακτιβιστής Steve Biko, κορυφαία μορφή του κινήματος της μαύρης φοιτητικής νεολαίας και ηγέτης του Κινήματος της “Μαύρης Συνείδησης”. Μέσα από οργανώσεις στις οποίες συμμετέχει ή ιδρύει ο ίδιος, αγωνίζεται για τη χειραφέτησης της μαύρης κοινότητας, το δικαίωμα της καθολικής ψήφου αλλά και τη μετάβαση της χώρας σε μία σοσιαλιστική οικονομία. Από νωρίς στο στόχαστρο της αστυνομίας, θα δεχθεί επανειλημμένα ποινές και απειλές.
Τον Αύγουστο του 1977 συλλαμβάνεται σε μπλόκο της αστυνομίας με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Ανακρίνεται στην αίθουσα 619 του αστυνομικού σταθμού του Πορτ Ελίζαμπεθ επί 22 ώρες. Στις 12 Σεπτέμβρη οι αρχές ανακοινώνουν ότι ο κρατούμενος βρέθηκε νεκρός στο κελί του, στις φυλακές της Πρετόρια όπου είχε μεταφερθεί. Αρχικά κάνουν λόγο για “αδιευκρίνιστες συνθήκες θανάτου” και αργότερα για “αυτοκτονία”.
Ο “μαρτυρικός” θάνατος του 30χρονου θα αποτελέσει βαθιά πληγή για το καθεστώς του απαρτχάιντ
Η κηδεία του πραγματοποιείται 14 μέρες μετά και προσελκύει πλήθος 20.000 πολιτών, μεταξύ των οποίων και διπλωμάτες ξένων χωρών. Με υψωμένες γροθιές και ηχηρά συνθήματα η συγκέντρωση μετατρέπεται σε διαδήλωση διαμαρτυρίας στο καθεστώς. Ακολουθούν δύο ημέρες βίαιων ταραχών σε ολόκληρη τη χώρα. Η αστυνομία απαντά με με ιδιαίτερη βία, ενώ κηρύσσει παράνομες πολλές οργανώσεις της Μαύρης Συνείδησης.
Η διεθνής κοινότητα και ο ΟΗΕ αντιδρούν έντονα. Μετά από πιέσεις, πραγματοποιείται ιατροδικαστή έρευνα που αποκαλύπτει σαφώς πώς ο θάνατος επήλθε ύστερα από βασανισμό. Ωστόσο, οι ιατροδικαστές συντάσσονται με τις αρχές, αποκρύπτουν τα αποτελέσματα και κανείς δεν ενοχοποιείται. Θα περάσουν 20 χρόνια μέχρι οι υπεύθυνοι δεσμοφύλακες του να ομολογήσουν την ενοχή τους.
Ο “μαρτυρικός” θάνατος του 30χρονου θα αποτελέσει βαθιά πληγή για το καθεστώς του απαρτχάιντ που, αισίως, καταρρέει το 1991. Ο Νέλσον Μαντέλα το 2002 θα δηλώσει πώς ο Biko ήταν “η σπίθα που ξεκίνησε την πυρκαγιά σε όλη τη Νότια Αφρική”. Ένας φίλος του, ο Donald Woods, γράφει το 1978 τη βιογραφία του, πάνω στην οποία θα βασιστεί η ταινία του 1987 “Cry Freedom” σε σκηνοθεσία του Richard Attenborough, ενώ ο μουσικός Peter Gabriel έχει ήδη από το 1980 γράψει το εμβληματικό τραγούδι “Biko” προς τιμήν του.
