Το διάβασμα είναι απόλαυση και εμπειρία, αλλά μπορεί να αποτελεί και θεραπευτική δραστηριότητα. Μας χαλαρώνει, μας αποφορτίζει και μας δίνει την ευκαιρία να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα και να βρεθούμε σε έναν «νέο» κόσμο.
Η ανάγνωση βιβλίων αυτοβοήθειας ή προσωπικής ανάπτυξης κάποιοι θεωρούν πως τους βοηθά να κατανοήσουν καλύτερα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, ενώ παράλληλα τους προσφέρει ιδέες και στρατηγικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στη ζωή τους. Άλλοι, πάλι, προτιμούν τα μυθιστορήματα και τις αφηγήσεις ιστοριών και εμπειριών που, «βιώνοντάς» τες μέσα από τους χαρακτήρες των βιβλίων, τους προσφέρουν μια πολύτιμη αίσθηση ανθρώπινης σύνδεσης.
Η Ανάγνωση ως Θεραπεία
Η θεραπευτική διάσταση της ανάγνωσης όμως μπορεί να λειτουργήσει και σε συλλογικό, οργανωμένο πλαίσιο. Αυτό τουλάχιστον πιστεύει η Athens Comics Library, η οποία επιλέχθηκε από το European Cultural Foundation στο πλαίσιο του Europe Challenge 2022 να σχεδιάσει και να αναπτύξει πιλοτικά ένα πρόγραμμα που στοχεύει να αναδείξει τη θεραπευτική δύναμη των ιστοριών και τις βιβλιοθήκες ως ασφαλείς χώρους ίασης.
«Συνταγογράφηση Βιβλιοθηκών»
Τι θα λέγατε λοιπόν αν, αντί για τα συμβατικά φάρμακα που βοηθούν στην καταπολέμηση των ψυχικών ασθενειών, κάποιος σας συνταγογραφούσε επίσκεψη σε μια βιβλιοθήκη; Το πρόγραμμα φέρει τον τίτλο «Συνταγογράφηση βιβλιοθηκών» και έχει ως στόχο τη διατομεακή συνεργασία βιβλιοθηκών, επαγγελματιών υγείας και δράσεων πολιτισμού με στόχο τη βελτίωση της ψυχικής υγείας και της ευημερίας. Το συνδιοργανώνουν η Athens Comics Library και το φεστιβάλ Refugee Week Greece σε συνεργασία με το ίδρυμα European Cultural Foundation, ενώ στην υλοποίηση θα συνεργαστεί και η εξειδικευμένη σε θέματα ψυχικής υγείας «Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας» (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.).
Βιβλιοθήκες-Καταφύγιο
Το πρόγραμμα «Συνταγογράφηση βιβλιοθηκών» αποτελεί βασικό άξονα ενός ευρύτερου διετούς προγράμματος που ετοιμάζει η Athens Comics Library, με τίτλο «Βιβλιοθήκες-καταφύγιο», το οποίο έχει ως στόχο να δημιουργήσει ένα δίκτυο με βιβλιοθήκες που θα αποτελούν ασφαλές καταφύγιο για όλους και θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή, τη δημιουργικότητα και την αμοιβαία μάθηση και υποστήριξη.
Η έναρξη του πιλοτικού προγράμματος έχει γίνει ήδη με εργαστήρια stand-up comedy, που υλοποιούνται αυτή την περίοδο στον χώρο της Athens Comics Library στην Αθήνα, παρουσία ψυχολόγου της Ε.Π.Α.Ψ.Υ., που έκανε και την επιλογή των συμμετεχόντων με βάση το ενδιαφέρον τους για θέματα ψυχικής υγείας ή τα συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης που μπορεί να βιώνουν.
Στη συνέχεια, η μεθοδολογία και τα εργαλεία που θα αναπτυχθούν στα εργαστήρια stand-up comedy θα μεταλαμπαδευτούν σε άλλες τέσσερις βιβλιοθήκες, το προσωπικό των οποίων θα εκπαιδευτεί στις αρχές του προγράμματος.
Οι Βιβλιοθήκες που Συμμετέχουν
Οι τέσσερις βιβλιοθήκες που επιλέχθηκαν έπειτα από ανοιχτό κάλεσμα, στο οποίο υποβλήθηκαν 45 αιτήσεις από όλη την Ελλάδα, είναι: η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών, η Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ραψάνης του Δήμου Τεμπών και η Βιβλιοθήκη Αγροτικού Καταστήματος Κράτησης Αγιάς Χανίων.
Καθεμία από τις βιβλιοθήκες θα υλοποιήσει ένα διαφορετικό πρόγραμμα, το οποίο προέκυψε από διάλογο με την κοινότητα στην οποία βρίσκεται. Όμως, στο επίκεντρο όλων των δράσεων και στις πέντε βιβλιοθήκες τίθεται η αφήγηση και η θεραπευτική δύναμη των ιστοριών που οι άνθρωποι καλούνται να πλάσουν και να μοιραστούν.
Πάτρα – Αγιά – Φιλοθέη/Ψυχικό – Ραψάνη
Συγκεκριμένα, η Βιβλιοθήκη της Πάτρας σε συνεργασία με την Ομάδα Κοινωνικής Μέριμνας του Πανεπιστημίου θα φιλοξενήσει συναντήσεις δημιουργικής γραφής για νέους που βιώνουν συναισθήματα κατάθλιψης ή απομόνωσης.
Η Βιβλιοθήκη στην Αγιά σχεδιάζει διαδικτυακές ξεναγήσεις σε μουσεία και συζητήσεις γύρω από αυτές, προκειμένου να ανοίξει για τους κρατούμενους ένα παράθυρο προς τον έξω κόσμο.
Η Βιβλιοθήκη Φιλοθέης-Ψυχικού θα συνεργαστεί με το Κέντρο Κοινωνικής Φροντίδας για Άτομα με Νοητική Υστέρηση «Εστία» για να εφαρμόσουν το πρόγραμμα «Δέκα λεπτά διαβάζοντας», όπου οι συμμετέχοντες, νέοι με νοητική υστέρηση ηλικίας 25-35 ετών, θα διαβάζουν καθημερινά το δικό τους, αγαπημένο βιβλίο για δέκα λεπτά.
Τέλος, η Βιβλιοθήκη της Ραψάνης σε συνεργασία με τις γυναίκες της περιοχής θα φτιάξουν ένα βοτανολόγιο με βότανα της περιοχής και θα παρουσιάσουν προσωπικές ιστορίες γύρω από τα βότανα αυτά. Τις παραπομπές των συμμετεχόντων σε όλες τις βιβλιοθήκες θα κάνουν κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι.
Ο Πολιτισμός ως Θεραπεία
Η αξία του πολιτισμού στην αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας έχει διαπιστωθεί διεθνώς. Μεγάλη εμπειρία στην πολιτιστική συνταγογράφηση από το εθνικό σύστημα υγείας (NHS) διαθέτει η Αγγλία. Η Ντίνα Ντζιώρα από την Athens Comics Library έχει εργαστεί σε ένα τέτοιο πρόγραμμα κατά την περίοδο που δούλευε στο Κέντρο Πολιτισμού και Τεχνών του Bristol.
«Η πολιτιστική συνταγογράφηση είναι μια ευκαιρία κοινωνικοποίησης και μια ευκαιρία να βάλουν οι άνθρωποι το κομμάτι της τέχνης και της ενασχόλησης με τα κοινά στην καθημερινότητά τους. Βγαίνουν από το σπίτι, επικοινωνούν με άλλους ανθρώπους και βλέπουν ότι δεν είναι μόνοι τους και αυτό βγάζει το στίγμα από αυτό που ή έχουν κλινικά με διάγνωση ή αισθάνονται ότι έχουν. Αυτό που θεωρώ σημαντικό, επίσης, είναι η αίσθηση του ανήκειν, όλοι θέλουμε να αισθανόμαστε ότι είμαστε μέλος μιας ομάδας, μοιραζόμαστε ιστορίες δικές μας και ακούμε ιστορίες των άλλων, μαθαίνουμε από τους άλλους και κατανοούμε ότι όλοι έχουμε μια πορεία στη ζωή και κάποιες καταστάσεις μπορεί να μας βγάλουν από αυτή. Νομίζω ότι η τέχνη είναι και μια μεγάλη ευκαιρία να ανακαλύψεις και να καταλάβεις τον κόσμο γύρω σου», επισημαίνει η κ. Ντζιώρα.
Κοινωνική κι Όχι Ιατρική Συνταγογράφηση
Η ίδια διευκρινίζει ότι το πρόγραμμα που σχεδιάζει η Athens Comics Library στην Ελλάδα αφορά «κοινωνική συνταγογράφηση και όχι ιατρική, δεν είναι μια εναλλακτική θεραπεία αντί φαρμάκων, είναι πάντα συμπληρωματική η θεραπεία. Δεν προσπαθούμε να κάνουμε στην άκρη τους επαγγελματίες υγείας, δεν θεωρούμε ότι αυτό το πρόγραμμα μπορεί να γιατρέψει κάποιον από ένα θέμα ψυχικής υγείας. Το πρόγραμμα δίνει δύναμη και άνοιγμα στην κοινότητα, έτσι ώστε να επιταχύνει τη βελτίωση της ψυχικής υγείας».
Σημειώνεται ότι και στην Ελλάδα το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Υπουργείο Υγείας έχουν συνυπογράψει μνημόνιο συνεργασίας για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγράμματος πολιτιστικής συνταγογράφησης, μέσω του οποίου θα γίνεται συνταγογράφηση καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων σε εποπτευόμενους φορείς πολιτισμού ως μέρος ευρύτερης θεραπευτικής αγωγής. Η υλοποίηση του έργου θα πραγματοποιηθεί από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής».
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Επιστροφή στην Κλασική Λογοτεχνία
