O Wing Ka Ho είναι ένας 26χρονος φωτογράφος που, μέχρι στιγμής, αρέσκεται να απαθανατίζει με το φακό του το αστικό τοπίο. Οι φωτογραφίες του με την πρώτη ματιά είναι μάλλον απίθανο να προκαλέσουν επιφωνήματα θαυμασμού. Για ποιο λόγο άλλωστε να εντυπωσιαστεί κανείς από χρωματιστά, μονόχρωμα, αντρικά, γυναικεία, παιδικά, καλοκαιρινά, χειμωνιάτικα, καλόγουστα ή κιτς απλωμένα ρούχα;
Ο Wing Ka Ho όμως, δεν φωτογραφίζει πρόχειρα ρούχα καθημερινής αδιάφορης χρήσης, αλλά στιγμιότυπα γκρίζας, ασφυκτικής καθημερινής ζωής. Από το 2017 περιπλανάται στους δρόμους, προσπαθώντας να αποτυπώσει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη ζωή σε πυκνοκατοικημένες περιοχές του κόσμου, και καθώς ο ίδιος είναι πολίτης του Χονγκ Κονγκ, είχε το υλικό μπροστά στα πόδια του. Πήρε σβάρνα τις γειτονιές αυτής της πολύβουης πόλης και φωτογράφησε απλωμένα ρούχα σε παιδικές χαρές, σε κάγκελα δημόσιων σκαλιών, σε μπάρες μεγάλων οδικών πινακίδων, σε διαχωριστικά συρματοπλέγματα, σε στεγασμένα δημόσια παγκάκια, στις εξόδους υπόγειων διαβάσεων, σε κοινόχρηστες ταράτσες. Κι έτσι, ο Wing Ka Ho και το φωτογραφικό του project Laundry Art, μετέτρεψε τα πρόχειρα αδιάφορα ρούχα καθημερινής χρήσης σε εμπνευσμένο κοινωνικό σχόλιο μιας απάνθρωπης καθημερινότητας.
Σύμφωνα με τον ανεξάρτητο ερευνητικό όμιλο Shrink That Footprint, τα διαμερίσματα στο Χονγκ Κονγκ είναι κατά μέσο όρο τα μικρότερα στον κόσμο.
Το Χονγκ Κονγκ είναι η 4η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή του πλανήτη και στην κορυφή του παγκόσμιου καταλόγου των… ουρανοξυστοχωρών. Έχει πληθυσμό κάτι παραπάνω από 7 εκατομμύρια ανθρώπους, έκταση 1.104 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μορφολογία εδάφους -ψηλούς λόφους, απότομες πλαγιές και βουνά- απαγορευτική για δόμηση. Με μόλις το 25% της επικράτειας κατάλληλο για να αναπτυχθεί, αυτό το ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά κέντρα του κόσμου, τρέφει στον κόρφο του το φίδι της κοινωνικοοικονομικής ανισότητας, που δημιουργεί ανενδοίαστα “ανθρώπους και ποντίκια”.
Το Χονγκ Κονγκ είναι μια πόλη γνωστή για τα υψηλά ενοίκιά της, αφού ξεπερνά σε τιμές το Σίδνεϊ, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με το Bloomberg. Τα τελευταία χρόνια οι τιμές των ενοικίων αυξάνονται ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός ντόπιων κατοίκων να αναγκάζεται να μετακινηθεί σε όλο και μικρότερα σπίτια. Οι πολυπληθείς μη έχοντες και μη κατέχοντες πολίτες, όχι απλώς δεν έχουν πού να απλώσουν τα πλυμένα τους ρούχα, αλλά συμπιέζονται μέχρι εξοντώσεως μέσα σε μικροσκοπικά σπίτια.
Το οξυμένο στεγαστικό πρόβλημα στο Χονγκ Κονγκ μοιάζει με ασταμάτητα ντόμινο που μόνο εντυπώσεις θαυμασμού δεν μπορούν να προκαλέσουν. Στην αρχή, οι οικονομικά ανίσχυροι κάτοικοι “τεμάχισαν” τα διαμερίσματα τους σε πολλά μικρότερα δωμάτια-κουτιά, όπου στοιβάζονται άνθρωποι όλων των ηλικιών, με κοινόχρηστο μπάνιο και κουζίνα, χωρίς την παραμικρή δυνατότητα ιδιωτικότητας. Αυτοί είναι οι τυχεροί της υπόθεσης. Οι εργένηδες έχουν τις εξής επιλογές: παραπήγματα σε ταράτσες κτηρίων, μεταλλικά κλουβιά, ή σπίτια-φέρετρα – κοινώς μια ζωή σε 15 τετραγωνικά μέτρα, όπου τρως, βλέπεις τηλεόραση, αφοδεύεις, σερφάρεις στο ίντερνετ και κοιμάσαι με μία και μόνη ανάσα. Σύμφωνα με τον ανεξάρτητο ερευνητικό όμιλο Shrink That Footprint, τα διαμερίσματα στο Χονγκ Κονγκ είναι κατά μέσο όρο τα μικρότερα στον κόσμο.
Το πρόβλημα είναι τόσο ευρύ και συνηθισμένο που θεωρείται σχεδόν φυσιολογική συνθήκη διαβίωσης. “Συνειδητοποίησα ότι μπορώ να ζήσω χωρίς πολλά πράγματα και αυτό είναι ανακουφιστικό. Το μόνο που μου λείπει είναι μια καταλληλότερη κουζίνα, ώστε να μην τρώω αναγκαστικά τόσο ανθυγιεινές τροφές”, δήλωσε στον Guardian ο Wai Li, ένας εργάτης που μένει σε νανο-διαμέρισμα 19 τετραγωνικών μέτρων ή με άλλα λόγια σε ένα μικροσκοπικό δωμάτιο που δεν ξεπερνά το χώρο που καταλαμβάνουν δύο σταθμευμένα αυτοκίνητα. Οι ταλαίπωροι του Χονγκ Κονγκ διαμορφώνουν τη ζωή στις… φωλίτσες τους χωρίς την παραμικρή περιττή κίνηση. Ζουν με ένα συρματόπλεγμα ή μια ξύλινη κατασκευή ολόγυρά τους χωρίς ιδιωτικότητα, χωρίς ασφάλεια, χωρίς υγιεινή, με την ψυχική τους διάθεση υπό κατάρρευση.
Πέρυσι, όπως έγραψε ο Guardian, η ΜΚΟ Lady MacLehose Center, σε συνεργασία με το Hong Kong Jockey Club Disaster Preparedness and Response Institute, παρακολούθησαν 104 νοικοκυριά που ζούσαν σε υποδιαιρούμενα διαμερίσματα στην πόλη και διαπίστωσαν ότι το 80% των κατοίκων γνώρισε ψυχική δυσφορία, ενώ σε άλλη μελέτη παρακολούθησης -που έγινε τον περασμένο Οκτώβριο- από τα 10 νοικοκυριά που συμμετείχαν σε συνέντευξη, τα 7 έδειξαν σημάδια κατάθλιψης ή/και άγχους και τα 2 είχαν μέλη με διάγνωση ψυχικής διαταραχής. Η έρευνα έχει επίσης τονίσει πως η διαβίωση σε πολυπληθή στέγαση μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία, οδηγώντας σε απόσυρση και δυσκολίες στη συγκέντρωση, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών. Σύμφωνα με τον περιβαλλοντικό ψυχολόγο Dak Kopec, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδας, υπάρχουν επίσης έρευνες που δείχνουν ότι το άγχος που προκαλείται από τη ζωή σε μικρά διαμερίσματα μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας και κατάχρησης ουσιών.
Με αυτήν την κατάσταση να διογκώνεται χρόνο με το χρόνο, η κυβέρνηση επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα επεκτείνοντας τα όρια της πόλης και ενθαρρύνοντας κατασκευαστικές εταιρείες να δημιουργήσουν κατοικήσιμες περιοχές. Πού; Σε υπόγειες σήραγγες λυμάτων, που σήμερα βρομοκοπάνε όπως είναι φυσικό, αλλά πολύ σύντομα οι αρμόδιοι ευελπιστούν ότι θα βοηθήσουν τους πολίτες να ανασάνουν. Σύμφωνα με το σχεδιασμό, εμπνευσμένο από τη Νορβηγία που έχτισε τα εθνικά της αρχεία σε σπήλαια στο Όσλο, οι ιθύνοντες του Χονγκ Κονγκ σκοπεύουν να μετατρέψουν τις υπόγειες σήραγγες σε χώρους αποθήκευση αρχείων, επιστημονικά εργαστήρια, κελάρια κρασιών και χώρους στάθμευσης. Όταν ο σχεδιασμός υλοποιηθεί, θεωρητικά, θα αποσυμφορηθεί και ο συνωστισμός στα σπίτια των κατοίκων.
Το Χονγκ Κονγκ φημίζεται για την τεχνολογία του, αλλά ταυτοχρόνως δυσφημίζεται για τα υψηλότατα ενοίκια του και τη δυσβάσταχτη αγορά κατοικιών. Σ’ αυτή την πόλη της ανεπτυγμένης οικονομίας, άνθρωποι-ποντίκια μάλλον θα εξακολουθήσουν για πολύ ακόμη να προσπαθούν να πάρουν ανάσα μέσα στις ποντικοφωλιές τους και ο Wing Ka Ho, με τους συναδέλφους του, θα σκοντάφτει όλη την ώρα πάνω στα χρωματιστά, μονόχρωμα, αντρικά, γυναικεία, παιδικά, καλοκαιρινά, χειμωνιάτικα, καλόγουστα ή κιτς, απλωμένα σε δημόσιους χώρους, ρούχα.
