Είναι ένα αποτρόπαιο έγκλημα που πλήττει κάθε περιοχή του κόσμου. Ταυτόχρονα όμως είναι και η πιο διαδεδομένη παράνομη αγορά παγκοσμίως.
Περίπου το 72% των θυμάτων που πέφτουν θύματα της εμπορίας ανθρώπων (trafficking) είναι γυναίκες και κορίτσια, ενώ το ποσοστό των παιδιών θυμάτων υπερδιπλασιάστηκε από το 2004 έως το 2016, σύμφωνα με το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC).
Τα περισσότερα θύματα που εντοπίζονται διακινούνται με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά και την καταναγκαστική εργασία, τη στρατολόγηση παιδιών στρατιωτών και άλλες μορφές εκμετάλλευσης και κακοποίησης – ακόμη και την αφαίρεση οργάνων και ιστών του σώματος.
Αυτή η διεθνοποιημένη επικερδής επιχείρηση κάνει τζίρο 24 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Σύμφωνα μάλιστα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Βάσης Δεδομένων για την Εμπορία Ανθρώπων, στην αλυσίδα του φαινομένου εμπλέκονται 164 χώρες και άνθρωποι 175 διαφορετικών εθνικοτήτων.
Η διεθνοποιημένη επικερδής επιχείρηση του trafficking κάνει τζίρο 24 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο.
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Οργανωμένου Εγκλήματος του 2021 (2021 Global Organized Crime Index) αποκάλυψε ότι η εμπορία ανθρώπων είναι η πιο διάχυτη παγκόσμια παράνομη αγορά. Με βαθμολογία εγκληματικότητας 5,8 στον δείκτη, έχει ξεπεράσει το παράνομο εμπόριο κάνναβης και τη διακίνηση όπλων, αγορές που έχουν μέσους όρους παγκόσμιας εγκληματικότητας 5,10 και 4,92 αντίστοιχα.
Η Πανδημία και η Οικονομική Κρίση
Τα τελευταία χρόνια, η διείσδυση της αγοράς εμπορίας ανθρώπων παγκοσμίως έχει τροφοδοτηθεί από παράγοντες όπως η πανδημία της Covid-19 και η επακόλουθη οικονομική κρίση, καθώς και η εμφάνιση τεχνολογιών που βοηθούν τους δράστες να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητοι.
Η πανδημία επιδείνωσε και άλλα φαινόμενα που μπορούν να οδηγήσουν σε εμπορία ανθρώπων, όπως η αύξηση της παράτυπης μετανάστευσης κατά μήκος του διαδρόμου που διασχίζει το Μεξικό προς τις ΗΠΑ, ο οποίος ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από εγκληματικές οργανώσεις που συχνά λειτουργούν σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές.
Επιπλέον, πολλές εργαζόμενες στη Λατινική Αμερική αναγκάστηκαν στη διάρκεια της πανδημίας να λάβουν δάνεια από τους εργοδότες τους, γεγονός που τις κατέστησε εξαιρετικά ευάλωτες και, μην μπορώντας να αποπληρώσουν το δάνειο, να πέσουν στα δίχτυα διακινητών.
Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στη Λατινική Αμερική. Ειδικότερα στο Μεξικό, ο αριθμός των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων έχει αυξηθεί απότομα τα τελευταία χρόνια, με ραγδαία αύξηση το 2020. Μια έκθεση τεκμηριώνει την αύξηση επικαλούμενη πληροφορίες από την Εκτελεστική Γραμματεία Δημόσιας Ασφάλειας του Μεξικού, η οποία εντόπισε τουλάχιστον 550 θύματα εμπορίας ανθρώπων το 2020, από 383 που ήταν το 2016.
Στην πραγματικότητα αυτοί οι αριθμοί είναι πιθανά υψηλότεροι, καθώς σε πολλές περιπτώσεις δεν αναφέρονται τα θύματα. Σύμφωνα με τη μελέτη, το Μεξικό είναι χώρα διέλευσης για εμπορία ανθρώπων, κυρίως θυμάτων από την Κεντρική Αμερική, που διακινούνται για σεξουαλική εκμετάλλευση ή καταναγκαστική εργασία.
Μια «Αόρατη» Παρανομία
Η Guadalupe Correa-Cabrera, ειδική σε θέματα οργανωμένου εγκλήματος και εμπορίας ανθρώπων, προειδοποίησε ότι η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί, καθώς ο αριθμός των ευάλωτων ατόμων που προσπαθούσαν να περάσουν τα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ αυξήθηκε εκθετικά τους πρώτους μήνες του 2022 και είναι πιθανό να συνεχίσει να αυξάνεται.
Η έλλειψη προσοχής που δίνεται σε αυτή την παράνομη οικονομία καθιστά δύσκολη την αντιμετώπισή της, ιδιαίτερα σε σύγκριση με άλλες εγκληματικές αγορές, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η οποία είναι πιο ορατή και τείνει να πυροδοτεί πολιτικές απαντήσεις – αν και όχι απαραίτητα πάντα αποτελεσματικές.
Στη Γουατεμάλα, ομάδες οργανωμένου εγκλήματος απάγουν και μεταφέρουν γυναίκες από άλλες χώρες, συχνά από χώρες της Λατινικής Αμερικής, εξωθώντας τες στην πορνεία και τη σεξουαλική δουλεία.
Σύμφωνα με την Bilateral Safety Coalition –μια συμμαχία με περισσότερες από 60 κυβερνητικές και μη κυβερνητικές υπηρεσίες στις ΗΠΑ και στη Λατινική Αμερική–, ομάδες οργανωμένου εγκλήματος από τη Ρωσία, την Ιαπωνία, το Μεξικό, την Κεντρική Αμερική, την Ουκρανία και πολλές άλλες χώρες έχουν συλληφθεί να προσπαθούν να διακινήσουν άτομα στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού.
Οι κοινωνικές ανισότητες, η παγκοσμιοποίηση και η έλλειψη ρυθμίσεων καθιστούν ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων περισσότερο ευάλωτες στο trafficking. Οι διακινητές βάζουν στο στόχαστρό τους γυναίκες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, τις προσεγγίζουν με υποσχέσεις για ασφάλεια και μια καλύτερη ζωή και τις μεταφέρουν παράνομα σε μιαν άλλη χώρα. Οι χώρες αυτές είναι συνήθως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ιταλία, ο Καναδάς, η Ισπανία και η Ολλανδία. Χώρες που αναζητούν φτηνό ανθρώπινο δυναμικό.
Η Αργεντινή και η Βραζιλία είναι πολύ κοινές χώρες προορισμού για γυναίκες από τις Άνδεις και ορισμένα μέρη στην Καραϊβική, όπως η Δομινικανή Δημοκρατία, και ο Παναμάς είναι χώρα προορισμού για γυναίκες από την Κολομβία και την Κεντρική Αμερική που αναγκάζονται να εργαστούν στο εμπόριο σεξ.
Από το Ένα Είδος Βίας στο Άλλο
Στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, άλλωστε, είναι τεράστιος ο αριθμός των γυναικών που θέλει απεγνωσμένα να ξεφύγει από τη βία των συμμοριών και της κυβερνητικής διαφθοράς, ανταλλάσσοντας ουσιαστικά το ένα είδος βίας με ένα άλλο.
Ενώ το 34% των θυμάτων στρατολογείται μέσω λαθρεμπορίου, ορισμένες μπορεί να μη γνωρίζουν καν ότι περνούν παράνομα τα σύνορα. Το 29% των θυμάτων αναφέρει ότι έλαβε ψεύτικες προσφορές εργασίας και ότι έμαθε την πραγματική φύση της δουλειάς τους αφότου ήταν πολύ αργά.
Η έκθεση Polaris διαπίστωσε ότι ένας συντριπτικός αριθμός θυμάτων (96%) που αναγκάζεται να εργαστεί σε μπαρ ή στριπτιτζάδικα αφορά γυναίκες από το Μεξικό ή τη Λατινική Αμερική. Μάλιστα, το 63% των θυμάτων είναι ανήλικες.
Διεφθαρμένοι αξιωματούχοι εμπλέκονται συχνά σε επιχειρήσεις σεξουαλικής διακίνησης. Ορισμένοι μάλιστα που βρίσκονται σε υψηλές θέσεις σε υπηρεσίες μετανάστευσης φέρεται να δέχονται πληρωμές από διακινητές για να διευκολύνουν την παράνομη είσοδο ξένων θυμάτων εμπορίας στο Μεξικό.
Συχνά και οι ίδιοι οι γονείς χρηματίζονται από συμμορίες διακινητών για να κάνουν τα στραβά μάτια, γνωρίζοντας κατά βάθος ότι η ανήλικη κόρη τους θα μεταφερθεί σε μιαν άλλη χώρα και θα εκπορνευτεί. Θεωρούν ότι, ακόμη κι αυτό, είναι καλύτερη μοίρα για εκείνη και, μαζί, ο μοναδικός τρόπος για τους ίδιους να ξεφύγουν από τη φτώχεια.
Το Polaris Project δημοσίευσε μια έκθεση το 2016 που αποκάλυψε πώς γίνεται η εμπορία ανθρώπων σε μπαρ, κλαμπ και καντίνες [σ.σ. το μπαρ στις ισπανόφωνες χώρες και στις χώρες των νοτιοδυτικών ΗΠΑ] σε 20 πολιτείες των ΗΠΑ, καθώς και σε μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής.
Διακινητές μεταβαίνουν στην Κεντρική Αμερική για να παρασύρουν τις γυναίκες στις ΗΠΑ με υποσχέσεις για καλές δουλειές, υψηλότερους μισθούς και μια καλύτερη ζωή. Εκείνες, όταν φτάνουν στον «παράδεισο», αναγκάζονται να εργαστούν σε μπαρ ή σε στριπτιτζάδικα που λειτουργούν ως βιτρίνα για ύποπτες επιχειρηματικές συναλλαγές.
Η έκθεση Polaris διαπίστωσε ότι ένας συντριπτικός αριθμός θυμάτων (96%) που εργαζόταν σε αυτούς τους χώρους αφορούσε γυναίκες από το Μεξικό ή τη Λατινική Αμερική. Μάλιστα, το 63% των θυμάτων είναι ανήλικες.
«Θέλω να Βλέπω τον Ουρανό»
Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Consuela από το Μεξικό. Σήμερα είναι 30 ετών. Στα 16 της βρέθηκε να εργάζεται σε ένα στριπτιτζάδικο κάπου στο Τέξας. Κάποιοι «κύριοι» την πλησίασαν στην πατρίδα της και της είπαν ότι θα τη βοηθήσουν να γίνει μοντέλο στις ΗΠΑ.
Εκείνη έκανε έτσι κι αλλιώς δουλειές του ποδαριού, για να βοηθάει τη μητέρα της που είχε να μεγαλώσει άλλα 4 παιδιά, μικρότερά της, και έναν ανάπηρο και βίαιο σύζυγο. Τα υπόλοιπα, όπως αφηγείται η Consuela, δεν τα πολυθυμάται.
Ήταν νύχτα, είχε πάει στο μίνι μάρκετ, οι «κύριοι» αυτοί την πλησίασαν και την έπεισαν να τους ακολουθήσει για να την πάνε σε κάποιον που είχε πρακτορείο μοντέλων «κάπου εκτός του Μεξικού». Προφανώς τη νάρκωσαν, γιατί θυμάται ότι είχε έντονο πονοκέφαλο. Βρέθηκε ξαπλωμένη στην καρότσα ενός φορτηγού προσπαθώντας να δει πού κατευθύνεται.
Όμως τα πάντα τής ήταν άγνωστα. Όταν κάποια στιγμή το φορτηγό σταμάτησε, οι «κύριοι» που θα της εξασφάλιζαν δόξα και χρήματα έδειξαν το αληθινό τους πρόσωπο. Χτυπώντας την τη μετέφεραν σηκωτή σε ένα άθλιο δωμάτιο όπου υπήρχαν και άλλες κοπέλες.
Το πρακτορείο μοντέλων ήταν για όλα αυτά τα νέα κορίτσια ένα στριπτιτζάδικο απ’ όπου οι πελάτες τις διάλεγαν και εκείνες έπρεπε να τους ακολουθούν στο φρικτό δωμάτιο. Όσο για χρήματα, ούτε λόγος. Αυτά που της έδιναν τα έπαιρναν οι αυτόκλητοι σωτήρες της.
Ήταν νύχτα, είχε πάει στο μίνι μάρκετ, οι «κύριοι» αυτοί την πλησίασαν και την έπεισαν να τους ακολουθήσει για να την πάνε σε κάποιον που είχε πρακτορείο μοντέλων «κάπου εκτός του Μεξικού». Προφανώς τη νάρκωσαν, γιατί θυμάται ότι είχε έντονο πονοκέφαλο. Βρέθηκε ξαπλωμένη στην καρότσα ενός φορτηγού προσπαθώντας να δει πού κατευθύνεται.
Και τα χρόνια περνούσαν και εκείνη δεν έκανε καμία προσπάθεια να ξεφύγει, γιατί σε κάθε παράπονο ή διαμαρτυρία της η απάντηση που έπαιρνε ήταν «θα σε βάλουμε να βλέπεις πώς θα σκοτώνουμε τα αδέλφια σου».
Μέχρι που μια μέρα, 14 χρόνια μετά, η Consuela, που είναι 30 αλλά μοιάζει 50, που έχει χάσει τα μισά της δόντια και έχουν ασπρίσει τα μαλλιά της, βρήκε τον φύλακα άγγελό της στο πρόσωπο ενός αστυνομικού που βρέθηκε στο μίνι μάρκετ που την είχαν στείλει οι δήμιοί της για να τους φέρει τσιγάρα.
«Θέλω να έρθει η μέρα που κανένα άλλο κορίτσι και καμιά άλλη γυναίκα δεν θα πέσει θύμα διακίνησης. Και ας είναι αυτή η τελευταία μέρα μου…»
Ο άνδρας αυτός παρατήρησε κάτι περίεργο στη νεαρή γυναίκα κι εκείνη, που έτσι κι αλλιώς δεν έδινε καμιά αξία στη ζωή της, πήρε την απόφαση να ξεφύγει.
Σήμερα μένει σε ένα άσυλο για θύματα κακοποίησης, επικοινωνεί με την οικογένειά της και έχει γίνει ακτιβίστρια κατά του trafficking. Χάρη σε εκείνη, εξαρθρώθηκε ένα από τα πολύ καλά οργανωμένα κυκλώματα διακίνησης γυναικών από τη Λατινική Αμερική.
«Δεν με νοιάζει να γίνω κάτι. Θέλω να μπορώ να βγαίνω στον δρόμο και να κοιτάζω τον ουρανό. Να πάω σε ένα δικό μου σπίτι και να πάρω ένα σκύλο για συντροφιά. Θα έκανα οποιαδήποτε δουλειά μου έδιναν. Όμως θέλω να με πληρώνουν. Θέλω το βράδυ να μη βλέπω εφιάλτες και μακάρι μια μέρα να ξαναδώ τα αδέλφια μου. Οι γονείς μου έμαθα ότι έχουν πεθάνει. Θέλω να έρθει η μέρα που κανένα άλλο κορίτσι και καμιά άλλη γυναίκα δεν θα πέσει θύμα διακίνησης. Και ας είναι αυτή η τελευταία μέρα μου…»
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Ημέρα της Γυναίκας ή μια Mini Έρευνα για ένα Μax Ζήτημα
Ονοματεπώνυμο: Çiğdem Kotil. Ιδιότητα: Άνθρωπος
Η Κουλτούρα των Βιασμών Καθεστώς στην Ινδία
