Προς τι η Αναστάτωση;
Σε ό,τι αφορά τους όρους που θα διέπουν τη νέα σχέση μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου, ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα για τους Βρετανούς είναι χωρίς αμφιβολία η διαπραγμάτευση για την πρόσβαση των εταιρειών και ιδρυμάτων που βρίσκονται στο Ηνωμένο Βασίλειο στην ενιαία αγορά.
Προφανώς, το σενάριο ενός σκληρού, άτακτου Brexit -το οποίο δεδομένων των τελευταίων εξελίξεων στη Βρετανία δεν μπορεί να αποκλειστεί- θα ήταν καταστροφικό για το Σίτι του Λονδίνου. Ακόμη όμως κι αν αυτό αποφευχθεί, η αβεβαιότητα παραμένει.
Τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Λονδίνο είχαν σπεύσει να διαψεύσουν δημοσίευμα των Times που έκανε λόγο για επίτευξη συμφωνίας για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και την ανταλλαγή δεδομένων στις αρχές Νοεμβρίου – η δε Κομισιόν διαμηνύει ότι η συμφωνία για την πρόσβαση της Βρετανίας στην ενιαία αγορά θα τεθεί υπό διαπραγμάτευση αφού κλείσει η συμφωνία για το διαζύγιο.
Η συμφωνία τώρα που θα αποπειραθεί να περάσει από τη Βουλή των Κοινοτήτων η Theresa May, σε ό,τι αφορά τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες προβλέπει ένα καθεστώς “ισοδυναμίας”, το οποίο όμως απέχει σημαντικά από την πλήρη πρόσβαση που απολαμβάνει η Βρετανία σήμερα. Επιπροσθέτως, η εξειδίκευση του νέου πλαισίου για τον κλάδο θα απαιτήσει αρκετούς ακόμα μήνες διαπραγμάτευσης, ενώ η αρχή της ισοδυναμίας στην οποία θα βασίζεται έχει δύο βασικά μειονεκτήματα για τους Βρετανούς: αφορά μόνο ορισμένα τμήματα του χρηματοπιστωτικού κλάδου, όπως η εμπορία τίτλων, εξαιρώντας άλλα, ενώ μπορεί ανά πάσα στιγμή να τροποποιηθεί ή να αποσυρθεί από τις Βρυξέλλες.
Στους τραπεζίτες αρέσει το ρίσκο, όχι όμως κι όταν είναι αχρείαστο. Έχουν βαλθεί λοιπόν από το 2016 να εξετάσουν τις εναλλακτικές τους, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο, και συνεχίζουν ακάθεκτοι τις σχετικές ετοιμασίες. Πολλά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν καταρτίσει σχέδια εκτάκτου ανάγκης, σε περίπτωση που οι συνθήκες στη βρετανική πρωτεύουσα μετά-Brexit πάψουν να είναι ευνοϊκές.
Κάποιες από τις εναλλακτικές που εξετάζονται -και σ’ ένα βαθμό έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται- θέλουν τις τράπεζες να μεταφέρουν σημαντικό αριθμό των λειτουργιών και του προσωπικού τους σε άλλα χρηματοπιστωτικά κέντρα στην Ευρώπη. Μοιράζουν το προσωπικό τους σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ώστε να κρατήσουν όλες τις επιλογές μετεγκατάστασης ανοιχτές. Η Τράπεζα της Αγγλίας εκτιμά ότι περίπου 5 χιλιάδες θέσεις εργασίας στον κλάδο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών θα μπορούσαν να χαθούν απ’ την οικονομία του Λονδίνου.
Οι Διεκδικητές του Στέμματος
Πιθανώς οσφραινόμενοι την ευκαιρία, οι Ευρωπαίοι δεν φάνηκαν πρόθυμοι να κάνουν δεκτό το πλαίσιο “αμοιβαίας αναγνώρισης” που είχε αρχικώς προτείνει το Λονδίνο και προτίμησαν την κατά πολύ υποδεέστερη για τους Βρετανούς λύση της ισοδυναμίας. Άλλωστε, γιατί να τους χαρίσουν μια αγορά τρισεκατομμυρίων -γύρω στο 37% του χρηματοοικονομικού ενεργητικού της Ευρώπης βρίσκεται υπό διαχείριση στη βρετανική πρωτεύουσα- όταν μπορούν να εξαναγκάσουν, έστω μερικώς, μια μεταφορά που θα τους εξασφαλίσει μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας;
Σε επίπεδο τώρα μεμονωμένων κρατών-μελών, μια σειρά από χώρες έχουν κινηθεί έτσι ώστε να προσελκύσουν τις τράπεζες στις δικές τους όχθες. Τι περιλαμβάνει το τραγούδι των σειρήνων;
Στους τραπεζίτες αρέσει το ρίσκο, όχι όμως κι όταν είναι αχρείαστο. Έχουν βαλθεί λοιπόν από το 2016 να εξετάσουν τις εναλλακτικές τους, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο, και συνεχίζουν ακάθεκτοι τις σχετικές ετοιμασίες.
Η φιλική προς τις επιχειρήσεις ρητορική του Emmanuel Macron, την οποία επιβεβαιώνει έμπρακτα με τις εργασιακές και όχι μόνο μεταρρυθμίσεις που προχωρά παρά το πολιτικό κόστος, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη στάση του προκατόχου του. Το Παρίσι έχει βέβαια το μειονέκτημα της γλώσσας, όμως δεν παύει να είναι μια ζωντανή μητρόπολη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, ενώ η σύνδεσή του με το Λονδίνο μέσω Eurostar δίνει τη λύση για όσους θέλουν να μείνουν με το ένα πόδι στο Λονδίνο.
Στην περίπτωση τώρα της Γερμανίας, όπου συνταγματικά απαγορεύεται η διακριτική φορολογική μεταχείριση ξένων σε σχέση με Γερμανούς, η κυβέρνηση προχωρά με σχέδια που θα κάνουν πιο εύκολα τα πράγματα για τις τράπεζες από πλευράς κανονιστικού πλαισίου. Παρατηρείται δε μια συνολικότερη αλλαγή στάσης από το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών υπό την ηγεσία του Olaf Scholz, που σηματοδοτεί την ανάδειξη του τραπεζικού κλάδου ως προτεραιότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι στη θέση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών επελέγη ο πρώην τραπεζίτης της Goldman Sachs Joerg Kukies.
Οι όποιες εξελίξεις για να διαφανούν στο σύνολό τους θα πάρουν χρόνο, ενώ οι παράγοντες που θα επηρεάσουν τις τελικές επιλογές δεν είναι πάντα προφανείς. Πάρτε για παράδειγμα μια πόλη όπως η Φρανκφούρτη: οικονομική πρωτεύουσα της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας, στην οποία έχει την έδρα της η ΕΚΤ, όπως και κάποιες από τις μεγαλύτερες τράπεζες στην Ευρώπη – στοιχεία που στη θεωρία την καθιστούν ιδεατό προορισμό. Της λείπουν όμως άλλα. Μη ξεχνάμε ότι πέρα από το μπελά της μετακίνησης για τις τράπεζες, υπάρχει και ο μπελάς για τις οικογένειες που θα πρέπει να αλλάξουν βάση. Ο τρόπος ζωής που τους εξασφάλιζε το Λονδίνο δεν είναι καθόλου αυτονόητο ότι θα βρεθεί αλλού.
Tο άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» την Παρασκευή 23 Νοεμβρίου.
