Η ιστορία της Leonie (aka Leoobalys) μπορεί να σε αφήσει με το στόμα ανοιχτό. Από έκπληξη, εάν ανήκεις στη μέση ηλικία, από θαυμασμό, αν είσαι κοντά στα χρόνια της. Ακόμη κι αν είσαι από εκείνους που γυρνάνε την πλάτη στον κόσμο των social media ή παλεύεις να βρεις στεριά στον ψηφιακό κόσμο που έχει πλημυρίσει το σύμπαν.
Η Leonie ζει στα περίχωρα του Βερολίνου, αν και –αφού μπορεί να τη «βρει» κανείς σε Instagram και TikTok– «ζει» παντού. Είναι από τις διασημότερες influencer της ηλικίας της. Στα 14 της ξεκίνησε τα lip synch βίντεο στο TikTok, στα 18 της είχε ήδη δημιουργήσει ένα τεράστιο brand με πάνω από 1 εκατομμύριο followers, βγάζοντας χιλιάδες ευρώ πριν καλά καλά ενηλικιωθεί, ενώ σήμερα, στα 19 της, οι ακόλουθοί της έχουν ξεπεράσει το 1,5 εκατομμύριο.
Παρ’ όλα αυτά, μέχρι πέρυσι κάποιοι από εμάς –που δεν πολυκυκλοφορούμε στον κόσμο των social– αγνοούσαμε την ύπαρξή της.
Το «Girl Gang», το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο περσινό φεστιβάλ KinderDocs, η ταινία της Susanne Regine Meures που καταγράφει την πορεία της Leonie –και παράλληλα δίνει το στίγμα της καθημερινότητας μιας ανήλικης influencer– ήταν το μέσο της «γνωριμίας» με αυτό το κορίτσι που σπάει ταμεία στον ψηφιακό κόσμο.
Και η συνέντευξή μας με τη σκηνοθέτιδα Susanne Regine Meures ίσως ένας τρόπος να καταλάβουμε καλύτερα τη γλώσσα αυτών των κοριτσιών.
Πώς και πότε εντοπίσατε τη Leonie; Τι σας τράβηξε περισσότερο στην ιστορία της;
Όλα ξεκίνησαν το 2017. Ήμουν στο Βερολίνο όταν είδα μια παρέα κοριτσιών σε ένα πάρκο να κάνουν παντομίμα σε αργή κίνηση. Τώρα, όλοι γνωρίζουμε για το TikTok, τότε όμως ένιωθα ότι έμπαινα σε ένα νέο σύμπαν αυτο-προβολής και αυτοκριτικής. Άρχισα να αναρωτιέμαι για τις παρέες, τις «συμμορίες» των σύγχρονων κοριτσιών, εξ ου και ο τίτλος της ταινίας.
Ποιες είναι; Πώς επικοινωνούν; Πού συναντιούνται; Πώς σκέφτονται; Τι τις κινητοποιεί;
Μίλησα με περίπου 160 κορίτσια, μεταξύ 12 και 15 ετών, μέχρι που γνώρισα τη Leonie σε μια εκδήλωση για τα social media. Ήταν 13 ετών και είχε ήδη μισό εκατομμύριο followers, ενώ συγκέντρωνε όλα τα χαρακτηριστικά ενός κοριτσιού που ζει μια ζωή μέσα από τα social media.
Σε μια εποχή όπου το 86% των εφήβων δηλώνει πως θέλει να ασκεί επιρροή, η ιστορία της Leonie φαινόταν να είναι η τέλεια σύγχρονη αποτύπωση των ονείρων, των ψευδαισθήσεων και της εικόνας εαυτού αυτών των παιδιών.
Χρειαστήκατε αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να ολοκληρώσετε το «Girl Gang». Αλλάξατε κάτι από τα αρχικά σας σχέδια;
Αρχικά είχα σχεδιάσει να κάνω μια ταινία για μια ομάδα κοριτσιών, τη Leonie και τις φίλες της. Μόλις ξεκίνησα τα γυρίσματα, συνειδητοποίησα ότι αυτή η ταινία δεν αφορούσε τη Leonie και τους φίλους της, αλλά εκείνη και την οικογένειά της.
Όταν ασχολήθηκα σοβαρά με τα social της Leonie, κατάλαβα ότι πλέον τα σύγχρονα κορίτσια δεν είναι μια παρέα που συναντιέται στο πάρκο, αλλά μια προσηλωμένη στο διαδίκτυο ομάδα, αποτελούμενη από εκατομμύρια κορίτσια.
Υπό αυτήν την έννοια, άλλαξα την αρχική προσέγγιση, παρότι διατήρησα τον αρχικό μου τίτλο, ο οποίος, εν τέλει, είναι ακόμη πιο επίκαιρος.
«Στη διάρκεια των γυρισμάτων και ενώ η Leonie έμπαινε στην εφηβεία –μια περίοδος που δεν είναι εύκολη σε κανένα σπιτικό σε αυτόν τον πλανήτη– έβλεπα το χαμόγελο και την ανάλαφρη διάθεση της μικρής να σβήνουν».
Επιπλέον, στη διάρκεια των γυρισμάτων, βρέθηκα μπροστά σε μια απίστευτα απασχολημένη οικογένεια. Η καθημερινότητά της καθορίζεται από την απίστευτη πίεση που επιβάλλει η συνεχής παραγωγή περιεχομένου.
Ειδικά από τότε που οι γονείς ανέλαβαν το management της κόρης τους, η οικογενειακή ζωή έχει μετατραπεί σε επιχείρηση. Στη διάρκεια των γυρισμάτων και ενώ η Leonie έμπαινε στην εφηβεία –μια περίοδος που δεν είναι εύκολη σε κανένα σπιτικό σε αυτόν τον πλανήτη– έβλεπα το χαμόγελο και την ανάλαφρη διάθεση της μικρής να σβήνουν.
Οι γονείς της αντιμετώπιζαν μια ακόμη πιο δύσκολη κατάσταση, καθώς έπρεπε να προστατεύσουν τη Leonie ως γονείς και ταυτόχρονα να την πιέσουν ως μάνατζέρ της. Σαφώς η η ισορροπία ανάμεσα στους δύο ρόλους δεν είναι καθόλου εύκολη, ωστόσο δεν τους είδα ποτέ να αμφιταλαντεύονται με τη νέα τους πραγματικότητα.
Πώς πείσατε τη Leonie και την οικογένειά της να σας επιτρέψουν να εισχωρήσετε για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ σας στην καθημερινότητά τους; Νιώσατε να μετανιώνουν ποτέ γι’ αυτήν τους την απόφαση;
Δεν χρειαζόταν να πείσω την οικογένεια. Ήταν πολύ ανοιχτοί στο να κινηματογραφηθούν και να ειπωθεί η ιστορία τους. Άλλωστε, δεν θα ήταν σωστό να συνεργαστώ με ανθρώπους που χρειάζεται να τους πείσω.
«Είναι μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Δεν είναι όπως τη δεκαετία του 1960 με τους Beatles ή ακόμα και τη δεκαετία του 1990 με όλα τα συγκροτήματα που αποτελούνταν από νεαρούς άνδρες. Τώρα έχουμε κορίτσια που κλαίνε και λιποθυμούν για influencers, οι οποίοι συχνά είναι κορίτσια».
Φυσικά, καθ’ όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων συζητούσαμε για τυχόν αλλαγές που ήθελα να κάνω. Ιδιαιτέρως όταν διάλεξα να μετατοπιστώ με την κάμερά μου σε πιο εσωτερικές οικογενειακές καταστάσεις. Φρόντιζα πάντα να ενημερώνω την οικογένεια σχετικά με το τι σκόπευα να κάνω.
Για μένα, η συναίνεση είναι μια συνεχής διαδικασία, όχι μια εφάπαξ απάντηση που απαλλάσσει τους κινηματογραφιστές. Δεν νομίζω ότι μετανιώνουν που μοιράζονται την ιστορία τους. Αντιθέτως, νομίζω ότι είναι περήφανοι για την ταινία. Και νομίζω, επίσης, ότι πρέπει να είναι!
Σε αρκετές σκηνές του «Girl Gang» βλέπουμε τις θαυμάστριες και τους θαυμαστές της Leonie να αντιδρούν όπως κάποτε, πριν από μισό αιώνα, εκείνοι μπροστά στους Beatles ή, πιο πρόσφατα, στον Justin Bieber και σε άλλους αστέρες της ποπ. Έχουν αλλάξει τελικά τα πράγματα; Οι influencers έχουν αντικαταστήσει τα ποπ είδωλα;
Είναι μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Δεν είναι όπως τη δεκαετία του 1960 με τους Beatles ή ακόμα και τη δεκαετία του 1990 με όλα τα συγκροτήματα που αποτελούνταν από νεαρούς άνδρες. Τώρα έχουμε κορίτσια που κλαίνε και λιποθυμούν για influencers, οι οποίοι συχνά είναι κορίτσια.
Η επιτυχία της Leonie είναι η προσβασιμότητά της. Εννοώ ότι μοιράζεται με τους fans της σχεδόν κάθε κομμάτι της ζωής της μαζί τους. Μπορούν να της στείλουν μήνυμα. Μπορούν [σ.σ. σε ορισμένες περιπτώσεις] σχεδόν να την αγγίξουν.
Το Instagram θυμίζει λίγο σχολείο, με τη Leonie να είναι το δημοφιλές κορίτσι. Τα κορίτσια προβάλλουν σε εκείνη το όνειρό τους να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους και η Leonie, ακριβώς επειδή τους μοιάζει, αντικατοπτρίζει τέλεια αυτό το όνειρο.
«Η επιτυχία της Leonie είναι η προσβασιμότητά της. Εννοώ ότι μοιράζεται με τους fan της σχεδόν κάθε κομμάτι της ζωής της μαζί τους».
Μπορεί να μην απαντά σε κάθε μήνυμα που λαμβάνει, αλλά η επικοινωνία ανάμεσα στον θαυμαστή και το είδωλο έχει γίνει πλέον πολύ πιο προσιτή σε αυτές τις πλατφόρμες. Στην εποχή του διαδικτύου οι γεωγραφικοί περιορισμοί ξεπερνιούνται και οι θαυμαστές ενός προσώπου μπορούν να σχηματίσουν ομάδες και να δημιουργήσουν κοινότητες.
Συχνά δε, οι δυναμικές αλλάζουν. Οι fans μπορούν να (ξανα)γίνουν leaders, όπως για παράδειγμα συνέβη με τη Melani, τη μεγαλύτερη fan της Leonie, η οποία ωστόσο έχει χιλιάδες followers στο Instagram.
Η αλληλεπίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μεγάλη, αφού οι fans έχουν ενεργό ρόλο μέσω σχολίων, επεξεργασίας περιεχομένου, κοινής χρήσης φωτογραφιών και βίντεο. Έτσι οι ισορροπίες έχουν αλλάξει, αφού τα social δίνουν περισσότερη δύναμη στους χρήστες, αλλά και μεγαλύτερο έλεγχο.
Πιστεύετε ότι οι γονείς των επίδοξων influencers θα δουν πώς αυτή η δουλειά διέλυσε κατά κάποιον τρόπο μια οικογένεια ή θα τη δουν ως μεγάλη επιχειρηματική ευκαιρία; Με άλλα λόγια, το όνειρο μπορεί να γίνει εφιάλτης;
Δεν νομίζω ότι στην ταινία βλέπουμε μια οικογένεια να διαλύεται. Σίγουρα, όμως, αντιλαμβανόμαστε πόση αφοσίωση και σκληρή δουλειά χρειάζεται για να διατηρηθεί ένας επιτυχημένος λογαριασμός Instagram.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα ντοπαμίνης του εγκεφάλου και τα ψηφιακά μέσα έχουν μετατρέψει τους περισσότερους από εμάς σε εθισμένους στην ντοπαμίνη».
Δεν είναι χόμπι, αλλά δουλειά, η οποία μάλιστα απορροφά σχεδόν ολόκληρο το 24ωρο όποιου επιδιώκει να έχει τόσο δημοφιλή λογαριασμό.
Επιπλέον, τόσο η Leonie όσο και ο πατέρας της είπαν ότι τα social media είναι ένα είδος εθισμού. Κατά πόσο το ενήλικο και κυρίως να ανήλικο κοινό θα έπρεπε να αποφεύγει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να μην εγκλωβιστεί σε αυτόν τον εθισμό;
Νομίζω πως ό,τι λένε στην ταινία η Leo και ο πατέρας της, ο Andy, απλώς επιβεβαιώνει αυτό που όλοι γνωρίζουμε ήδη. Ότι, δηλαδή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα ντοπαμίνης του εγκεφάλου και ότι τα ψηφιακά μέσα έχουν μετατρέψει τους περισσότερους από εμάς σε εθισμένους στην ντοπαμίνη.
Είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο, καθώς τα κινητά τηλέφωνα βρίσκονται στο επίκεντρο της καθημερινότητάς μας. Το να ελέγχουν οι γονείς πόσο χρόνο ασχολούνται τα παιδιά τους με το κινητό τους είμαι βέβαιη πως θα βοηθούσε.
Το «Girl Gan» αρχίζει και τελειώνει με την αφήγηση ενός παραμυθιού. Γιατί;
Η ιστορία αυτού του ντοκιμαντέρ έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου παραμυθιού.
Παρότι η εικόνα των κοριτσιών με το κινητό στο χέρι μας είναι εξαιρετικά οικεία πλέον, η χρήση της πασίγνωστης φράσης «Μια φορά και έναν καιρό», με την οποία αρχίζει και τελειώνει το «Girl Gang», μας επιτρέπει να πάρουμε απόσταση από ό,τι διαδραματίζεται στην ταινία [σ.σ. και στην πραγματική ζωή], ελπίζοντας ότι αντιλαμβανόμαστε πως γινόμαστε μάρτυρες ενός τόσο αξιοσημείωτου φαινομένου.
• Τo «Girl Gang» θα προβληθεί στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος του KinderDocs, το οποίο ξεκινάει από την 1η Οκτωβρίου 2023 και θα διαρκέσει έως τον Απρίλιο 2024, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 και Κουμπάρη 1), απευθύνεται σε μαθητές 9-17 ετών και υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης online προβολών.
Πληροφορίες
Κρατήσεις για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του KinderDocs: info@kinderdocs.com, τηλ. 210 7219909 ή education@benaki.org [Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Μουσείου Μπενάκη (για σχολεία στην Αττική)]
Το 8ο επταήμερο φεστιβάλ KinderDocs, με προβολές 18 βραβευμένων ντοκιμαντέρ ταινιών από 10 χώρες, 20 καλεσμένους σκηνοθέτες και παραγωγούς, 32 προβολές των ταινιών, συζητήσεις και δράσεις, θα πραγματοποιηθεί 16 έως 22 Οκτωβρίου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Υπόθεση DATAWO: Προστασία Δικαιωμάτων Γυναικών και Θηλυκοτήτων στο Διαδίκτυο
