Αν με το scrolling μπορούσαμε να παράγουμε ενέργεια, θα είχαμε συμβάλει αποτελεσματικότατα στο ενεργειακό ζήτημα.
Τα δάχτυλα παίρνουν φωτιά «ανεβάζοντας» καινούργιο feed. Γάτες που κάνουν κόλπα, άνθρωποι που χορεύουν, μωράκια, γκολ, συνταγές, συμβουλές… Ό,τι προτιμά ο καθένας μας (τα «cookies» κάνουν τέλεια τη δουλειά τους σε αυτό) και όλα μαζί σε μια ατελείωτη ροή. Scrolling, λοιπόν! Αυτή η συνεχής και παρατεταμένη «κύλιση» περιεχομένου σε οθόνες υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων ή tablets.
Και μετά; Μήπως όλο και συχνότερα τελευταία ταλαιπωρείστε από συμπτώματα τύπου βαριά, κουρασμένα μάτια, ζαλάδα, πονοκέφαλο, αίσθηση αυξημένης θερμοκρασίας, υπνηλία, ναυτία; Αν ναι, προφανώς και θα πρέπει να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό. Ωστόσο, σκεφτείτε μήπως πάσχετε από… την «Ασθένεια του Κυβερνοχώρου», το λεγόμενο: «Cybersickness».
Περί τίνος πρόκειται; Για μια δυσάρεστη, ενοχλητική κατάσταση που μοιάζει με την ταξιδιωτική ναυτία. Δηλαδή, αυτό που αισθανόμαστε κάποιες φορές όταν βρισκόμαστε μέσα σε αυτοκίνητα, πλοία, αεροπλάνα ή χώρους που κινούνται ή στροβιλίζονται.
«Ζαλίζομαι, Ζαλίζομαι…»
Επιστημονική εξήγηση υπάρχει. Η δυσφορία αυτή προκαλείται από την έλλειψη συγχρονισμού μεταξύ των ερεθισμάτων που λαμβάνουν τα αυτιά, τα μάτια και το νευρικό μας σύστημα. Ένα κινησιολογικό… μπέρδεμα, δηλαδή, μια «ασυμφωνία» που αποσυντονίζει τον οργανισμό μας.
Πώς όμως γίνεται αυτό; Κατ’ αρχάς, προκαλείται οπτική διαταραχή, καθώς τα μάτια πρέπει συνεχώς να προσαρμόζονται σε κινούμενες εικόνες και κείμενα. Η αίσθηση αυτή είναι αντίθετη με την πραγματική κίνηση του σώματος, κάτι που δημιουργεί σύγκρουση μεταξύ των αισθητήριων σημάτων που λαμβάνει ο εγκέφαλος.
Εικονική Πραγματικότητα – Πραγματική Ασθένεια
Απίστευτο κι όμως αληθινό, αλλά αντίστοιχα συμπτώματα προκαλεί και η υπερέκθεση σε ψηφιακά περιβάλλοντα. Κάποτε η ασθένεια αφορούσε κυρίως τους φανατικούς παίκτες παιχνιδιών εικονικής πραγματικότητας που φορούσαν τα χαρακτηριστικά full-face VR «κράνη».
Ωστόσο, η «Ασθένεια του Κυβερνοχώρου» εξαπλώθηκε ραγδαία και λόγω της πανδημίας που μας ανάγκασε να είμαστε «δικτυωμένοι» διαρκώς, αφού τα κάναμε όλα ιντερνετικά: δουλέψαμε, διασκεδάσαμε, παρακολουθήσαμε μαθήματα, επικοινωνήσαμε, γυμναστήκαμε, ενημερωθήκαμε, αγαπηθήκαμε και τσακωθήκαμε.
Δυστυχώς, φαίνεται πως κάπως μας έμεινε το «κουσούρι» και τη μετα-covid εποχή, αφού έρευνες δείχνουν πως βασική αιτία του Cybersickness αποτελεί και το ασύστολο… scrolling που ανέφερα στην αρχή, αλλά και οι πολύ δημοφιλείς πια βιντεοκλήσεις και βιντεοσυσκέψεις που επιβαρύνουν τον εγκέφαλο οδηγώντας στο φαινόμενο Zoom Fatigue.
Έτσι, καθώς τα μάτια ακολουθούν την κίνηση στην οθόνη, το εσωτερικό αυτί (ο «λαβύρινθος»), που είναι υπεύθυνο για την ισορροπία και τον προσανατολισμό, δεν ανιχνεύει πραγματική κίνηση, προκαλώντας αποπροσανατολισμό, δυσφορία και όλα τα παραπάνω συμπτώματα που αναφέρθηκαν.
«Πρόβλημα! Πες μου πώς το Λύνεις;»
«Κλινικά δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφορά μεταξύ των δύο καταστάσεων», λέει ο Eugene Nalivaiko, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Newcastle στην Αυστραλία, ο οποίος έχει μελετήσει εκτενώς τόσο την ταξιδιωτική ναυτία όσο και την «Aσθένεια του Kυβερνοχώρου». «Έχουν τα ίδια συμπτώματα, την ίδια αίσθηση, τα ίδια όλα!»
Προφανώς και παράγοντες όπως η χαμηλή συχνότητα ανανέωσης (frame rate) και η μη ομαλή κίνηση της οθόνης, αλλά και η αυξημένη προσωπική ευαισθησία στη διάρκεια και συχνότητα της έκθεσης, παίζουν ρόλο στην εμφάνιση Cybersickness.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η διάρκεια της έκθεσης είναι κρίσιμη. Όσο περισσότερη ώρα σκρολάρουμε τόσο πιθανότερο είναι να εμφανίσουμε συμπτώματα. Η αδιάλειπτη παρακολούθηση καταπονεί τα μάτια. Επιπλέον, η ακινησία του σώματος που δεν συνάδει με την οπτική κίνηση επιδεινώνει τα συμπτώματα.
Υπάρχουν τεχνολογικές και σχεδιαστικές λύσεις που μπορούν να μειώσουν την εμφάνιση της «Ασθένειας του Κυβερνοχώρου». Για παράδειγμα, η βελτίωση της συχνότητας ανανέωσης της οθόνης και η χρήση τεχνικών για ομαλότερη κύλιση.
Η σχεδίαση του περιεχομένου των ιστοσελίδων επίσης μπορεί να λειτουργήσει θετικά: το «σπάσιμο»του περιεχομένου σε μικρότερα κομμάτια και η χρήση σαφών οπτικών ερεθισμάτων θα βοηθήσει στην ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Ωστόσο, η καλύτερη λύση είναι η λήψη προληπτικών μέτρων από εμάς τους ίδιους. «Προσέχουμε για να έχουμε»! Μπορούμε να αποφύγουμε εξαρχής την «Ασθένεια του Κυβερνοχώρου» κάνοντας τα εξής:
- Το κυριότερο! Μειώνουμε τον χρόνο που περνάμε μπροστά σε οθόνες.
- Κάθε τόσο, ας εστιάζουμε το βλέμμα μας σε κάποιο σταθερό σημείο εκτός οθόνης.
- Αποφεύγουμε τη χρήση πολλών οθονών ταυτόχρονα.
- Κάνουμε συχνά μικρά διαλείμματα για να ξεκουράζουμε τα μάτια μας και να αλλάζουμε θέση.
- Επιβραδύνουμε την ταχύτητα κύλισης.
- Δεν καταναλώνουμε βαριά τρόφιμα πριν ή κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων χρήσης οθόνης.
Δεν Είμαστε Φτιαγμένοι για Εικονική Ζωή
Η «Aσθένεια του Kυβερνοχώρου» είναι στην πραγματικότητα ο πιο πρόσφατος νεολογισμός για να περιγράψει τη συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ του ανθρώπινου σώματος και ενός κόσμου που μεταμορφώνεται συνεχώς από την τεχνολογία. Όμως, ας θυμόμαστε πως οι άνθρωποι δεν είμαστε φτιαγμένοι για να ζούμε τη ζωή μας εικονικά.
Συζητώντας με μια φίλη για το θέμα του scrolling μου είπε χαρακτηριστικά: «Νόμιζα πως χαλαρώνω σκρολάροντας… Κάποια στιγμή κάτι μέσα μου επαναστάτησε, καθώς το μυαλό μου γέμιζε άχρηστες πληροφορίες, έχανα τον χρόνο μου, ενώ άρχισα να νιώθω και ζαλάδα. Άφησα αποφασιστικά το τηλέφωνο στο κομοδίνο και έπιασα ένα βιβλίο που είχα να ανοίξω καιρό. Αυτή είναι η ρουτίνα μου πλέον. Έχω τελειώσει 3 βιβλία, κοιμάμαι πολύ ευκολότερα, πιο ήρεμα και, πίστεψέ με, νιώθω το μυαλό μου πιο καθαρό και ελεύθερο».
Και στα δικά μας!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
10 Ερωτήσεις Αναζητούν Συγγραφέα | Σώτη Τριανταφύλλου
