Οι φρικτοί νόμοι που επιβάλλονται υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν στις Αφγανές για όλη τους τη ζωή μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκαν γυναίκες, αν και εξοργίζουν τον δυτικό κόσμο, επικρατούν καθολικά στο Αφγανιστάν, καθώς οι εμπνευστές τους χαρακτηρίζουν αυτούς τους νόμους «θρησκευτικές και πολιτιστικές αξίες». Ζητούν, μάλιστα, από τη Δύση να τους αναγνωρίσει για τη διευκόλυνση των προοδευτικών διμερών σχέσεων!
Οι παρεμβάσεις σε δικτατορικά καθεστώτα δεν είναι άγνωστη τακτική από την πλευρά των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων της Δύσης. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, η ζωή των γυναικών –και όχι μόνο– στο Αφγανιστάν αντιμετωπίζεται μόνο με φραστική καταδίκη.
Η Απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ
Πριν από μερικές ημέρες όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο άνοιξε με απόφασή του μια χαραμάδα ελπίδας όχι για όλες τις Αφγανές γυναίκες, αλλά τουλάχιστον για όσες καταφέρνουν να ζητήσουν άσυλο.
Σύμφωνα με το Δικαστήριο της ΕΕ, τα μέτρα του καθεστώτος των Ταλιμπάν, τα οποία εισάγουν διακρίσεις εις βάρος των γυναικών, συνιστούν πράξεις δίωξης. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε (στις 4.10.2024) ότι, κατά την εξατομικευμένη αξιολόγηση της αίτησης ασύλου μιας γυναίκας αφγανικής ιθαγένειας, το κράτος-μέλος μπορεί να λάβει υπόψη απλώς και μόνο το φύλο και την ιθαγένειά της.
Η απόφαση προέκυψε όταν το Δικαστήριο της ΕΕ κλήθηκε να απαντήσει σε αίτημα του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Αυστρίας μετά την άρνηση των αρχών της χώρας να χορηγήσουν σε δύο γυναίκες αφγανικής ιθαγένειας, οι οποίες είχαν υποβάλει αίτημα για άσυλο το 2015 και το 2020, το καθεστώς πρόσφυγα. Οι δύο γυναίκες αμφισβήτησαν την άρνηση του αυστριακού δικαστηρίου, με αποτέλεσμα η υπόθεση να οδηγηθεί στο Δικαστήριο της ΕΕ και τη λυτρωτική για τις συγκεκριμένες –αλλά και άλλες γυναίκες– απόφασή του, την AH και την FN, όπως αναφέρονται στα δικαστικά έγγραφα.
Η AH διέφυγε από το Αφγανιστάν για το Ιράν με τη μητέρα και τις αδερφές της όταν ήταν περίπου 13-14 ετών, αφού ο τοξικομανής πατέρας της προσπάθησε να την πουλήσει για να εξασφαλίσει χρήματα για τα ναρκωτικά του.
Η FN, που γεννήθηκε το 2007, δεν έχει ζήσει ποτέ στο Αφγανιστάν. Αυτή και η οικογένειά της ζούσαν στο γειτονικό Ιράν χωρίς άδειες παραμονής, που σημαίνει ότι δεν είχαν δικαίωμα να εργαστούν και η ίδια δεν μπορούσε να πάει στο σχολείο. Έφυγε από το Ιράν και υπέβαλε αίτημα ασύλου στην Αυστρία. Αν επέστρεφε στο Αφγανιστάν, θα κινδύνευε, ως γυναίκα, να την απαγάγουν, δεν θα μπορούσε να πάει στο σχολείο, ενδεχομένως ούτε και να συντηρήσει τον εαυτό της, καθώς δεν θα είχε εκεί την οικογένειά της.
Οι Νόμοι των Ταλιμπάν
Η επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021 έχει πλήξει σοβαρά τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών. Με νέα νομοθεσία τους μάλιστα, επιβάλλουν στις γυναίκες την πλήρη κάλυψη του σώματός τους με πολλά ρούχα, συμπεριλαμβανομένου του προσώπου τους, για να μην οδηγούν τους άνδρες «στον πειρασμό και στην κακία». Οι φωνές τους επίσης θεωρούνται δυνητικά όργανα της «κακίας» αυτής και έτσι δεν επιτρέπεται να ακούγονται δημοσίως, αλλά ούτε και να ακούγονται να τραγουδούν ή να διαβάζουν δυνατά μέσα στα σπίτια τους.
Ακόμη, οι Αφγανές δεν επιτρέπεται να κοιτάζουν απευθείας τους άνδρες με τους οποίους δεν έχουν συγγένεια εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και οι οδηγοί ταξί θα τιμωρούνται εάν συμφωνήσουν να μεταφέρουν μια γυναίκα που δεν έχει άντρα συνοδό. Επιπλέον, οι Αφγανές γυναίκες στερούνται κάθε νομικής προστασίας από την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία και τον καταναγκαστικό γάμο, έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, απαγορεύεται να ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα (ή περιορίζεται η άσκηση τέτοιας δραστηριότητας), απαγορεύεται η πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και αποκλείονται από την πολιτική ζωή. Οι γυναίκες ή τα κορίτσια που δεν συμμορφώνονται μπορεί να συλληφθούν και να τιμωρηθούν με τρόπο που κρίνουν κατάλληλο οι αξιωματούχοι των Ταλιμπάν που είναι επιφορτισμένοι με την τήρηση των νέων νόμων.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ είναι σημαντική γιατί επιτρέπει στις Αφγανές γυναίκες που καταφέρνουν να διαφύγουν από τη χώρα τους να διεκδικούν ασυλία λόγω καταγωγής. Οι υπόλοιπες όμως δεν έχουν το παραμικρό δικαίωμα να μιλάνε ή να εκπροσωπούνται σε θεσμικά όργανα. Χαρακτηριστικό είναι πως στον τρίτο κύκλο των διεθνών συνομιλιών για το Αφγανιστάν που οργάνωσαν τα Ηνωμένα Έθνη στο Κατάρ το καλοκαίρι δεν συμμετείχαν οι γυναίκες και τα δικαιώματά τους δεν βρίσκονταν καν στην ημερήσια διάταξη.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Το Aπαράμιλλο Σθένος της Gisèle Pelicot
