Ίσως στο μέλλον ένας τίμιος τρόπος για να διακόψουμε μια δυσάρεστη διαδικτυακή συζήτηση να είναι ο εξής: «Ας σταματήσουμε τη συζήτηση γιατί αρκετό CO2 σπατάλησαμε!» ή «αυτό το zoom meeting κρατάει πολύ, είναι καταστροφή για τον πλανήτη…».
Έχουμε την αίσθηση πως ο ψηφιακός μας κόσμος είναι πιο «φιλικός» προς το περιβάλλον από άλλες δραστηριότητες. Όμως, όσο παράδοξες κι αν ακούγονται οι παραπάνω ατάκες, δεν απέχουν πολύ από την αλήθεια. Οι ψηφιακές εφαρμογές κάθε τύπου συμβάλλουν στο περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα.
Κάθε email, μήνυμα, «κλικ», φαίνεται αμελητέο, ωστόσο, αν υπολογιστούν συνολικά, έχουν αξιοσημείωτο ενεργειακό κόστος. Σύμφωνα με έρευνα, η συνήθης εβδομαδιαία διαδικτυακή δραστηριότητα ενός ανθρώπου παράγει 8,62 κιλά CO₂, όσο δηλαδή μια αεροπορική πτήση εσωτερικού. Απίστευτο κι όμως αληθινό! Με ποιον τρόπο όμως επηρεάζουν οι καθημερινές μας ψηφιακές συνήθειες τον πλανήτη;
Το Αόρατο Αποτύπωμα των Data
Κάθε φορά που στέλνουμε ένα email, ανεβάζουμε ένα βίντεο, συνομιλούμε στο WhatsApp, το Viber ή σε άλλη εφαρμογή, «σερφάρουμε» στο διαδίκτυο ή ακούμε μουσική ψηφιακά, χρησιμοποιούμε έναν μικρό αλλά σημαντικό πόρο ενέργειας.
Τα δεδομένα αυτά μεταφέρονται μέσα από δίκτυα και αποθηκεύονται σε τεράστια κέντρα δεδομένων (data centers), τα οποία απαιτούν πολλή ενέργεια για τη λειτουργία και την ψύξη τους. Τα data centers συνδέονται με εκατομμύρια servers, που επίσης πρέπει να παραμένουν λειτουργικοί. Η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητη προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της πληκτρολόγησης μιας διεύθυνσης ιστού ή του κλικ σε μια εφαρμογή και της παράδοσης του περιεχομένου που αναζητούμε. Όσο περισσότερα τα data centers στον κόσμο λοιπόν τόσο περισσότερη η απαιτούμενη ενέργεια.
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα. Παρακολουθώντας μια ώρα Netflix παράγουμε 36 γρ. CO₂, ενώ η μέση ομαδική συνομιλία στο WhatsApp παράγει 2,35 κιλά CO₂ εβδομαδιαίως. Ολοκληρώνοντας ένα παιχνίδι, για παράδειγμα το δημοφιλές Fortnite σε 95 ώρες, κάθε παίκτης έχει επιβαρύνει το περιβάλλον με 5,4 κιλά CO₂. Ένα απλό email χωρίς συνημμένα αρχεία παράγει περίπου 4 γρ. CO₂, ενώ ένα email με μεγάλο συνημμένο αρχείο φτάνει τα 50 γρ.
Μεγάλη «πληγή» είναι και τα μηνύματα spam. Καθένα τους –ακόμη και αν δεν το ανοίξουμε– έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις 0,3 γρ. CO₂. Αν αναλογιστούμε πως κάθε μέρα στέλνονται παγκοσμίως 160 δισεκατομμύρια τέτοια μηνύματα, καταλαβαίνετε για τι ανθρακικό αποτύπωμα μιλάμε…
Επιπλέον, τα μεγάλα αρχεία και η χρήση υπηρεσιών video streaming που χρησιμοποιούν υψηλές αναλύσεις επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το περιβάλλον. Μια μελέτη του Yale αναφέρει ότι μόνο η αύξηση χρήσης του Zoom και του Netflix κατά την πανδημία οδήγησε σε επιπλέον 34 εκατομμύρια τόνους εκπομπών CO₂, κάτι που ενισχύθηκε από τη συνεχή λειτουργία των data centers σε υψηλά επίπεδα για να καλύψουν τη ζήτηση. Άρα, ακόμα και η «καθαρή» τηλεργασία έχει περιβαλλοντικό κόστος.
Things Ηave Εscalated
Πάντως, η ζήτηση εξακολουθεί να αυξάνεται ραγδαία. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν τα νούμερα. Οι Αμερικάνοι έκαναν χρήση 100 τρισεκατομμυρίων megabytes wireless data το 2023, μια αύξηση ρεκόρ κατά 36% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η Google αποκάλυψε ότι οι δικές της εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 48% τα τελευταία πέντε χρόνια και κατά 13% μόνο τους τελευταίους 12 μήνες, κυρίως λόγω της αυξημένης ζήτησης data centers για την εξυπηρέτηση των αναγκών της τεχνητής νοημοσύνης. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η παγκόσμια χρήση των data centers συμβάλλει περίπου σε ποσοστό 2% στις παγκόσμιες εκπομπές CO₂, αντίστοιχο με εκείνο της παγκόσμιας βιομηχανίας αερομεταφορών.
Το ποσοστό της παγκόσμιας χρήσης ενέργειας που αντιπροσωπεύει το διαδίκτυο εκτιμάται πως κυμαίνεται από 3,7% έως 10%. Μιλάμε όμως μάλλον για εικασίες, αφού πρόσφατη ανάλυση διαπίστωσε ότι οι πραγματικές εκπομπές μεταξύ 2020 και 2022 από τα κέντρα δεδομένων που ανήκουν στις τέσσερις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας –Google, Microsoft, Meta και Apple– είναι πιθανό να είναι 662% υψηλότερες από τις επίσημες αναφορές.
Οι εταιρείες που παρέχουν ψηφιακές υπηρεσίες έχουν μεγάλη ευθύνη να αναζητήσουν και να επενδύσουν σε λύσεις που μειώνουν πραγματικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους. Κάποιες έχουν προχωρήσει σε ενέργειες, όπως αγορά πιστωτικών μορίων άνθρακα και αντισταθμιστικών στοιχείων, ώστε να μετριάσουν τις επιπτώσεις της δραστηριότητάς τους, όμως αυτές μοιάζουν περισσότερο με προσπάθεια εξιλέωσης. Οι λύσεις θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές και να περιλαμβάνουν τη χρήση φιλικότερων προς το περιβάλλον data centers, την υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διαφάνεια όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των υπηρεσιών τους.
Η Ατομική Ευθύνη
Ωστόσο και εμείς, ως χρήστες, μπορούμε να βάλουμε το «λιθαράκι» μας προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις της αυξανόμενης ψηφιοποίησης στην κλιματική κρίση. Να μερικές ιδέες:
- Αποφεύγουμε την αποστολή περιττών emails και διαγράφουμε παλιά μηνύματα μειώνοντας έτσι την ανάγκη για αποθηκευτικό χώρο. Επίσης, μπορούμε να αντικαταστήσουμε τα συνημμένα emails με συνδέσμους σε έγγραφα, να αποφύγουμε τα μη απαραίτητα μηνύματα cc/reply all/thank you, καθώς και να διαγραφούμε από λίστες αλληλογραφίας που δεν μας ενδιαφέρουν.
- Όταν η υψηλή ανάλυση δεν είναι απαραίτητη, μπορούμε να παρακολουθούμε βίντεο σε στάνταρ ποιότητα αντί για HD, μειώνοντας σημαντικά τη χρήση δεδομένων.
- Η συνεχής αποθήκευση αρχείων στο cloud αυξάνει τις ενεργειακές απαιτήσεις των data centers. Όπου είναι δυνατόν, ας αποθηκεύουμε τα δεδομένα μας τοπικά.
- Η απενεργοποίηση της κάμερας συμβάλλει στη μείωση του αποτυπώματος των κλήσεων κατά 96%.
- Η μείωση της φωτεινότητας της οθόνης στο 70% όχι μόνο μειώνει τη χρησιμοποιούμενη ενέργεια κατά 20%, αλλά καταπονεί λιγότερο και τα μάτια.
- Για να εξοικονομήσουμε ενέργεια και δεδομένα, ας συνδεόμαστε σε WiFi όσο περισσότερο μπορούμε. Αυτό ισχύει και για τις ενημερώσεις και τα αντίγραφα ασφαλείας στο cloud: απενεργοποιούμε τις αυτόματες ρυθμίσεις και προγραμματίζουμε αυτές τις ενέργειες για όταν θα είμαστε συνδεδεμένοι σε WiFi.
- Ας μειώσουμε τα GIF και τα memes, τα οποία πρέπει να μεταφερθούν και να αποθηκευτούν σε συσκευές για να τα δούμε. Οι αντιδράσεις με emoji (που υπάρχουν ήδη στο τηλέφωνό μας ως μέρος του λειτουργικού του συστήματος) είναι καλύτερες για το περιβάλλον.
- Η λήψη λιστών αναπαραγωγής για ακρόαση εκτός σύνδεσης αντί της συνεχούς ροής των τραγουδιών μειώνει την ενέργεια, καθώς τραβάμε τα δεδομένα από τον διακομιστή μόνο μία φορά.
- Τέλος, ας αναζητήσουμε τις εταιρείες που ήδη προωθούν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών για να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και ας τις προτιμήσουμε.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
