Υπάρχουν ποικιλίες που τις γεύεσαι για πρώτη φορά, κι όμως σου δημιουργούν μια οικεία αίσθηση – σαν να έχετε ξανασυναντηθεί. Ίσως κουβαλούν μέσα τους μια βαθιά μνήμη που σε αγγίζει. Αυτό δεν συμβαίνει και με κάποιους ανθρώπους άλλωστε; Όταν γνωρίζουμε κάποιον για πρώτη φορά και νιώθουμε πως τον ξέρουμε από πάντα;
Μια τέτοια ποικιλία είναι η Μακρυποδιά: σπάνια, σχεδόν ξεχασμένη, με ρίζες βαθιά στον ζακυνθινό αμπελώνα. Κι όμως, μέσα από έναν αγώνα δεκαετιών, σήμερα ξανασυστήνεται στον κόσμο του κρασιού όχι απλώς ως σπάνιο είδος, αλλά ως πολύτιμο οινικό κεφάλαιο με λαμπρό μέλλον.
Σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του Μαΐου στην Αθήνα, πλήθος επαγγελματιών του οίνου –δημοσιογράφοι, οινοποιοί, οινοχόοι, ερευνητές– συγκεντρώθηκαν για να γνωρίσουν τη Μακρυποδιά μέσα από μια συγκινητική ιστορική αναδρομή, επιστημονικές παρουσιάσεις και –φυσικά– οργανοληπτικές δοκιμές που φάνηκε να πείθουν καθεμία και καθένα που συμμετείχε στη γευσιγνωσία.
Το αποτέλεσμα είναι ένα κρασί με υπέροχη μακρά επίγευση, ιδιαίτερο και απολύτως αναγνωρίσιμο. Ένα γαστρονομικό λευκό κρασί που αγαπά τις αντιθέσεις: από μεγάλα λιπαρά ψάρια έως λευκά ή κόκκινα κρέατα – φρικασέ, μαγειρίτσα, κοτόπουλο με λευκή σάλτσα ή και αρνί στον φούρνο.
Για πρώτη φορά είχα δοκιμάσει τη Μακρυποδιά πριν από μερικά χρόνια, όταν μου την είχε παρουσιάσει ο οινοποιός και ιδιοκτήτης της Winest Δημήτρης Τζάκος, με λόγια που πρόδιδαν πάθος και λαχτάρα, όπως όταν πιστεύεις πολύ έντονα σε κάτι και ανυπομονείς να το φωνάξεις για ναακουστεί παντού. Από τότε μου είχε μείνει χαραγμένη στον νου η προσωπικότητά της και στην καρδιά η πίστη πως η συγκεκριμένη ποικιλία θα μας απασχολούσε μελλοντικά. Και να που έφτασε η στιγμή!
Η Διαδρομή της Μακρυποδιάς
Η σύγχρονη πορεία της ποικιλίας ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν ένα πρόγραμμα του Ινστιτούτου Αμπέλου ανέλαβε την καταγραφή και διάσωση σπάνιου ελληνικού αμπελογραφικού υλικού. Το 1983, επισημάνθηκαν στον ζακυνθινό οικισμό Ορθονιές τα πρώτα πρέμνα Μακρυποδιάς από τον τότε διευθυντή του Ινστιτούτου Αμπέλου Ν. Καραντώνη και τη Διεύθυνση Γεωργίας Ζακύνθου.
Ακολούθησε μια μακρά περίοδος αλληλογραφίας και αποστολής υλικού, με την πρώτη καταγραφή στη Λυκόβρυση να γίνεται το 1985. Ήδη από την επόμενη χρονιά, το 1986, η Μακρυποδιά εντάχθηκε στην Αμπελογραφική Συλλογή του Ινστιτούτου Αμπέλου στην Αθήνα. Παρ’ όλα αυτά, πέρασαν σχεδόν δύο δεκαετίες ώσπου να ξεκινήσει, το 2008, μια πιο συγκροτημένη τριετής ερευνητική προσπάθεια από το Ινστιτούτο Οίνου για την οινολογική αξιολόγηση της Μακρυποδιάς και της επίσης ζακυνθινής ποικιλίας Μαυρομπούμπουκο.
Από το 2011 και εξής, αρχίζει μια πιο στοχευμένη προσπάθεια ταξινόμησης, με επιστολές, εγκρίσεις και αξιολογήσεις που ακολουθούσαν η μία την άλλη. Καθηγητές, γεωπόνοι, επιστήμονες του υπουργείου και του ΣΕΟ εξέφρασαν θετική γνώμη για την ποικιλία, ενώ έγιναν συγκριτικές αμπελογραφικές αναλύσεις ανάμεσα σε πρέμνα της συλλογής και σε πρέμνα από το πεδίο της Ζακύνθου.
Το 2015, η γενετική ανάλυση της ποικιλίας επιβεβαιώνει το μοναδικό της αποτύπωμα – δεν ταυτίζεται με καμία άλλη ποικιλία στις βάσεις δεδομένων της Γαλλίας (INRA, Vassal, IFV). Ένα βήμα πριν από την καταγραφή της στον Εθνικό Κατάλογο, η Μακρυποδιά αρχίζει να κατακτά επιτέλους τη θέση που της αξίζει στον σύγχρονο ελληνικό αμπελώνα.
Ημερίδα-Σταθμός για το Μέλλον της Ποικιλίας
Στην ημερίδα, ο Επαμεινώνδας Τσούτσουρας, τέως ερευνητής του Ινστιτούτου Οίνου, τιμήθηκε για τη μακρόχρονη προσφορά του στην αναβίωση της ποικιλίας. Μαζί του, ο Δημήτρης Τάσκος, ερευνητής mτου ΕΛΓΟ «Δήμητρα», παρουσίασε με επιστημονική ακρίβεια την ιστορία, την έρευνα και το ποιοτικό δυναμικό της Μακρυποδιάς.
Το κοινό είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει οίνους από πειραματικές οινοποιήσεις μικρών αμπελώνων στη Ζάκυνθο, αλλά και να συμμετάσχει σε μια σπάνια κάθετη γευστική δοκιμή με κρασιά των ετών 2022, 2023 και 2024 από ορεινό αμπελώνα της Ηπείρου. Τα αρώματα, η ισορροπία, η οξύτητα και η δυναμική της ποικιλίας ήταν καθηλωτικά.
Η μοναδικότητα της σπάνιας αυτής λευκής ποικιλίας έγκειται στην ικανότητά της να δίνει πολύ υψηλές φυσικές οξύτητες, γεγονός που της επιτρέπει να εξελίσσεται εξαιρετικά με το πέρασμα του χρόνου, ακόμη και χωρίς τη χρήση βαρελιού. Στο ποτήρι, το κρασί της Μακρυποδιάς έχει λαμπερό, ανοιχτό λεμονί χρώμα, ενώ στη μύτη αποκαλύπτει φίνα και λεπτά αρώματα λουλουδιών, με κυρίαρχα τα άνθη τζιτζιφιάς και τις νότες από εσπεριδοειδή – κυρίως κίτρο και λεμόνι. Στο στόμα ξεχωρίζει για την αίσθηση φρεσκάδας, την τραγανή οξύτητα και την αντίθεση με το πλούσιο, λιπαρό της σώμα. Το αποτέλεσμα είναι ένα κρασί με υπέροχη μακρά επίγευση, ιδιαίτερο και απολύτως αναγνωρίσιμο. Ένα γαστρονομικό λευκό κρασί που αγαπά τις αντιθέσεις: από μεγάλα λιπαρά ψάρια έως λευκά ή κόκκινα κρέατα – φρικασέ, μαγειρίτσα, κοτόπουλο με λευκή σάλτσα ή και αρνί στον φούρνο.
Η ημερίδα έκλεισε με τη δέσμευση του κ. Τάσκου να καταθέσει τον σχετικό φάκελο εντός δύο μηνών στο Τμήμα Ελέγχου Ποικιλιών Καλλιεργούμενων Φυτών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ώστε η Μακρυποδιά να ενταχθεί επισήμως στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών Αμπέλου.
Η Μακρυποδιά Είναι Μόνο η Αρχή
Το παράδειγμα της Μακρυποδιάς μάς υπενθυμίζει τη σημασία της έρευνας και της επιμονής. Μια ξεχασμένη ποικιλία μπορεί να μεταμορφωθεί σε σύμβολο πολιτισμικής κληρονομιάς και δυναμικής καινοτομίας – αρκεί να της δοθεί η προσοχή και ο σεβασμός που της αξίζει.
Ας είναι η Μακρυποδιά η αρχή. Η Ελλάδα διαθέτει πάνω από 800 ποικιλίες – ένας ανεκτίμητος θησαυρός που, αν δεν μελετηθεί, κινδυνεύει να χαθεί. Είναι χρέος των ερευνητών, των οινοποιών και των θεσμών να τον διασώσουν και να τον αναδείξουν. Γιατί, μέσα από κάθε ποικιλία, διασώζεται και ένα κομμάτι της ψυχής αυτού του τόπου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Drink Pink: Για τα Ροζέ του Καλοκαιριού
