Έχουν γίνει πολλά μέχρι σήμερα ώστε να υπάρξει μια μικρή, έστω, βελτίωση της προσβασιμότητας και κατ’ επέκταση της καθημερινότητας των ατόμων που κινούνται με αμαξίδιο, καθώς το αστικό περιβάλλον και οι συνθήκες που έχουμε δημιουργήσει στις πόλεις μας δεν διευκολύνουν την ισότιμη συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή.
Η προσβασιμότητα είναι ένα θέμα που συχνά συζητιέται, επιχορηγείται, εμφανίζεται σε εκθέσεις και προγράμματα. Κι όμως, ελάχιστοι ασχολούνται ουσιαστικά με την καθημερινή πραγματικότητα. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν ζητούν τίποτα περισσότερο από το να μπορούν να βγουν από το σπίτι τους και να πιουν μια μπίρα, έναν καφέ ή να φάνε σε ένα εστιατόριο.
Ακόμη και αυτό –το να βγει κάποιος για μια μπίρα– μπορεί να αποδειχθεί αξεπέραστο εμπόδιο. Συχνά χρειάζεται συνοδός, αυτοκίνητο, ακόμη κι αν η απόσταση είναι λιγότερη από ένα χιλιόμετρο. Το μαγαζί μπορεί να μην έχει ράμπα, ούτε, φυσικά, προσβάσιμη τουαλέτα. Όμως το ελάχιστο είναι να μπορεί κάποιος να μπει μέσα χωρίς να χρειάζεται να τον σηκώσουν στα χέρια οι φίλοι του. Κι αν δεν υπάρχουν φίλοι; Τότε, τα πράγματα είναι ακόμη πιο σκληρά.
Το βασικότερο ζήτημα για τα άτομα που κινούνται με αμαξίδιο είναι το ίδιο το δικαίωμα να μπορούν να βγουν από το σπίτι τους. Από ένα σπίτι, βέβαια, που επίσης μπορεί να μην είναι λειτουργικό. Ποιος αρχιτέκτονας σχεδιάζει μια κατοικία με πρόβλεψη για την άνετη και ασφαλή μετακίνηση ενός ατόμου με αμαξίδιο; Και όχι μόνο αυτό: πώς μπορεί το ίδιο σπίτι να εξυπηρετεί ισότιμα και κάποιον που δεν είναι ανάπηρος;
Η κοινωνία συνδέεται μόνο όταν υπάρχει ένας πρωταθλητής που φέρνει μετάλλια· όχι όταν ένας άνθρωπος θέλει απλώς να πάει για φαγητό με τον ή την σύντροφό του.
Απαντήσεις μπορεί να μας δώσει ο Αλέξανδρος Ταξιλδάρης. Τετραπληγικός έπειτα από ατύχημα, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική, ειδικεύτηκε στη Φυσιατρική και ασχολείται με την αποκατάσταση. Εκείνος, όχι η Πολιτεία· και σίγουρα όχι όσοι σχεδιάζουν τις υποδομές, για να γίνεται σωστά, υποτίθεται, η αποκατάσταση.
Στέφθηκε Παραολυμπιονίκης το 2004 στην κολύμβηση, αλλά δεν σταμάτησε ποτέ να δοκιμάζει τα όριά του. Ασχολήθηκε με πολλά και διαφορετικά αθλήματα και, το καλοκαίρι του 2024, ανέλαβε τη θέση του αρχηγού της Ελληνικής Παραολυμπιακής Ομάδας για τους Αγώνες στο Παρίσι.
Photo credit: Νίκος Καρανικόλας
Ο Αλέξανδρος Ταξιλδάρης ασχολήθηκε ενεργά και με τα κοινά, ως αντιδήμαρχος στον Δήμο Κομοτηνής. Εκεί είχε ήδη προλάβει να ιδρύσει τον Σύλλογο «Περπατώ», συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μεταμόρφωση της πόλης του σε έναν χώρο με υψηλό επίπεδο προσβασιμότητας.
Όμως η Κομοτηνή δεν αποτελεί τον κανόνα· είναι η εξαίρεση. Δεν υπάρχουν επίσης πολλοί, όπως ο ίδιος, που να μπορούν να βγαίνουν από ένα έξυπνο σπίτι –μια τεράστια πολυτέλεια αλλά και συνειδητή επιλογή– και να κυκλοφορούν ελεύθερα, σε αρκετά, έστω, σημεία της πόλης τους. Στις περισσότερες πόλεις η κατάσταση είναι απογοητευτική. Γι’ αυτό και σπάνια βλέπουμε άτομα με αμαξίδιο στον δημόσιο χώρο: πώς να τους δούμε, όταν δεν μπορούν να φτάσουν πουθενά;
Λύσεις και προτάσεις υπάρχουν – και τις έχει διατυπώσει όλες ο Αλέξανδρος Ταξιλδάρης. Τις έχει παρουσιάσει, τις έχει επικοινωνήσει με θεσμικούς φορείς, έχουν μάλιστα χρηματοδοτηθεί ορισμένες για να υλοποιηθούν. Όμως ο κόσμος έχει άλλες έγνοιες και οι εκάστοτε κυβερνήσεις άλλες προτεραιότητες. Η κοινωνία συνδέεται μόνο όταν υπάρχει ένας πρωταθλητής που φέρνει μετάλλια· όχι όταν ένας άνθρωπος θέλει απλώς να πάει για φαγητό με τον ή την σύντροφό του.
Όλα εκείνα που για τους περισσότερους φαίνονται απλά και αυτονόητα, για ένα άτομο που κινείται με αμαξίδιο είναι ένα ολόκληρο καθημερινό project.
Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει πρώτα να μπορεί να βγει από τα σπίτι του. Να βγει από το αυτοκίνητο. Όπως λέει, αυτοσαρκαζόμενος: «Αν ψάχνεις έναν τετραπληγικό, θα τον βρεις… εκεί που τον άφησες». Γιατί δεν μπορεί να κινηθεί – δεν έχει μυς στα χέρια. Αντίθετα, οι παραπληγικοί μπορούν να στηριχτούν, να κινηθούν μέσα κι έξω από το αυτοκίνητο.
Είναι πολλά ακόμη –μικρές, «αόρατες» λεπτομέρειες– που κάνουν τη διαφορά. Αλλά ποιος τις σκέφτεται όλες αυτές κάθε μέρα; Μόνο όσοι ζουν με ανθρώπους με αναπηρία. Οι φροντιστές τους. Οι γονείς, των οποίων η ζωή αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Τα αδέλφια, που συχνά διαλύονται εσωτερικά προσπαθώντας να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη να σταθούν δίπλα στην οικογένεια και στην επιθυμία να ζήσουν τη ζωή που θέλουν. Όλα είναι δύσκολα. Και για πολλούς, διαρκώς.
Οι δυσκολίες, ωστόσο, εστιάζονται κυρίως στην προσβασιμότητα. Στο να φτάσει κάποιος σε μια εκδήλωση. Με ποιο μέσο θα γίνει η μετακίνηση. Όλα αυτά που για τους περισσότερους φαίνονται απλά και αυτονόητα, για ένα άτομο που κινείται με αμαξίδιο είναι ένα ολόκληρο καθημερινό project.
Αναπηρία, ωστόσο, δεν είναι μόνο η σωματική βλάβη, αλλά και ο αποκλεισμός από την κοινωνία.
Αλλά και πέρα από τις υποδομές, ο Αλέξανδρος Ταξιλδάρης αναφέρεται και στην παράνοια των συνεχών ιατρικών εξετάσεων. Όπως λέει με χιούμορ, κάθε τόσο περνάει ξανά και ξανά από επιτροπές και ελέγχους, μήπως –ποιος ξέρει;– γίνει ένα παγκόσμιο θαύμα και αλλάξει κάτι στην ιατρική, μήπως βρεθεί τρόπος να θεραπευτεί η βλάβη που τον αναγκάζει να κινείται με αναπηρικό αμαξίδιο εδώ και 23 χρόνια.
Αλλά όλα αυτά είναι παθογένειες για τις οποίες έχουμε όλοι ευθύνη, τουλάχιστον όσοι τις αγνοούμε. Η ζωή, όμως, συνεχίζεται. Για κάποιους, είναι μια καθημερινή μάχη για κάτι παραπάνω. Για τους περισσότερους ανάπηρους, η ζωή –όπως την ήξεραν– τελειώνει μετά το ατύχημα, που τις περισσότερες φορές είναι ένα τροχαίο, η πιο συχνή, αιτία που οδηγεί στη χρήση αμαξιδίου. Ακόμη κι αν παραμείνουν ζωντανοί ύστερα από αυτό, η καθημερινότητά τους, η ελευθερία τους, όλα όσα θεωρούσαν δεδομένα, ανατρέπονται.
Η προσβασιμότητα δεν είναι πολυτέλεια.
Αναπηρία, ωστόσο, δεν είναι μόνο η σωματική βλάβη, αλλά και ο αποκλεισμός από την κοινωνία – όταν η έλλειψη προσβασιμότητας στερεί από τον άνθρωπο τη δυνατότητα να δρα, να συμμετέχει, να ζει ισότιμα εκεί όπου εκτυλίσσεται η ζωή.
Η προσβασιμότητα δεν είναι πολυτέλεια· είναι η αρχή της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Και μόνο όταν αυξηθεί η «κρίσιμη μάζα» των ορατών, ενεργών πολιτών με αναπηρία στον δημόσιο χώρο, τότε θα αρχίσουν και οι διεκδικήσεις από την πολιτεία.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες με τον Φακό του Νίκου Καρανικόλα
