Φανταστείτε την εικόνα. Μια οικογένεια όπου ο καθένας έχει το δικό του ξεχωριστό ταλέντο – άλλος τραγουδά, άλλος ζωγραφίζει, άλλος παίζει κιθάρα. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μεγάλωσε η Χριστίνα Πουλίτση, με το τραγούδι να της βγαίνει τόσο φυσικά όσο η αναπνοή.
«Πώς είναι άραγε να ακολουθείς πιστά το ταλέντο σου από παιδί;» τη ρωτάς, κι εκείνη χαμογελά· για εκείνη δεν υπήρξε ποτέ άλλη επιλογή, ήταν απλώς η φυσική της πορεία. Και ναι, τα όνειρα βγαίνουν αληθινά – όχι γιατί γίνονται μαγικά, αλλά γιατί τα κυνηγάς με επιμονή, δουλειά και πίστη.
«Γι’ αυτό πρέπει να επιμένουμε», θα σου πει. «Γιατί μόνο έτσι η φωνή της ψυχής μας βρίσκει τελικά τον δρόμο της».
Συναντηθήκαμε στο σπίτι της, όπου μου εξήγησε με απόλυτη ηρεμία γιατί αξίζει να ακολουθούμε με συνέπεια αυτό που πραγματικά μας εκφράζει.
Πότε καταλάβατε ότι η όπερα θα είναι ο δρόμος της ζωής σας;
Το τραγούδι ήταν πάντα η πιο φυσική μου έκφραση· από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, μου λένε ότι τραγουδούσα σχεδόν από την ώρα που άρχισα να μιλάω. Υπάρχουν βίντεο από τα γενέθλιά μου, όταν ήμουν δύο ή τριών ετών, όπου με παρακινούσαν να πω τραγούδια.
Ήταν αυθόρμητο και αβίαστο. Στην οικογένειά μου υπήρχε έντονο καλλιτεχνικό στοιχείο – ο παππούς, οι γονείς μου, όλοι τραγουδούσαν όμορφα, η μητέρα μου ζωγράφιζε, ο ένας αδελφός έπαιζε κιθάρα και ο άλλος ζωγράφιζε. Κανείς όμως δεν το ακολούθησε επαγγελματικά, καθώς οι περισσότεροι στράφηκαν στις θετικές επιστήμες.
Οι γονείς μου διέκριναν πολύ νωρίς την κλίση μου. Από 4-5 ετών με έστειλαν στο ωδείο, ξεκινώντας με το σύστημα Orff. Στην εφηβεία αποφάσισα να ακολουθήσω το τραγούδι επαγγελματικά. Παράλληλα με ενδιέφερε και η σύνθεση· σπούδασα αρμονία, αντίστιξη και φούγκα, μέχρι που ο δάσκαλός μου μού είπε ότι έπρεπε να διαλέξω έναν δρόμο.
Τελικά με κέρδισε το τραγούδι, και συγκεκριμένα η όπερα – κάτι αναμενόμενο, αφού μεγάλωσα μέσα σε κλασικό περιβάλλον. Η κατεύθυνση αυτή ήρθε για μένα απολύτως φυσικά.
Τι σημαίνει για εσάς να εκπροσωπείτε την Ελλάδα στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου;
Όπως κάθε παιδί, όταν ήμουν μικρή είχα όνειρα και φιλοδοξίες, αλλά ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα τραγουδούσα στις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου, δίπλα σε ανθρώπους που θαύμαζα και με τους οποίους ουσιαστικά μεγάλωσα καλλιτεχνικά.
Δεν περνούσε ποτέ από το μυαλό μου ότι το παιδικό μου πρότυπο, η Μαρία Κάλλας –της οποίας άκουγα το CD– θα γινόταν σημείο αναφοράς στην πορεία μου. Ούτε ότι ο Zubin Mehta, που τον έβλεπα τότε να διευθύνει τους Τρεις Τενόρους, θα γινόταν αργότερα δάσκαλός μου και θα με βοηθούσε στα πρώτα μου βήματα. Πολύ λιγότερο, ότι θα βρισκόμουν στη σκηνή δίπλα στον José Carreras ή τον Plácido Domingo.
Ακόμα και σήμερα, πολλές φορές αναρωτιέμαι αν όλα όσα ζω είναι πραγματικότητα ή ένα όνειρο. Προέρχομαι από μια μικρή χώρα, χωρίς μεγάλη παράδοση σε αυτόν τον χώρο και χωρίς γνωριμίες που θα μπορούσαν να με βοηθήσουν.
Ό,τι έχω πετύχει το κατέκτησα μόνη μου, με πολλή δουλειά και πίστη — κι αυτό με κάνει να αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανη, ειδικά όταν εκπροσωπώ τη χώρα μου στο εξωτερικό. Ωστόσο, πιστεύω βαθιά ότι όλοι οι μουσικοί, όταν βρίσκονται στη σκηνή, νιώθουν πως η μουσική είναι μια πανανθρώπινη γλώσσα· δεν έχει ταμπέλες, δεν γνωρίζει εθνικότητες, δεν περιορίζεται από γεωγραφικά σύνορα. Αυτό είναι και το μεγαλείο της: ότι πάνω απ’ όλα μιλά τη γλώσσα της ψυχής.
photo credits: ΕΛΣ
Υπάρχει κάποιος ρόλος που νιώθετε ότι σας εκφράζει περισσότερο από τους υπόλοιπους; Προσφάτως σας απολαύσαμε στην επετειακή εκδήλωση «Μνήμη και Φως» για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Φεστιβάλ Αθηνών, αλλά και τα 48 χρόνια από τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας. Πώς νιώσατε για αυτό;
Αυτή την περίοδο το μπελκάντο με εκφράζει απόλυτα, γιατί μου επιτρέπει να αποδώσω όλη τη συναισθηματική μου παλέτα με αλήθεια και ελευθερία. Ο αγαπημένος μου ρόλος είναι πάντα ο τωρινός, αυτός που υπηρετώ τη δεδομένη στιγμή, γιατί γίνεται ένα κομμάτι μου το οποίο αγαπώ βαθιά.
Ωστόσο, τρεις ρόλοι έχουν ξεχωριστή θέση για μένα: η Λουτσία, η Ελβίρα από τους «Πουριτανούς» και, φυσικά, η Βιολέτα Βαλερί από την «Τραβιάτα» του Βέρντι. Η πρώτη μου εμφάνιση στη Ρωμαϊκή Αγορά ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία· ο χώρος είναι γεμάτος ενέργεια και το κοινό, αληθινό και μαζεμένο γύρω γύρω για να ακούσει, σου μεταδίδει δύναμη πάνω στη σκηνή.
Συχνά ακούγεται ότι η όπερα «δεν είναι παράδοσή μας», όμως εγώ πιστεύω το αντίθετο. Στην ουσία αποτελεί συνέχεια του αρχαίου ελληνικού δράματος, αφού οι πρώτες όπερες βασίστηκαν σε μύθους και έργα των τραγικών μας ποιητών.
Με χαροποιεί ιδιαίτερα ότι ο μέσος όρος ηλικίας μικραίνει και πολλά νέα παιδιά παρακολουθούν παραστάσεις ή με ακολουθούν στα κοινωνικά δίκτυα. Η όπερα και η κλασική μουσική έχουν τη δύναμη να μας ανεβάσουν ψηλά και να μας φέρουν σε επαφή με τα βαθύτερα συναισθήματά μας. Δεν είναι «βαρύ» είδος, ούτε απευθύνεται «για εκπαιδευμένα κοινωνικά στρώματα»· μπορεί να συγκινήσει τον καθένα, αρκεί να αφεθεί με ανοιχτό μυαλό και καρδιά.
Στη σκηνή ως θεατές βλέπουμε μόνο το λαμπερό αποτέλεσμα. Πώς προετοιμάζεστε ψυχολογικά και σωματικά πριν από μια μεγάλη πρεμιέρα;
Η ζωή μας είναι πρωταθλητισμός· χρειάζεται σκληρή δουλειά, πειθαρχία και σταθερή απόδοση σε υψηλό επίπεδο. Αυτό σημαίνει να ακολουθείς μια υγιεινή ζωή. Ο καλός ύπνος, ξεκούραση, σωστή διατροφή. Όταν ξεκίνησα ως ελεύθερη επαγγελματίας, είπα στον εαυτό μου ότι δεν μπορώ να αρρωσταίνω πλέον, γιατί θα χάνω παραστάσεις.
Έτσι έμαθα να φροντίζω όχι μόνο το σώμα μου, αλλά και την ψυχολογία μου – να μένω ήρεμη, χωρίς άγχος. Στις τελικές πρόβες, όπου η ένταση είναι μεγάλη και όλοι βρίσκονται σε εγρήγορση για τις τελευταίες λεπτομέρειες, αυτό είναι και το κλειδί. Να διατηρείς την ηρεμία και τη συγκέντρωσή σου.
Η γιόγκα και ο διαλογισμός με βοήθησαν πολύ· έμαθα μέσα από την αναπνοή και τη σωματική πίεση να χαλαρώνω και να διαχειρίζομαι το στρες, ώστε να ανταποκρίνομαι καλύτερα στις απαιτήσεις της δουλειάς. Παλιά, πριν από κάθε παράσταση, φρόντιζα να ξεκουράζομαι, να γυμνάζομαι, να συγκεντρώνομαι.
Σήμερα, με δύο μικρά παιδιά, όλα γίνονται πιο αυτόματα – πολλές φορές δεν προλαβαίνω καν να σκεφτώ ότι το βράδυ έχω παράσταση. Κι όμως, αυτό αποδείχθηκε θετικό: κατάλαβα πως η σκηνή δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή. Αυτή η αίσθηση σε απελευθερώνει και σε κάνει να απολαμβάνεις τη στιγμή πολύ περισσότερο.
photo credits: Teatro Regio Torino
Η καριέρα στο εξωτερικό έχει πολλές απαιτήσεις. Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε;
Πάντα ήθελα μια δουλειά που θα με ταξίδευε σε όλο τον κόσμο – και το κατάφερα. Έχω τραγουδήσει από την Αμερική μέχρι την Ιαπωνία και από το Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι τη Νέα Ζηλανδία. Είναι υπέροχο, αλλά εξαντλητικό: υπήρχαν περίοδοι που ταξίδευα τρεις-τέσσερις φορές την εβδομάδα, χωρίς χρόνο για ξεκούραση. Ανέβαινα στη σκηνή χωρίς να έχω προλάβει να ξεκουραστώ ή να απολαμβάνω όσο θα ήθελα την παράσταση.
Τα τελευταία χρόνια, με δύο μικρά παιδιά, έχω μειώσει τις παραγωγές και προσπαθώ να ισορροπήσω τον ρόλο της μητέρας με τον ρόλο της επαγγελματία. Αυτό, όμως, λειτούργησε θετικά: τώρα απολαμβάνω περισσότερο τη δουλειά μου. Η μητρότητα απαιτεί χρόνο, ρουτίνα, υπομονή και προσωπική παρουσία· είναι ίσως ο πιο απαιτητικός, αλλά και ο πιο σημαντικός ρόλος που έχω αναλάβει ποτέ.
Ταυτόχρονα, όμως, είμαι καλλιτέχνης και αγαπώ βαθιά αυτό που κάνω. Έχω κάνει πολλές θυσίες για να φτάσω ως εδώ, και είναι πολύ όμορφο να βλέπεις το παιδί σου να σε παρακολουθεί να κάνεις κάτι που σε γεμίζει χαρά – και μέσα από αυτό να εμπνέεται.
Μια μεγάλη πρόκληση στην όπερα είναι ο ανταγωνισμός. Μπορεί να βρεθείς στην κορυφή και να τα χάσεις όλα σε μια νύχτα. Σήμερα, οι καριέρες είναι πιο σύντομες, γιατί η βιομηχανία προωθεί νέους καλλιτέχνες χωρίς την απαραίτητη ψυχική και καλλιτεχνική ωριμότητα για να αντέξουν στον χρόνο. Το σύστημα είναι πιο σκληρό και οι καλλιτέχνες πιο αναλώσιμοι. Αυτό που πραγματικά βοηθάει είναι να επενδύεις στη μοναδικότητά σου και να παραμένεις πιστός στον δικό σου δρόμο.
Τι συμβουλεύετε ένα νέο παιδί που θέλει να ακολουθήσει την κατεύθυνση του λυρικού τραγουδιού;
Το πρώτο που θα έλεγα στους νέους Έλληνες καλλιτέχνες είναι να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Εκεί ανοίγεις τους ορίζοντές σου, γνωρίζεις νέους διαφορετικούς πολιτισμούς, με αποτέλεσμα αυτό να σε εξελίσσει ως καλλιτέχνη αλλά και ως άνθρωπο. Η εκπαίδευση είναι πιο ολιστική, οι ευκαιρίες περισσότερες και σε οδηγούν να πας πιο βαθιά στην τέχνη σου.
Έμαθα επίσης πως εσύ είσαι και ο δάσκαλος και ο μαθητής του εαυτού σου. Καλό είναι να ακούς, να φιλτράρεις, αλλά στο τέλος να αποφασίζεις μόνος για τη ζωή σου. Και τέλος, χρειάζεται ισορροπία, όπως έλεγε ο Theodore Roosevelt. « Να πατάς γερά στη γη και να κοιτάς τα αστέρια». Με υπομονή και επιμονή, γιατί η ζωή έχει πάντα τα πάνω και τα κάτω.
Ποια όνειρα ή σχέδια έχετε ακόμα μπροστά σας – είτε στη σκηνή είτε εκτός αυτής;
Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει η πρώτη μου ηχογράφηση με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, από δύο παραστάσεις που έδωσα πέρσι στο Barbican Hall, υπό τη διεύθυνση του Gianandrea Noseda. Στις 23 Οκτωβρίου θα συμμετάσχω στο Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Αθηνών, σε μια βραδιά μουσικής δωματίου στην αίθουσα Παρνασσός, μαζί με διεθνούς φήμης σολίστ και τον σπουδαίο βιολονίστα Pinchas Zukerman.
Τον Δεκέμβριο θα εμφανιστώ στο Γκστάαντ της Ελβετίας στο πλευρό του θρυλικού Plácido Domingo, ενώ τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο ακολουθούν εμφανίσεις μου στο Μέγαρο Μουσικής. Υπάρχουν επίσης και άλλα συμβόλαια, τα οποία όμως δεν μπορώ ακόμη να ανακοινώσω.
Υπάρχει κάποιο μότο που πρεσβεύετε και ακολουθείτε σταθερά από παλαιότερα ή κάποιο νέο που γεννιέται ξανά μέσα από τις συνθήκες και τις εμπειρίες σας;
Διάβασα πρόσφατα κάτι που συνειδητοποίησα ότι το κάνω εδώ και πολλά χρόνια ασυνείδητα: «Εσύ είσαι ο ουρανός· όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς ο καιρός». Όταν ο καιρός είναι γαλήνιος, απολαμβάνω τη ζωή μου και χαίρομαι. Κι όταν είναι κακός, με φουρτούνες και καταιγίδες, ξέρω απλώς ότι θα περάσει.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ο Robbie Williams και οι Μελαγχολικοί Ήρωες που Αγαπήσαμε
H Sui Generis Diane Keaton Δεν Μένει Πια Εδώ
Ο Απόστολος Παληός στον Παγκόσμιο Χάρτη της Κλασικής Μουσικής
