Δεν χρειάζονται εκατοντάδες πυρηνικοί πύραυλοι – ένας μόνο αρκεί για να αλλάξει την ιστορία του κόσμου.
Και μια ταινία αρκεί για να το συνειδητοποιήσουμε. Το θρίλερ «A House of Dynamite» της Kathryn Bigelow έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 82ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας στις 2 Σεπτεμβρίου, όπου ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Λέοντα. Στη συνέχεια κυκλοφόρησε σε επιλεγμένους κινηματογράφους στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, πριν από το παγκόσμιο ντεμπούτο της στο Netflix σήμερα, 24 Οκτωβρίου.
Η υπόθεση έχει ως εξής: μια πυρηνική κεφαλή εντοπίζεται καθ’ οδόν προς το Σικάγο, χωρίς να γνωρίζει κανείς από πού προέρχεται. Οι ΗΠΑ έχουν μόλις 18 λεπτά για να αντιδράσουν. Μέσα από στρατιωτικές βάσεις, καταφύγια και αίθουσες κρίσης, ξετυλίγεται ένα εφιαλτικό σενάριο, στο οποίο τεστάρονται πολιτική βούληση, τεχνολογία και ανθρώπινη ψυχολογία.
Το σενάριο της πυρηνικής απειλής, το πραγματικό, αυτό που αφορά την επιβίωσή μας, δεν είναι καινούργιο. Μας συνοδεύει εδώ και 80 χρόνια. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ειδικά η συζήτηση ήταν έντονη, για να καταλαγιάσει στα επόμενα χρόνια και να ξαναβγεί πάλι στην επιφάνεια στις μέρες μας.
Ως μια πιθανότητα ολέθρου, που έρχεται να προστεθεί στη γραμμή άμυνας που προσπαθούμε να χαράξουμε εν μέσω κλιματικής αλλαγής, επέλασης της τεχνητής νοημοσύνης και βιολογικών απειλών όπως οι πανδημίες.
Στην αρχή της ταινίας, βλέπουμε να κυλούν όλα ήρεμα στο επιχειρησιακό κέντρο του Λευκού Οίκου, που παρέχει 24/7 ενημέρωση και υποστήριξη σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Οι συνάδελφοι κουβεντιάζουν για τα πεπραγμένα της προηγούμενης μέρας, για τα παιδιά τους, για το φαγητό τους. Και (κατά βάθος) μέχρι εκείνη τη στιγμή νιώθουν απόλυτα ασφαλείς. Άλλωστε κανείς δεν θέλει να πιστέψει (κατά βάθος) ότι υπάρχει εκείνος ο παράφρων που θα προκαλούσε ένα ολοκαύτωμα του πλανήτη.
Η ηρεμία κόβεται μαχαίρι όταν σε μια απομακρυσμένη βάση της Αλάσκας παρατηρούν έναν άγνωστο διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο στον αέρα, του οποίου η εκτόξευση δεν έχει εντοπιστεί. Αρχικά πιστεύουν ότι πρόκειται για δοκιμαστική εκτόξευση πυραύλου από τη Βόρεια Κορέα –κάτι που θα καταλήξει απλώς στον Ειρηνικό–, όμως σύντομα συνειδητοποιούν ότι ο πύραυλος αποτελεί πραγματική απειλή και κατευθύνεται προς τις Ηνωμένες Πολιτείες – συγκεκριμένα στο Σικάγο.
Λίγο ακόμα spoiler…
Ο χρόνος που απομένει μέχρι να χτυπήσει η βόμβα είναι μόλις 18 λεπτά. Για να μάθουν, να αποφασίσουν, να πράξουν. Και γεννιέται το ερώτημα: άραγε, πόσο έτοιμοι είναι όλοι όσοι θα μπορούσαν να εμπλακούν σε έναν πυρηνικό πόλεμο να δράσουν σε αυτά τα 18 λεπτά; Και τελικά, τι σημαίνει «να δράσουν»;
Χιροσίμα
Μια Μικρή Στάση να Μετρήσουμε…
Συνολικά, υπάρχουν περίπου 12.331 πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με την έκθεση της Ομοσπονδίας Ατομικών Επιστημόνων για την Κατάσταση των Πυρηνικών Δυνάμεων του Κόσμου για το 2025, τις οποίες κατέχουν 9 χώρες: οι Ηνωμένες Πολιτείες (5.044), η Ρωσία (5.500) –οι δύο χώρες κατέχουν σχεδόν το 90% των πυρηνικών όπλων στον κόσμο–, η Κίνα (600), η Γαλλία (290), το Ηνωμένο Βασίλειο (225), η Ινδία (180), το Πακιστάν (170), το Ισραήλ (90) και η Βόρεια Κορέα (50) – στις δύο τελευταίες χώρες ο συνολικός αριθμός των πυρηνικών κεφαλών δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Ακόμη, υπάρχουν 6 κράτη τα οποία φιλοξενούν αμερικανικά πυρηνικά όπλα: το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Τουρκία. Το 2023, ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Aleksandr Lukashenko, ανακοίνωσε ότι η χώρα του φιλοξενεί πλέον ρωσικά τακτικά πυρηνικά όπλα.
Άλλες 28 χώρες επιτρέπουν την πιθανή χρήση εκ μέρους τους στο πλαίσιο αμυντικών συμμαχιών –μεταξύ αυτών και η Ελλάδα– όπως το ΝΑΤΟ.
Την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου υπήρχαν περίπου 70.000 κεφαλές, όμως η αποπυρηνικοποίηση των επόμενων χρόνων δεν πρόκειται να συνεχιστεί· αντίθετα, τα πυρηνικά οπλοστάσια αναμένεται να αυξηθούν κατά την επόμενη δεκαετία, μάλιστα με πολύ πιο αναπτυγμένη τεχνολογία.
Ας Ξαναγυρίσουμε στην Ταινία…
Οι στρατιώτες στη βάση της Αλάσκας δεν είναι αδικαιολόγητοι όταν θεωρούν στην αρχή πως πρόκειται για δοκιμαστική εκτόξευση. Άλλωστε, μια πραγματική πυρηνική επίθεση θα περιλάμβανε εκατοντάδες πυραύλους και παραπλανητικά αντίγραφα.
Το 1983, ο αξιωματικός της σοβιετικής αεροπορίας Stanislav Petrov υπήρξε πολύ ψύχραιμος όταν δόθηκε το –τελικά λάθος– σήμα από δορυφορικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για «πέντε αμερικανικούς πυραύλους» που φαινόταν να κατευθύνονται προς την ΕΣΣΔ. Η σωστή του κρίση –να μην αναφέρει το περιστατικό στη στρατιωτική ηγεσία, αποτρέποντας έτσι αντίποινα– είναι ο λόγος που αποφύγαμε την παγκόσμια πυρηνική καταστροφή.
Και εδώ τελειώνουν τα spoiler…
Δεν ξέρουμε αν στην ταινία «A House of Dynamite» υπάρχει ένας αντίστοιχος Petrov ή αν βάζουν οι ΗΠΑ σε λειτουργία τον αντιπυραυλικό μηχανισμό τους για να αποκρούσουν την επίθεση. Αλλά και αν τελικά λειτούργησε αυτός ο μηχανισμός στα μόλις 18 λεπτά.
Το Ένα Σύστημα Τροφοδοτεί το Άλλο
Μία μόνο πυρηνική κεφαλή θα μπορούσε να σκοτώσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Και αν οι χώρες εμπλέκονταν σε χορό αντιποίνων, τότε θα μιλούσαμε για εκατομμύρια.
Ίσως η λύση να είναι η αντιπυραυλική άμυνα. Ο Trump έχει εξαγγείλει την ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος που θα καλύπτει την ηπειρωτική επικράτεια των ΗΠΑ, το οποίο ονόμασε Golden Dome. Υποστηρίζει ότι θα κοστίσει 175 δισεκατομμύρια και ότι θα είναι πλήρως λειτουργικό έως το τέλος της θητείας του, το 2029. Ωστόσο, οι ειδικοί αμφισβητούν και τις δύο αυτές δηλώσεις.
Από τη μια εκτιμούν ότι το κόστος θα είναι πολύ υψηλότερο και από την άλλη ότι πρόκειται για τεράστια σπατάλη πόρων, μια και δεν μπορεί να υπάρξει ένα 100% αξιόπιστο σύστημα. Γιατί, ενώ η τεχνολογία που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στα αντιπυραυλικά συστήματα έχει εξελιχθεί, το ίδιο έχει συμβεί και με την τεχνολογία που αξιοποιούν οι πιθανοί αντίπαλοι στα δικά τους όπλα.
Ακόμη και αν επενδύσουν στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης, το πιο πιθανό είναι να ωφεληθούν επίσης εξίσου τα αμυντικά και τα επιθετικά συστήματα, χωρίς να υπάρξει αποφασιστικό πλεονέκτημα στη μία ή την άλλη πλευρά.
Αυτό σημαίνει πως η αντιπυραυλική θωράκιση όχι μόνο δεν αποτελεί επαρκή προστασία, αλλά έχει ως συνέπεια το ακριβώς αντίθετο, καθώς οδηγεί σε κούρσα εξοπλισμών και στην ανάπτυξη νέων ειδών πυρηνικών όπλων που θα παρακάμπτουν τα συστήματα άμυνας.
Το υπάρχον αμερικανικό αντιπυραυλικό σύστημα χρησιμοποιεί εκτοξευόμενους από το έδαφος πυραύλους-αναχαιτιστές, οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί ώστε να συγκρούονται με τους βαλλιστικούς πυραύλους και να τους καταστρέφουν στον αέρα. Όμως, σε δοκιμές υπό ελεγχόμενες και προβλέψιμες συνθήκες, είχαν μόλις 55% επιτυχία, σύμφωνα με έκθεση της American Physical Society που δημοσιεύτηκε φέτος.
Σχοινοβατούμε σε ποσοστά που μόνο την ψευδαίσθηση της ασφάλειας μπορούν να προσφέρουν, σπαταλώντας παράλληλα υπέρογκα ποσά. Αποθέτουμε την τύχη της ανθρωπότητας στη διάθεση, στην κρίση, στη στιγμιαία απόφαση εκείνων που κατέχουν τη δύναμη για να την καταστρέψουν.
Άραγε, αρκεί μια ταινία για να συνειδητοποιήσουμε τον κίνδυνο; Να αντιληφθούμε το μέγεθος μιας πιθανής καταστροφής; Μπορεί να μας αφυπνίσει;
Πάντως, όπως γράφτηκε στο Deadline Hollywood «μπορεί το “A House of Dynamite” να μην εμπίπτει στο είδος των ταινιών τρόμου, αλλά ίσως να είναι πιο τρομακτική ταινία από οποιαδήποτε άλλη».
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Παιδιά και ChatGPT: Με Ποια Μέτρα Ασφάλειας;
