Η συνεργασία στον εργασιακό χώρο δεν ήταν ποτέ τόσο εύκολη όσο τα τελευταία χρόνια.
Η περασμένη δεκαετία είδε την ανάπτυξη ενός νέου μοντέλου εργασίας και συνεργασίας στο επαγγελματικό περιβάλλον. Το λεγόμενο “open office” αντικατέστησε τα μικρά κλειστά γραφεία (τα λεγόμενα cubicles) με ανοιχτούς, μη αποκλειστικούς πολλές φορές, προσβάσιμους χώρους, με την ενσωμάτωση περισσότερων χώρων για συνεργασία και συν-δημιουργία. Με την ευελιξία του, κατέκτησε όλο και περισσότερες επιχειρήσεις που γρήγορα είδαν τα πλεονεκτήματα της νέας αυτής τάσης.
Παράλληλα, δημιουργήθηκαν χώροι συν-εργασίας, τα λεγόμενα “co-working spaces”, στα οποία ένα ποικιλόμορφο πλήθος από νεοφυείς επιχειρήσεις, ερευνητικές ομάδες ή άλλους ανεξάρτητους επαγγελματίες εργάζεται από κοινού σε ένα περιβάλλον που ευνοεί την αλληλεπίδραση, τη συνεργασία και την καινοτομία.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα co-working spaces είναι άκρως αποτελεσματικά, καθώς οι επιχειρήσεις που στεγάζονται σε αυτά κατάφεραν κατά μέσο όρο να πετύχουν αποτελέσματα πολύ καλύτερα από ό,τι αν είχαν υιοθετήσει ένα παραδοσιακό εργασιακό περιβάλλον.
Είτε πρόκειται για ανοικτό γραφείο είτε πρόκειται για co-working space, τα πλεονεκτήματα είναι σαφή. Και τα δύο μοντέλα αποθαρρύνουν την απομόνωση και ευνοούν τη συνεργασία. Το βασικό πλεονέκτημα όμως είναι ότι και τα δύο μοντέλα ευνοούν τη δημιουργία μιας “κοινότητας”. Δημιουργούν την αίσθηση ότι το “εγώ” είναι μέρος κάτι μεγαλύτερου, του “εμείς”. Επιπλέον, νέες μεθοδολογίες για την εκτέλεση project, όπως π.χ. το Agile, εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τη διαρκή επικοινωνία μεταξύ των μελών των ομάδων.
Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσει κανείς και την εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία καθορίζει πλέον σε μεγάλο βαθμό την “αρχιτεκτονική” της συνεργασίας. Η επικοινωνία μέσω τηλεφώνου αντικαταστάθηκε με τις πλατφόρμες μηνυμάτων. Οι συσκέψεις στο γραφείο με τις τηλεδιασκέψεις, oι μικροσυζητήσεις δίπλα στη μηχανή του καφέ με διαλόγους στα εταιρικά κοινωνικά δίκτυα.
Η επικοινωνία, η αλληλεπίδραση, η συνεργασία είτε στο χώρο του γραφείου είτε διαδικτυακά δεν ήταν ποτέ τόσο εύκολη.
Η έλευση της πανδημίας του κορωνοϊού, όμως, αποτελεί ορόσημο, το οποίο αναμένεται να επηρεάσει εφεξής τη δομή και τη μορφή του εργασιακού χώρου. Καθώς οι ανοικτοί χώροι ευνοούν την επαφή των εργαζομένων, άρα και αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης της επιδημίας, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις σκέφτονται να κρατήσουν τους εργαζόμενους στο σπίτι για περισσότερο καιρό.
Πριν λίγους μήνες, η Google και η μητρική της Alphabet ανακοίνωσαν ότι θα ενθαρρύνουν τους εργαζομένούς τους να εργάζονται από το σπίτι ως τον Ιούνιο του 2021. Στην Ευρώπη, η γερμανική Siemens ανακοίνωσε στους εργαζομένούς της ότι θα μπορούν να εργάζονται από όπου επιθυμούν για δύο με τρεις μέρες την εβδομάδα. To Twitter δε έσπευσε να υιοθετήσει την εργασία από το σπίτι επ’ αόριστον.
Η νέα πραγματικότητα απαιτεί τον επανασχεδιασμό του γραφείου με γνώμονα, από την μια την προστασία του κοινωνικού κεφαλαίου, τη συνεργασία και την ευελιξία, και από την άλλη την παραγωγικότητα και την πρόσβαση σε περισσότερο προσωπικό χώρο
Οι παραπάνω εταιρείες είναι μόνο μερικά παραδείγματα παγκόσμιων κολοσσών που υιοθέτησαν αποκλειστικά την εργασία από το σπίτι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν κι εκείνες που ναι μεν αυτήν τη στιγμή καταφεύγουν στην εργασία από το σπίτι ως την πλέον ασφαλή επιλογή, από την άλλη όμως προβληματίζονται για την επιστροφή στο γραφείο.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Netflix, ο διευθύνων σύμβουλος του οποίου δηλώνει ότι δεν είναι οπαδός της τηλε-εργασίας και ότι αναμένει τη διαθεσιμότητα του εμβολίου για να επιστρέψουν οι εργαζόμενοι της εταιρίας στο γραφείο. Ο διευθύνων σύμβουλος της Microsoft, Satya Nadella, προειδοποίησε από τον περασμένο Μάιο ότι η μόνιμη υιοθέτηση της τηλε-εργασίας θα ακυρώσει το κοινωνικό κεφάλαιο που χτίσαμε στο επαγγελματικό μας περιβάλλον τα τελευταία χρόνια. Άλλωστε, η εταιρεία μετράει συστηματικά το πώς η πανδημία επηρεάζει την ψυχική υγεία και την ευζωία των εργαζομένων παγκόσμια.
Τι θα γίνει όμως κατά την επιστροφή στο γραφείο; Πώς θα είναι ο νέος εργασιακός χώρος;
Με λιγότερους εργαζόμενους να πηγαίνουν πλέον στο γραφείο -είτε λόγω ποσόστωσης είτε λόγω επιλογής- ο νέος εργασιακός χώρος θα πρέπει να διατηρήσει τα πλεονεκτήματα του open office και ταυτόχρονα να είναι ασφαλής, αλλά και ελκυστικός.
Ήδη πολλές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να ανασχεδιάζουν τα γραφεία τους, προσπαθώντας να ισορροπήσουν τα πλεονεκτήματα των ανοικτών, συνεργατικών χώρων με την ανάγκη να διαθέσουν στους εργαζόμενους περισσότερο προσωπικό χώρο και μεγαλύτερη ασφάλεια απέναντι σε πιθανή μετάδοση της ασθένειας. Εξετάζουν επίσης πρακτικές όπου εργαζόμενοι θα προσέρχονται εκ περιτροπής ή σε βάρδιες, προκειμένου να εξασφαλίζονται οι αποστάσεις μεταξύ των εργαζομένων. Σε αντίθετη περίπτωση, η επιστροφή στο γραφείο θα σημαίνει περισσότερο στρες στους εργαζομένους, αλλά και κοινωνική αποστασιοποίηση, καθώς θα καταφεύγουν όλο και περισσότερο στα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας ως πλέον ασφαλή, καταργώντας στην πράξη τα πλεονεκτήματα ενός ανοικτού, συνεργατικού χώρου.
Καθώς θα προσφέρεται για καιρό η επιλογή της τηλε-εργασίας, και οι εργαζόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να προσέρχονται στο γραφείο τους εκ περιτροπής, στη νέα, μετά την πανδημία εποχή, ο εργασιακός χώρος θα πρέπει να εμπνέει ασφάλεια και να προσφέρει τη δυνατότητα να αυτοσυγκεντρωθεί κανείς, χωρίς τις περιττές αποσπάσεις προσοχής που πολλές φορές αντιμετωπίζει κανείς στο σπίτι. Και οι επιχειρησιακές υποδομές, πολύ περισσότερο δε η εταιρική κουλτούρα, θα πρέπει να εξασφαλίσουν την αποδοτική και απρόσκοπτη συνεργασία μεικτών ομάδων, όπου κάποιοι θα βρίσκονται στο γραφείο και κάποιοι θα εργάζονται από το σπίτι. Να αξιοποιούν και να υποστηρίζουν μία μίξη των ψηφιακών μέσων με την ταυτόχρονη παρουσία κάποιων μελών της ομάδας.
Ο νέος εργασιακός χώρος θα πρέπει να διατηρήσει τα πλεονεκτήματα του open office και ταυτόχρονα να είναι ασφαλής, αλλά και ελκυστικός
Ο εργασιακός χώρος είναι ουσιαστικής σημασίας για όλες τις επιχειρήσεις. Είναι ένα κεντρικό σημείο στο οποίο οι εργαζόμενοι συγκεντρώνονται, συνεργάζονται, καινοτομούν, παράγουν αποτέλεσμα. Αυτό το κοινωνικό κεφάλαιο που αναπτύσσεται σε αυτόν είναι πολύτιμο. Η νέα πραγματικότητα απαιτεί τον επανασχεδιασμό του με γνώμονα από την μια την προστασία του κοινωνικού κεφαλαίου, τη συνεργασία και την ευελιξία, και από την άλλη την παραγωγικότητα και την πρόσβαση σε περισσότερο προσωπικό χώρο.
Πολλοί εργαζόμενοι πλέον ανυπομονούν να επιστρέψουν στο γραφείο τους. Επιστρέφοντας στη δουλειά, όμως, οι απαιτήσεις τους έχουν αλλάξει, αντιλαμβάνονται πλέον τον εργασιακό τους χώρο διαφορετικά, και συμπεριφέρονται μέσα σε αυτόν με περισσότερη προσοχή.
Ο νέος εργασιακός χώρος θα πρέπει να εμπνέει, να προσκαλεί, να φροντίζει τον εργαζόμενο. Θα πρέπει να είναι “θύλακας” δημιουργίας και ασφάλειας, έμπνευσης κι εμπιστοσύνης.
