Η ψυχική μας υγεία μπορεί να πληγεί από πολλούς παράγοντες, μεταξύ αυτών και από το χρηματοοικονομικό στρες, το οποίο έχει αυξηθεί ανησυχητικά στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Τα κατάλοιπα της οικονομικής κρίσης, οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και η γεωπολιτική αναταραχή των τελευταίων ετών έχουν ενεργήσει συνδυαστικά, δημιουργώντας συνθήκες ανασφάλειας.
Με αφορμή την Ημέρα Ψυχικής Υγείας, στις 10 Οκτωβρίου, διερευνούμε τους λόγους που προκαλούν χρηματοοικονομικό στρες, την επίδραση που έχει αυτό στην ψυχική μας υγεία και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Αιτίες Πρόκλησης του Χρηματοοικονομικού Στρες
Το χρηματοοικονομικό στρες μπορούν να πυροδοτήσουν διάφοροι παράγοντες που διαμορφώνουν την οικονομική κατάσταση ενός ατόμου, είτε εξωγενείς είτε ενδογενείς, σε κάθε στάδιο της εφηβικής και ενήλικης ζωής. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι οι ηλικιακές ομάδες των Millennials και των Gen X βιώνουν υψηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικού άγχους.
Η οικονομική κρίση που ξέσπασε στην Ελλάδα το 2009 ήταν ένας σημαντικός παράγοντας δημιουργίας ανασφάλειας, καθώς οδήγησε σε υψηλή ανεργία, που ανήλθε στο 27,5% το 2013, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά τη βελτίωση των τελευταίων ετών, η ανεργία εξακολουθεί να προκαλεί οικονομική αβεβαιότητα, ενώ οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν στη διάρκεια της κρίσης οδήγησαν σε μειώσεις μισθών και συντάξεων, περιορίζοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και αυξάνοντας την οικονομική πίεση στο μέσο νοικοκυριό.
Η πανδημία Covid-19 ήρθε να προσθέσει περαιτέρω οικονομική πίεση, επιδεινώνοντας τις ήδη δύσκολες συνθήκες. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ, η οικονομική αβεβαιότητα και η ανεργία που προκλήθηκαν από την πανδημία έχουν εντείνει το χρηματοοικονομικό στρες των Ελλήνων. Κατά τη διενέργεια της έρευνας, το 66% των ελληνικών νοικοκυριών που βίωνε οικονομικές δυσχέρειες παρουσίαζε και υψηλό κίνδυνο κατάθλιψης.
Παράλληλα, οι γεωπολιτικές κρίσεις των τελευταίων ετών, που είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους διαβίωσης –κυρίως λόγω της ανόδου των τιμών σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες–, επιδείνωσαν ακόμα περισσότερο το χρηματοοικονομικό στρες, καθώς το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας, των τροφίμων και των κατοικιών καθιστά δύσκολη την κάλυψη των καθημερινών εξόδων για πολλούς πολίτες.
Στην Ελλάδα το 2023, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περίπου το 25% των πολιτών αντιμετώπιζαν άγχος και κατάθλιψη λόγω οικονομικών πιέσεων, με τους νέους και τους ευάλωτους πληθυσμούς να επηρεάζονται περισσότερο.
Ακόμη εντονότερη επισφάλεια βιώνουν όσοι έχουν οφειλές προς αποπληρωμή, είτε πρόκειται για καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια είτε για χρέη προς το δημόσιο. Η πίεση για την αποπληρωμή τους αποτελεί σημαντικό παράγοντα στρες. Ωστόσο, ανησυχία μπορεί να προκαλέσουν και τα απρόβλεπτα έξοδα, όπως εκείνα που προκύπτουν από έκτακτα γεγονότα, για παράδειγμα κάποια ασθένεια ή ατύχημα, κάποια βλάβη σε βασικά υλικά αγαθά κ.ά., ιδίως όταν δεν υπάρχουν επαρκείς αποταμιεύσεις. Όλα αυτά έχουν επιφέρει κλίμα αβεβαιότητας αποτελώντας πηγή διαρκούς άγχους.
Διαχείριση του Χρηματοοικονομικού Στρες
Οι επιπτώσεις του χρηματοοικονομικού στρες στην ψυχική υγεία είναι εμφανείς. Στην Ελλάδα το 2023, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περίπου το 25% των πολιτών αντιμετώπιζαν άγχος και κατάθλιψη λόγω οικονομικών πιέσεων, με τους νέους και τους ευάλωτους πληθυσμούς να επηρεάζονται περισσότερο. Εκτός από κατάθλιψη, το χρηματοοικονομικό στρες μπορεί να προκαλέσει και αϋπνία, κρίσεις πανικού, ευερεθιστότητα και θυμό.
Πώς μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει το χρηματοοικονομικό στρες και να διαφυλάξει την ψυχική του υγεία; Εδώ απαιτείται πολυδιάστατη προσέγγιση, που περιλαμβάνει τόσο πρακτικές όσο και ψυχολογικές τακτικές.
1. Δημιουργία Προϋπολογισμού
Η καταγραφή και παρακολούθηση των εσόδων και εξόδων μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των οικονομικών και στη μείωση του στρες. Ξεκινήστε καταγράφοντας αναλυτικά όλα τα πάγια έσοδα και έξοδα. Καθορίστε προσωπικούς στόχους αποταμίευσης και περιορισμού περιττών δαπανών. Επιλέξτε ένα εργαλείο που θα σας βοηθήσει να καταγράψετε τα ημερήσια και μηνιαία έξοδα για να εντοπίσετε πιθανές ευκαιρίες περιορισμού των εξόδων σας, καθώς και απρόβλεπτες δαπάνες που δεν είχατε συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό σας.
2. Ρύθμιση Οφειλών
Συζητήστε με τον δανειστή σας για πιθανές ρυθμίσεις και διακανονισμούς χρεών που προστατεύονται από τον νόμο. Ενημερωθείτε επίσης για το Στεγαστικό Επίδομα ΟΠΕΚΑ, ένα πρόγραμμα επιδότησης ενοικίου που χορηγείται σε νοικοκυριά που μισθώνουν την κύρια κατοικία τους, καθώς και για τη βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη, η οποία εκδίδεται ηλεκτρονικά και αναστέλλει αποφάσεις αναγκαστικής εκτέλεσης για τη διασφάλιση της στέγασης των ευάλωτων οφειλετών. Όσον αφορά τις τακτικές οφειλές προς την Εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, δίνεται η επιλογή της πάγιας ρύθμισης για εξόφληση σε έως και 24 δόσεις.
Η επένδυση σε νέες δεξιότητες και γνώσεις μπορεί να αυξήσει τις επαγγελματικές σας προοπτικές και να βελτιώσει την οικονομική σας κατάσταση μακροπρόθεσμα.
3. Χρηματοοικονομική Εκπαίδευση
Η χρηματοοικονομική εκπαίδευση είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την καλύτερη διαχείριση των προσωπικών οικονομικών, καλύπτοντας βασικές αρχές, όπως η δημιουργία προϋπολογισμού, η αποταμίευση, η επένδυση κεφαλαίων και η διαχείριση χρεών. Πολλά πανεπιστήμια και ηλεκτρονικές πλατφόρμες προσφέρουν διαδικτυακά μαθήματα personal finance, μεταξύ των οποίων το Πανεπιστήμιο του Πειραιά, καθώς και το Khan Academy.
4.Ανάπτυξη Δεξιοτήτων & Επαγγελματική Υποστήριξη
Η επένδυση σε νέες δεξιότητες και γνώσεις μπορεί να αυξήσει τις επαγγελματικές σας προοπτικές και να βελτιώσει την οικονομική σας κατάσταση μακροπρόθεσμα. Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, η διαρκής εκπαίδευση και κατάρτιση δημιουργούν προσαρμοστικότητα στις αλλαγές της οικονομίας. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να αντιμετωπίζει τις αλλαγές στην αγορά εργασίας με μεγαλύτερη ευελιξία και να αξιοποιεί νέες ευκαιρίες που προκύπτουν, μειώνοντας το χρηματοοικονομικό άγχος που συνδέεται με την αβεβαιότητα. Παράλληλα, ένας χρηματοοικονομικός σύμβουλος μπορεί να σας προσφέρει καθοδήγηση και να βοηθήσει στην ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης των οικονομικών σας.
5. Νους Υγιής Εν Σώματι Υγιεί
Συμπληρωματικά με τις παραπάνω ενέργειες, μην αμελείτε το σώμα σας. Η τακτική σωματική άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η επαρκής ανάπαυση μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του άγχους και τη βελτίωση της ψυχικής σας υγείας έως ότου καταφέρετε να υλοποιήσετε πιο στοχευμένες λύσεις σε χρηματοοικονομικά ζητήματα που σας προβληματίζουν.
Με την υποστήριξη
Το παρόν άρθρο συντάχθηκε αποκλειστικά από την αθηΝΕΑ. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό είναι γενικού και ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν προορίζονται για να θεωρηθούν ως νομικές, λογιστικές, φορολογικές, επενδυτικές ή άλλες συμβουλές. Η ιδιότητα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε. ως χορηγός του παρόντος άρθρου δεν αποτελεί ούτε δύναται να ερμηνευθεί ως εγγύηση ή ανάληψη οιασδήποτε ευθύνης για την ακρίβεια, επάρκεια, πληρότητα, εγκυρότητα ή χρησιμότητα του περιεχομένου του καθώς και για το εν γένει περιεχόμενό του. Κάθε τυχόν επενδυτική ή άλλη απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με ίδια κρίση του αναγνώστη και να βασίζεται σε προσωπική ενημέρωσή του. Ο αναγνώστης, πριν τη λήψη τυχόν επενδυτικών ή άλλων αποφάσεών του, χρειάζεται να λαμβάνει κάθε απαιτούμενη επαγγελματική συμβουλή από δικούς του ανεξάρτητους επενδυτικούς, νομικούς, φορολογικούς ή άλλους συμβούλους. Η Τράπεζα δεν ευθύνεται ούτε αναλαμβάνει ουδεμία νομική υποχρέωση σε σχέση με ή ως συνέπεια ενδεχόμενης επενδυτικής ή άλλης απόφασης που βασίστηκε στο παρόν άρθρο. Ακόμη, δεν φέρει καμία ευθύνη για οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση απώλεια ή ζημία που μπορεί να προκύψει από την ανάγνωση/ χρήση του παρόντος άρθρου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Επιχειρηματίας στα 20. Γίνεται;
Οι πιο Περιζήτητες Ψηφιακές Δεξιότητες για την Επόμενη Πενταετία
