Ακόμη κι αν τα οικονομικά μας δεν βελτιωθούν από εξωγενείς παράγοντες, ακόμη κι αν πάνε από το κακό στο χειρότερο, ή (ακόμη καλύτερα) από το καλό στο καλύτερο, η σωστή διαχείρισή τους, και μάλιστα με δική μας προσπάθεια –και άρα δικό μας όφελος–, μπορεί να αναβαθμίσει τη ζωή μας.
Πώς; Μαθαίνοντας για την αξία του χρήματος. Με άλλα λόγια, εντοπίζοντας τρόπους καθημερινής εξοικονόμησής του, μέσα από προσεκτική διερεύνηση προτάσεων που συμφέρουν (σχετικά με τον πάροχο ρεύματος, τα ψώνια, την εκπαίδευση των παιδιών, την ψυχαγωγία ή την προσωπική φροντίδα κ.λπ.), αλλά και τρόπων για να πολλαπλασιαστεί μέσα από επενδύσεις, ώστε να γίνουμε πλουσιότεροι, οικονομικά ανεξάρτητοι, να εκπληρώσουμε οικονομικούς στόχους, ή απλώς για να μη χάνουν τα χρήματά μας την αγοραστική τους δύναμη.
Δύσκολο; Ίσως. Στην αρχή. Μέχρι να βάλουμε τα πράγματα σε σειρά. Και για να τοποθετηθούν σε στέρεη βάση είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε γιατί όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φύλου, αλλά ακόμη περισσότερο τις γυναίκες, μας συμφέρει να βελτιώσουμε τις γνώσεις και κατ’ επέκταση τη σχέση μας με το χρήμα.
Η Lisa Minelli στο Παζάρι
Για να μη συνοφρυωθούμε πριν ακόμη αρχίσουμε να ασχολούμαστε με τον χρηματικό αλφαβητισμό μας, για να μην αγχωθούμε με σκέψεις του τύπου «δεν ξέρω, δεν καταλαβαίνω, φοβάμαι μην κάνω τα οικονομικά μου μαντάρα», ας θυμηθούμε την υπέροχη, μοναδική και ανεπανάληπτη Lisa Minelli να τραγουδά «Money money money money / Mark, a yen, a buck or a pound / That clinking, clanking, clunking sound / Is all that makes the world go ’round / It makes the world go ’round».
Η ανάμνηση (για όσους τουλάχιστον έχουν δει το «Cabaret») είναι χρήσιμη όχι επειδή μας λέει κάτι καινούργιο, αλλά επειδή μας λέει για κάτι παμπάλαιο με κέφι και μπρίο. Και για να βρει η καθεμιά και ο καθένας λόγους για να ασχοληθεί με κάτι ίσως άχαρο και ίσως αγχωτικό, χρειάζεται να καταλάβει κάτι που διαπιστώσαμε κατά την υλοποίηση της μεγάλης έρευνας που πραγματοποιήσαμε για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό των γυναικών στην Ελλάδα με το Women On Top, σε συνεργασία με την qed και με τη χρηματοδότηση της Παπαστράτος: γιατί είναι τόσο σημαντικός ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός μας.
Η Γνώση Ωφελεί την Τσέπη Μας
«Ο απώτερος στόχος της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης είναι να ενδυναμώσει και να παρακινήσει τους ανθρώπους να αλλάξουν την οικονομική τους συμπεριφορά, για παράδειγμα να τους παρακινήσει να λάβουν καλά μελετημένες οικονομικές αποφάσεις. […] Η χρηματοοικονομική εκπαίδευση καλείται να προσφέρει γνώση και κατανόηση, να καλλιεργήσει δεξιότητες και συμπεριφορές και να ενθαρρύνει στάσεις και αυτοπεποίθηση», υποστηρίζουν οι A. Amagir, W. Groot, H. Maassen van den Brink και A. Wilschut, στη μελέτη «A Review of Financial-Literacy Education Programs for Children and Adolescents», που δημοσιεύτηκε στο «Citizenship, Social and Economics Education».
Τα άτομα με γνώσεις χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού μπορούν με μεγαλύτερη ευκολία να καταρτίσουν τον προϋπολογισμό τους, εξασφαλίζοντας περισσότερη σιγουριά για το αποτέλεσμα και έλεγχο στα έξοδά τους, έτσι ώστε να μπορούν ακόμη και να αποταμιεύουν, να διαχειρίζονται τα χρέη τους και να σχεδιάζουν, με περισσότερες πιθανότητες υλοποίησης, το οικονομικό τους μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνοι που ασχολούνται με αυτό που θέλουν να τους φέρει η επόμενη μέρα συσσωρεύουν, κατά μέσο όρο, τρεις φορές περισσότερο πλούτο από εκείνους που δεν προγραμματίζουν. Χάρη στις συγκεκριμένες δεξιότητες τα οφέλη είναι πολλαπλά.
Σε ατομικό/οικογενειακό επίπεδο βοηθούν την ψυχική και σωματική υγεία των ίδιων και των εξαρτώμενων μελών, την εκπαιδευτική εξέλιξη των παιδιών και τις σχέσεις των συντρόφων. Σε ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, οι οικονομικά εγγράμματοι καταναλωτές και καταναλώτριες βοηθούν τις –ολοένα και πιο πολύπλοκες– χρηματοπιστωτικές αγορές να λειτουργούν αποτελεσματικά, καθώς μπορούν να συγκρίνουν τα χαρακτηριστικά διαφορετικών χρηματοοικονομικών προϊόντων και με τον τρόπο αυτό να βελτιώνουν το επίπεδο του ανταγωνισμού.
Ακόμη, καθώς διεκδικούν προϊόντα που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους, συμβάλλουν στην καινοτομία και τη βελτίωση της ποιότητας των αγορών, ενώ, επειδή αποταμιεύουν περισσότερο, διαθέτουν και τα απαραίτητα κεφάλαια που ευνοούν τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη.
Γιατί ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός Κάνει Καλό Ιδιαιτέρως στις Γυναίκες
Στην Ελλάδα, όπως προέκυψε από την έρευνά μας, οικονομικά εγγράμματο χαρακτηρίζεται μόλις το 43% των ατόμων, όμως δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφορά, στο κομμάτι αυτό, ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Αντίθετα, υπάρχει χάσμα σε ό,τι αφορά την οικονομική συμπεριφορά, τις πεποιθήσεις σχετικά με ζητήματα χρηματοοικονομικής διαχείρισης, αλλά και την αυτοπεποίθηση των δύο φύλων. Οι γυναίκες δείχνουν μικρή αυτοπεποίθηση σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των οικονομικών ζητημάτων, ακόμα και όταν έχουν επαρκείς γνώσεις για τα χρηματοοικονομικά. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι δηλώνουν σημαντικά μικρότερη χρήση πιο σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων (ασφάλειες και επενδύσεις) από τους άνδρες.
Στη διεθνή βιβλιογραφία εντοπίζουμε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το ποιες ομάδες γυναικών παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.
Πιο συγκεκριμένα:
- Γυναίκες 16-24 ετών τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον Καναδά αναφέρουν χαμηλό επίπεδο γενικών γνώσεων οικονομίας, αλλά και γνώσεων σε θέματα αποταμίευσης και δανεισμού, ασφαλειών και επενδύσεων, ενώ φαίνεται να έχουν μικρότερες πιθανότητες να τηρούν τον προϋπολογισμό τους και περισσότερες πιθανότητες να έχουν υπερφορτωμένες πιστωτικές κάρτες και να μην τα βγάζουν πέρα οικονομικά όλους τους μήνες.
- Σύμφωνα με έρευνες του ΟΟΣΑ, σε χώρες όπως η Αλβανία, η Ιρλανδία, η Πολωνία, η Νότια Αφρική και η Βρετανία, οι γυναίκες που δεν εργάζονται (λόγω ανεργίας, συνταξιοδότησης, σπουδών ή ευθυνών φροντίδας) έχουν χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού από τις εργαζόμενες γυναίκες.
- Οι γυναίκες που ζουν σε νοικοκυριά με εισόδημα κάτω του διαμέσου και οι οποίες δεν έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εμφανίζουν τα χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικών γνώσεων.
- Παρότι τα στοιχεία είναι ελλιπή, οι μετανάστριες, οι προσφύγισσες και οι γυναίκες από μειονοτικές ομάδες δυσκολεύονται συχνά να κατακτήσουν τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό που θα τους ήταν απαραίτητος για να συμμετάσχουν ισότιμα στην παραγωγική ζωή των χωρών υποδοχής τους εξαιτίας πολιτισμικών και γλωσσικών εμποδίων.
Πέρα όμως από το ποιες γυναίκες είναι ή δεν είναι πιο ευάλωτες σε ό,τι αφορά τη χρηματοοικονομική τους ανθεκτικότητα, αξίζει να επισημανθεί ότι γενικά ο οικονομικός γραμματισμός είναι ίσως πιο απαραίτητος στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες, γιατί ζουν, κατά μέσο όρο, 5-7 χρόνια περισσότερο, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι μονογονείς και κερδίζουν, συνήθως, λιγότερα χρήματα από τους άνδρες συνομηλίκους τους κατά την παραγωγική ηλικία. Αυτό έχει ως συνέπεια να καλούνται συχνά, μετά τη συνταξιοδότηση ή την απώλεια του συντρόφου, να αντιμετωπίσουν οικονομικές δυσκολίες και να πάρουν δύσκολες αποφάσεις σε σχέση με τα περιουσιακά τους στοιχεία. Δυσκολίες που θα μπορούσαν ίσως να προλάβουν ή να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά, αν είχαν περισσότερες γνώσεις, ευκαιρίες εξοικείωσης αλλά και την αυτοπεποίθηση να χειριστούν τα οικονομικά τους.
Τα στοιχεία του άρθρου προέκυψαν στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποίησε το Women On Top και η αθηΝΕΑ, σε συνεργασία με την qed και με τη χρηματοδότηση της Παπαστράτος, για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό των γυναικών στην Ελλάδα, την οποία θα βρείτε εδώ.
Γραφτείτε στο θεματικό μας newsletter «Financially Empowered», που προσφέρει συμβουλές, ιδέες και εργαλεία για να χτίσουμε τη χρηματοοικονομική μας ανθεκτικότητα βήμα βήμα, εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Οδηγός για πιο Αποτελεσματικό Οικονομικό Σχεδιασμό
