Δεν είναι η δίαιτα το ζητούμενο. Ούτε η αγωνία για το σωματικό βάρος. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι ο τρόπος να αντιστρέψουμε τις αρνητικές συνέπειες του υπερβολικού βάρους, να εντάξουμε στη ζωή μας μια σωστή διατροφή και, βέβαια, να γυμναζόμαστε. Για εμάς, όχι για τους άλλους. Για την ψυχολογία μας, όχι για το Instagram.
Ως “επαγγελματίας υπέρβαρος” έχω την τύχη να έχω δοκιμάσει πολλές δίαιτες, να έχω επισκεφτεί πολλούς ειδικούς. Έχω δει την ζυγαριά να κινείται ανοδικά και καθοδικά και έχω, μετά από επίπονες εμπειρίες, κατανοήσει ότι το να είσαι υπέρβαρος είναι μια δυσκολία που θέλει συνειδητότητα, στρατηγική και πάνω απ’ όλα κατανόηση από εσένα τον ίδιο και τους γύρω σου.
“Τρώμε ό,τι δεν ζούμε”, έλεγαν μια εποχή διάφοροι ψυχολόγοι και ίσως να είχαν δίκιο. Τώρα που η επιστήμη έχει προοδεύσει και συγχρόνως το διαδίκτυο προβάλλει τάχα μαγικές λύσεις, είναι η στιγμή να δούμε την έννοια της δίαιτας σε πιο ανοιχτό ορίζοντα. Δεν είναι ποινή, είναι επιλογή για να αλλάξουμε τρόπο ζωής. Κάνω διατροφή, γυμνάζομαι και διάγω ένα υγιή βίο και για παθολογικούς αλλά και για ψυχολογικούς λόγους. Ναι, η σωστή διατροφή ενισχύει τον οργανισμό μας εναντίον της γρίπης, οχυρώνει το ανοσοποιητικό μας και βοηθά την ψυχολογία μας.
Σε αυτό το πλαίσιο κάναμε μια έρευνα στην αθηΝΕΑ και καταλήξαμε σε 2 από τους αρτιότερους διαιτολόγους που τα βιβλία τους ξεπουλάνε -ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλοι- και συγχρόνως, με τη βοήθεια ενός νέου ταλαντούχου αθλητή/coach, διαμορφώνουμε μια ολιστική προσέγγιση στο θέμα “σωστή διατροφή και άσκηση”. Ως τρόπο ζωής, όχι ως τιμωρία.
Οι Bασικές Eρωτήσεις
Ακολουθώντας τη λογική του ερωτηματολογίου του Προυστ, δηλαδή κοινές ερωτήσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους, ρωτήσαμε όλους τους συμμετέχοντες τις κάτωθι ερωτήσεις:
- Είναι η παχυσαρκία ασθένεια ή συνέπεια του σύγχρονου τρόπου ζωής;
- Σε τι διαφέρει η διατροφή από τη δίαιτα;
- Υπάρχουν μαγικές λύσεις για την απώλεια βάρους;
- Υπάρχουν και άνθρωποι που επικαλούνται γνώση ως “διατροφολόγοι” και κάνουν μεγαλύτερο κακό από ό,τι καλό;
- Τι ορίζει έναν υγιεινό τρόπο διατροφής;
- Πως μπορούμε να περάσουμε από το lifestyle και το body shaming στην επιστημονική, ιατρική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;
- Είναι θύτης ή θύμα ο υπέρβαρος στην εποχή μας;
Συνέντευξη 1η: Ευάγγελος Ζουμπανέας
Ο Ευάγγελος Ζουμπανέας είναι Διαιτολόγος Διατροφολόγος και ιδρυτής της Επιστημονικής Ομάδας Διατροφή και διευθύνων Σύμβουλος του ΚΕΑΔΔ που εκπαιδεύει τη νέα γενιά διαιτολόγων με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια. Το Κέντρο Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών (ΚΕΑΔΔ), αποτελεί και το πιο σημαντικό εκπαιδευτικό οργανισμό στην Ελλάδα, όπου κάποιος μπορεί να πάρει σημαντικές γνώσεις για το πώς μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους που έχουν μία διαταραγμένη σχέση με το φαγητό ή κάποια είδους διατροφική διαταραχή.
Για την Παχυσαρκία Δεν Υπάρχουν Εύκολες Απαντήσεις
“Η παχυσαρκία σαφώς και έχει μία γονιδιακή προδιάθεση όμως, το πώς αυτό το γονίδιο θα εκφραστεί την συνέχεια της ζωής είναι καθαρά προσωπική υπόθεση του καθενός. Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και ένα πιθανό παχυσαρκογόνο περιβάλλον. Ένα παιδί που μεγαλώνει σε μία οικογένεια χωρίς υγιεινές διατροφικές συνήθειες είναι λογικό σε μεγάλο βαθμό να ακολουθήσει τις παραστάσεις που είδε από νεαρή ηλικία.
Όσο κι αν κάποιοι γονείς με αρνητικές διατροφικές συνήθειες προσπαθούν να θρέψουν σωστά τα παιδιά τους, η ρεαλιστική πραγματικότητα είναι ότι στην ενήλικη ζωή τους κατά πάσα πιθανότητα θα ακολουθήσουν τις εικόνες που συγκράτησαν από τους γονείς τους. Άρα, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, καθώς και η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας σε θέματα διατροφής και άσκησης, σαφώς και καθοδηγούν με λανθασμένο τρόπο τον σύγχρονο άνθρωπο.”
Η παχυσαρκία σαφώς και έχει μία γονιδιακή προδιάθεση όμως, το πώς αυτό το γονίδιο θα εκφραστεί την συνέχεια της ζωής είναι καθαρά προσωπική υπόθεση του καθενός.
Και το ερώτημα που προκύπτει είναι, πώς η δίαιτα (τιμωρία) γίνεται τρόπος ζωής, δηλαδή διατροφή;
“Η δίαιτα ως στέρηση τροφής από μόνη της είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας για κάθε άνθρωπο. Κανένα έμβιο ον στη φύση, πλην του ανθρώπου, δεν υποβάλλει ποτέ τον εαυτό του σε στέρηση τροφής. Αν δεν υπάρχει επάρκεια τροφής, το σώμα προσαρμόζεται στις συνθήκες έλλειψης τροφής, μειώνοντας σημαντικά τις ενεργειακές του ανάγκες.
Αν όμως υπάρχει οικειοθελής στέρηση στην τροφή, ο “υποσυνείδητος νους” αδυνατεί να κατανοήσει αυτή τη διαδικασία. Έτσι, με την πρώτη ευκαιρία που έστω και για ελάχιστα δευτερόλεπτα θα πάψει να υπερέχει ο “λόγος” ή η οδηγία για εξαναγκασμένα μειωμένη πρόσληψη τροφής, τότε το πρωτόγονο ένστικτο θα οδηγήσει και πάλι τον άνθρωπο στο να αποκαταστήσει ακριβώς το προηγούμενο βάρος πριν τη μειωμένη πρόσληψη τροφής, δηλαδή τη δίαιτα.
Από την άλλη πλευρά, η σωστή διατροφή έχει το μεγάλο πλεονέκτημα να παρέχει διαρκή επάρκεια σε θρεπτικά συστατικά, δίχως να προσθέτει επιπλέον στρεσογόνους παράγοντες από την έλλειψη αυτών, και σε συνδυασμό με την τακτική και οργανωμένη σωματική άσκηση, να επιτρέψει στο σώμα να αλλάξει και να βελτιώσει τη σύστασή του. Γι’ αυτό και συχνά παρατηρούμε άτομα τα οποία ενώ δεν καταφεύγουν σε υποσιτισμό και αυστηρές δίαιτες και ταυτόχρονα ασκούνται, βλέπουν ότι το σώμα τους διαρκώς αλλάζει προς ένα πιο υγιεινό πρότυπο, όπου κύριο χαρακτηριστικό είναι κάποιος να φοράει ρούχα όλο και μικρότερου μεγέθους.
Η δίαιτα ως στέρηση τροφής από μόνη της είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας για κάθε άνθρωπο. Κανένα έμβιο ον στη φύση, πλην του ανθρώπου, δεν υποβάλλει ποτέ τον εαυτό του σε στέρηση τροφής.
Ωραία, και πού είναι οι μαγικές λύσεις για την απώλεια βάρους; Ο κ. Ζουμπανέας απαντά με αφοπλιστικά κυνικό τρόπο.
“Όπως συχνά αναφέρω και στα βιβλία μου, αν υπήρχανε μαγικές λύσεις, εγώ θα ήμουν είτε πλούσιος είτε άνεργος. Για το λόγο αυτό αξίζει να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι κανένα σημαντικό επίτευγμα στη ζωή μας δεν μπορεί να γίνει χωρίς κόπο, χωρίς χρόνο, και κυρίως δίχως να μάθουμε κάτι σημαντικό κατά τη διάρκεια της επίτευξής του.
Ο διαιτολόγος σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι ένας αδυνατιστής, παρά μόνο ένας σύμβουλος, που θα μάθει το κάθε άτομο που ζητάει τη βοήθεια του να αλλάξει και να βελτιώσει τις διατροφικές τους συνήθειες. Ακόμα, το πιο δύσκολο έργο είναι να αλλάξει τις πεποιθήσεις που έχει ένας υπέρβαρος σε σχέση με την τροφή. Ειδικά όσον αφορά το θέμα των πεποιθήσεων και τη διαταραγμένη σχέση με το φαγητό, απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση περιστατικών που πάσχουν από κάποιου είδους διατροφική διαταραχή.”
Πάμε λοιπόν για μια υγιεινή διατροφή.
“Η έννοια ‘υγιεινός τρόπος διατροφής’ σήμερα σηκώνει πάρα πολύ μεγάλη κουβέντα, καθότι υπάρχουν πάρα πολλά κινήματα τα οποία ευαγγελίζονται την ιδιότητα της σωστής διατροφής. Το μόνο σίγουρο όμως εδώ και 5.000 χρόνια είναι ότι η Μεσογειακή-Κρητική διατροφή, που οι ρίζες της πηγάζουν από την εποχή του Μινωικού πολιτισμού, αποτελεί το μόνο βέβαιο μονοπάτι για την επίτευξη μιας άριστης σωματικής και ψυχικής υγείας.”
Από το Lifestyle και το Βody Shaming στην Επιστημονική, Ιατρική Αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας
“Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας χρειάζεται απαραίτητα μία ομάδα υποστήριξης επαγγελματιών υγείας, από διαιτολόγο, ψυχολόγο, καθηγητή φυσικής αγωγής και φυσικά την παράλληλη εποπτεία από έναν γιατρό όπως έναν παθολόγο, διαβητολόγο ή ενδοκρινολόγο.
Πολύ πριν ξεκινήσει κάποιος υπέρβαρος να ακολουθήσει ένα πλάνο διατροφής, επιβάλλεται να έχουν γίνει σημαντικές αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις. Αν πρώτα δεν διαχειριστεί κανείς αυτές τις μεταβλητές, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε έναν άνθρωπο που μπορεί να μεταβολίσει σωστά την ενέργεια και τα θρεπτικά στατικά που λαμβάνει από τις τροφές.
Επίσης, θα πρέπει να έχει προηγηθεί ένα ειδικό ερωτηματολόγιο, ώστε να αξιολογηθεί τόσο η σχέση του με την τροφή, όπως και η πιθανότητα να πάσχει από κάποιου είδους διατροφική διαταραχή. Σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει με την παράλληλη στήριξη ενός εξειδικευμένου ψυχολόγου να μπουν στο τραπέζι της θεραπείας και οι πεποιθήσεις που τραβούν διαρκώς το χαλί της θεραπείας κάτω από τα πόδια του ασθενή.”
Τελικά, Είναι Θύτης ή Θύμα ο Υπέρβαρος στην Εποχή μας;
“Αν και στη συγκεκριμένη ερώτηση θα μπορούσε η απάντηση να έχει και τη συγγραφή ενός ολόκληρου βιβλίου, όπου θεωρώ πως ένα σημαντικό κομμάτι το έχω καλύψει στο βιβλίο μου ‘Διατροφική Νοημοσύνη’, εντούτοις αυτό που μπορώ να πω είναι ότι, βάζοντας όλα τα υπό έλεγχο δεδομένα σε μία σειρά, τότε σταδιακά μπορείς και ανακαλύπτεις το ‘μίτο της Αριάδνης’ προκειμένου να βοηθηθεί ένας άνθρωπος να βγει από το σκοτεινό και μακρύ λαβύρινθο τις υπέρβαρης καθημερινότητάς του.
Δεν έχει σημασία το τελικό βάρος που έχει κάποιος στο μυαλό του, αλλά το τι θα έχει μάθει τελικά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προς αυτό το οριστικό ‘μαγικό’ βάρος.
Αυτό που είναι σημαντικό όμως να γνωρίζουμε είναι ότι η αλλαγή των πεποιθήσεων, των δεξιοτήτων και των τρόπων διαχείρισης απέναντι σε οποιαδήποτε κατάσταση έχει τη δυσκολία με το να εκπαιδευτείς προκειμένου να μάθεις μία καινούργια γλώσσα. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πριν περάσουν τουλάχιστον δύο χρόνια διαρκούς συνεργασίας με την ομάδα των θεραπευτών σου και κυρίως με το διαιτολόγο σου, δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να καταφέρεις να αλλάξεις τον τρόπο σκέψης σε σχέση με το φαγητό και κυρίως να έχεις μάθει σημαντικά στοιχεία για την αυτοφροντίδα σου.
Τέλος, θα ‘θελα να κλείσω με μία φράση από το βιβλίο μου ‘Thin Positive’ ότι δεν έχει σημασία το τελικό βάρος που έχει κάποιος στο μυαλό του, αλλά το τι θα έχει μάθει τελικά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προς αυτό το οριστικό ‘μαγικό’ βάρος.”
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Δημοφιλείς Δίαιτες στο Μικροσκόπιο: Μέρος 1ο
Οι Δίαιτες Δεν Λειτουργούν – Αλλά Αυτό το Ξέρουν Μόνο Όσοι Κάνουν Δίαιτα
