Για όλα φταίνε τα γονίδια; «Put the blame on genes», που θα έλεγε και το τραγούδι; Επίκτητο ή εκ-γενετής; DNA ή περιβάλλον; Γονότυπος ή φαινότυπος;
Η «σύγκρουση» και το debate για το ποιος από τους δύο παράγοντες παίζει πιο σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη εξέλιξη, συμπεριφορά και υγεία καλά κρατεί. Και όχι άδικα.
DNA και Περιβάλλον
Το ανθρώπινο σώμα είναι, πράγματι, μια συν-ύπαρξη γενετικού υλικού και περιβαλλοντικής επιρροής. Για όλες τις εκφάνσεις, δράσεις, εξελίξεις, θετικές ή αρνητικές, που έχει δεχθεί ο άνθρωπος στη διάρκεια των αιώνων ευθύνονται τόσο τα γονίδια όσο και το περιβάλλον στο οποίο αυτά τα γονίδια εκφράστηκαν. Δεν θα μπορούσε να μη συμβαίνει το ίδιο και για τη θρέψη και διατροφή του ανθρώπου.
Διατροφογενετική
Από το 2001 και μετά, όταν ξεκίνησε η ευρεία διάθεση των πληροφοριών του ανθρώπινου γονιδιώματος, προσφέρθηκε στη διατροφική έρευνα πληθώρα πληροφοριών, μέχρι πρότινος άγνωστων, σχετικά με τα γονίδια που επηρεάζονται λιγότερο, περισσότερο ή καθόλου από τη διατροφή του ανθρώπου. Ο κλάδος αυτός της διατροφικής έρευνας ονομάστηκε διατροφογενετική και μελετά ακριβώς αυτό που λένε τα δύο συνθετικά της λέξης: τη διατροφή και τη γενετική.
Η Λύση για Όλα;
Σύντομα εμφανίστηκαν οι πρώτες εφαρμογές της διατροφογενετικής στην αγορά, με μηνύματα εταιρειών (ξεκινώντας από τις ΗΠΑ), τα οποία υπόσχονταν λύση σε όλα (!) τα χρόνια διατροφικά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο σύγχρονος άνθρωπος, με πρώτο από όλα, βεβαίως, την απώλεια βάρους.
Τις χρονιές από το 2010 έως το 2014, αντίστοιχες επιλογές διατροφογενετικών «τεστ» εμφανίστηκαν και στην ευρωπαϊκή αγορά, με μηνύματα που γρήγορα αποδείχθηκαν ανακριβή και παραπλανητικά, καθώς κανένας δεν κατάφερνε να χάσει βάρος με μια ανάλυση DNA, ούτε να γίνει πιο νέος/α, ούτε να τρέξει ξαφνικά μαραθώνιο, ούτε να πετύχει κανένα άλλο στόχο που απαιτεί πολλά περισσότερα από τη γνώση του DNA. Που απαιτεί, δηλαδή, εφαρμογή και πράξη.
Έτσι κάπως, εκείνες οι πρώτες εταιρείες εξαφανίστηκαν ή άλλαξαν ολοκληρωτικά τα μηνύματα μάρκετινγκ και πωλήσεών τους ώστε να συμβαδίζουν (περισσότερο) με τις πραγματικές επιστημονικές εξελίξεις. Σήμερα, η διατροφογενετική επιστήμη έχει καθορίσει συγκεκριμένα γονίδια που επηρεάζουν και επηρεάζονται από τις διατροφικές συνήθειές μας και αποτελεί το απόλυτο εργαλείο εξατομίκευσης.
Ο Δεκάλογος της Διατροφογενετικής
Εξακολουθούν όμως και υπάρχουν παρανοήσεις, που θεωρώ ότι αξίζει να διευκρινίσουμε με απλά λόγια. Ακολουθεί, λοιπόν, ένας σύντομος δεκάλογος για τις διατροφογενετικές αναλύσεις που καλό είναι να θυμάστε:
ΝΑΙ, λέγεται ανάλυση DNA και όχι τεστ. Δεν τεστάρουμε το DNA, διότι δεν υπάρχει καλό ή κακό, με ανώτερη ή κατώτερη τιμή, με φυσιολογικά ή μη όρια. Δεν ισχύουν, δηλαδή, όσα ισχύουν για τις βιοχημικές μας εξετάσεις.
ΟΧΙ, η διατροφογενετική δεν είναι το ίδιο με τη διατροφογενομική. Μοιάζουν μεν οι λέξεις, αλλά εξετάζουν διαφορετικά πράγματα. Αν θες να διαβάσεις λεπτομέρειες για τη διαφορά τους, μπορείς να το κάνεις εδώ.
ΝΑΙ, η διατροφογενετική ανάλυση απαιτεί επεξήγηση και σωστή καθοδήγηση από εξειδικευμένο διατροφολόγο-διαιτολόγο για να μπορέσει να «μεταφραστεί» σε πράξη και να αποφευχθούν παρερμηνείες των αποτελεσμάτων.
ΟΧΙ, η διατροφογενετική ανάλυση δεν μας δείχνει αν η ντομάτα ή το κοτόπουλο ή το μαρούλι μας «πειράζει». Δεν υπάρχει τέτοιου είδους ακρίβεια για συγκεκριμένα τρόφιμα. Τα γονίδια που αναλύουμε αφορούν ομάδες θρεπτικών συστατικών, π.χ. κορεσμένα λιπαρά, βιταμίνες, επεξεργασμένους υδατάνθρακες κ.λπ.
ΝΑΙ, η ανάλυση DNA γίνεται μία φορά στη ζωή μας. Δεν χρειάζεται να επαναληφθεί, διότι απλώς το DNA μας δεν αλλάζει.
ΟΧΙ, η ανάλυση DNA από μόνη της δεν αρκεί για να χάσουμε βάρους, δεδομένου ότι αυτό απαιτεί μια 360° αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες και συστηματική παρακολούθηση από εξειδικευμένο διατροφολόγο-διαιτολόγο.
ΝΑΙ, η ανάλυση DNA είναι το απόλυτο εργαλείο εξατομίκευσης που μπορεί να μας απαντήσει στο τι κάνουμε ή κάναμε λάθος (διατροφικά) ή όχι.
ΟΧΙ, δεν έχουμε μόνο «κακά» γονίδια αλλά και «καλά». Η ισορροπία αυτής της προδιάθεσης θα καθορίσει και το συνολικό αποτέλεσμα.
ΝΑΙ, μπορεί να έχω αρνητική γενετική προδιάθεση και θετική περιβαλλοντική επιρροή ώστε να καταφέρω να «σιωπήσω» τα κακά μου γονίδια. Το ίδιο γίνεται και με τη θετική γενετική προδιάθεση την οποία μπορεί να «αχρηστέψω» αν οι συνήθειές μου είναι αρνητικές.
ΟΧΙ, η διατροφογενετική ανάλυση δεν σχετίζεται, ούτε συγκρίνεται με «τεστ δυσανεξίας». Για τα τελευταία υπάρχει από το 2016 απόφαση του Υπουργείου Υγείας που τα κατατάσσει ως τεστ χωρίς καμία επιστημονική βάση.
Μη διστάσεις να με ρωτήσεις αν χρειάζεσαι περισσότερες πληροφορίες. Μέχρι την επόμενη φορά να θυμάσαι ότι η διατροφή είναι πρωτίστως μέσο υγείας και όχι αισθητικής!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ο Π.Ο.Υ. Μίλησε –Επιτέλους– για τα Γλυκαντικά!
Διαλειμματική Δίαιτα | Ναι ή Όχι και Γιατί;
