Ικαρία, ένα νησί με πολλές ομορφιές, αντιθέσεις, υπέροχες πρώτες ύλες, κρασιά και ζωή –τόσο σε ποιότητα όσο και σε ποσότητα, καθώς, όπως είναι γνωστό, οι Ικαριώτες ζουν και καλά και πολύ.
Κάτι που απολάμβαναν χαλαρά και ωραία, χωρίς φανφάρες και τυμπανοκρουσίες, μέχρι που ένας τύπος, ο Dan Buettner, πρώην συνεργάτης του National Geographic, σκέφτηκε να ονομάσει «Blue Zones» τις πέντε περιοχές στον κόσμο με ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα προσδόκιμου ζωής, να γυρίσει ένα σχετικό ντοκιμαντέρ για το Netflix και να προωθήσει τα μυστικά της μακροζωίας –με το αζημίωτο βέβαια– μέσα από τα βιβλία του και το site www.bluezones.com.
Για να πω την αμαρτία μου, ακόμη και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές δεν έχω δει το ντοκιμαντέρ, ωστόσο σίγουρα έχει επιδράσει θεαματικά στην αναγνωρισιμότητα και επισκεψιμότητα της Ικαρίας. Προσωπικά, ήθελα εδώ και πολλά χρόνια να επισκεφτώ το νησί. Και ξαφνικά, μέσα σε ένα 5μηνο, το επισκέφθηκα δύο φορές. Γιν και Γιανγκ: μία στο ζενίθ της σεζόν, το Δεκαπενταύγουστο, και μία στο ναδίρ, το καταχείμωνο. Το πώς πέρασα, θα το καταλάβετε στην πορεία.
Έστω μία φορά στη ζωή σας πρέπει οπωσδήποτε να ζήσετε την εμπειρία του μεγάλου πανηγυριού στη Λαγκάδα το Δεκαπενταύγουστο.
Για τα Πανηγύρια…
Ένα νησί… για τα πανηγύρια. Στην κυριολεξία, αλλά δυστυχώς, σε κάποια θέματα, όπως το μεγαλύτερο μέρος του οδικού δικτύου, και με τη μεταφορική έννοια της φράσης. Έχω οδηγήσει σε πολλά νησιά και λίγο πολύ σε όλα οι δρόμοι είναι κακοί, αλλά εδώ, ειδικά σε συγκεκριμένα σημεία, πήγε η καρδιά μου στην κούλουρη. Και δεν αναφέρομαι σε ασήμαντους δρόμους, αλλά σε αυτούς που ενώνουν τις δύο πλευρές του νησιού. Οπότε, μεγάλη προσοχή!
Για τα πανηγύρια είναι και εκείνοι που έχουν αφήσει πολλά διαμάντια του νησιού στη μοίρα τους. Όπως, για παράδειγμα, τα Θερμά, ένα πανέμορφο χωριό που θα μπορούσε να θυμίζει Pozitano αλλά που η παραμέληση και η προχειρότητα δεν το αφήνουν. Διαθέτει θερμά λουτρά, τα οποία συγκαταλέγονται από πολλούς ειδικούς στα κορυφαία του κόσμου, με απαράδεκτες, ωστόσο, εγκαταστάσεις. Όμως, χάρη στο πολύ ευγενικό και φιλότιμο προσωπικό που συναντήσαμε, η εμπειρία μπορεί να χαρακτηριστεί τελικά έως και θετική.
Ας πάμε όμως στα πραγματικά πανηγύρια, αυτά για τα οποία είναι ξακουστό το νησί.
Έστω μία φορά στη ζωή σας πρέπει οπωσδήποτε να ζήσετε την εμπειρία του μεγάλου πανηγυριού στη Λαγκάδα το Δεκαπενταύγουστο. Μοναδική εμπειρία, η οποία συνοδεύεται και από αρκετή –αλλά και εποικοδομητική– ταλαιπωρία, καθώς ο χώρος του πανηγυριού βρίσκεται απομονωμένος, μέσα στο δάσος και αρκετά μακριά, ενώ η τελική προσέγγιση γίνεται με τα πόδια.
Το σκηνικό του περασμένου καλοκαιριού ήταν εκπληκτικό, με μια γοητευτική ομίχλη να δημιουργεί ήδη στη διαδρομή μυστικιστική ατμόσφαιρα. Περπατώντας μέσα στην ομίχλη, ακούστηκε σε κάποιο σημείο μουσική και οχλαγωγία και, ύστερα από λίγο, σχεδόν ξαφνικά, αντικρίσαμε χιλιάδες κόσμου. Στο κέντρο, ένα συγχρονισμένο πλήθος να πάλλεται στα βήματα του Ικαριώτικου. Περιμετρικά, στα τραπέζια, ο υπόλοιπος κόσμος να απολαμβάνει το εξαιρετικό μενού. Οι επιλογές ακριβώς αυτές που πρέπει: ψητό, βραστό (εννοείται αρνί), συκώτι, σαλάτα, τυρί, τζατζίκι και πατάτες. Τι άλλο να θέλει κανείς εκεί; Βέβαια, όταν κάποια στιγμή τελείωσε το φαγητό, έβρασαν και μακαρόνια! Θα πρέπει να επαινέσουμε τον τοπικό σύλλογο που διοργανώνει το πανηγύρι και για το ότι διέθετε γυάλινα ποτήρια και μεταλλικά μαχαιροπίρουνα – όχι άλλο πλαστικό!
Ο παλμός του κόσμου, η ατμόσφαιρα, αλλά και οι κορυφαίοι μουσικοί θα σε συνεπάρουν σίγουρα σε αυτό το πανηγύρι. Οι περισσότεροι ντόπιοι προτιμούν τα μικρότερα πανηγύρια, που γίνονται σε όλο το νησί και μάλιστα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Αυτά θα προτιμήσω και εγώ τις επόμενες φορές, αλλά είμαι ευγνώμων που έζησα το θρυλικό αυτό πανηγύρι.
Παρότι ακριβώς απέναντι από την Ικαρία βρίσκεται η Σάμος με τα υπέροχα Μοσχάτα, η Ικαρία έχει έναν δικό της, μοναδικό οινικό χαρακτήρα.
Το Ικαριώτικο Κρασί
Μεγάλη και συναρπαστική ιστορία. Παρότι ακριβώς απέναντι από την Ικαρία βρίσκεται η Σάμος με τα υπέροχα Μοσχάτα, η Ικαρία έχει έναν δικό της, μοναδικό οινικό χαρακτήρα. Τα μόλις τρία οινοποιεία του νησιού έχουν καταφέρει, χτίζοντας στην υπάρχουσα παράδοση αιώνων, να αναδείξουν δύο ποικιλίες, το λευκό Μπεγλέρι και το ερυθρό Φωκιανό. Πραγματικά, εύχομαι να ξεπηδήσουν και άλλα οινοποιεία στο νησί (και από ό,τι ξέρω, κάτι πάει να γίνει), καθώς αυτό θα έδινε ακόμη μεγαλύτερη εξωστρέφεια και αναγνώριση.
Το πόσο μέσα στη ζωή των Ικαριωτών είναι το κρασί το καταλάβαμε και από ένα απλό περιστατικό. Στο σπίτι που διαμέναμε κι ενώ καθόμουν σε ένα –ας πούμε– παγκάκι ανακάλυψα πως από κάτω ήταν γεμάτο με τις παραδοσιακές βυτίνες, τα πήλινα δοχεία μέσα στα οποία ωρίμαζαν –και ακόμη ωριμάζουν στα οινοποιεία– πολλά από τα κρασιά του νησιού.
Στο Οινοποιείο Τσαντίρη
Το καλοκαίρι επισκεφθήκαμε το οινοποιείο της οικογένειας Τσαντίρη. Σκαρφαλωμένο σε ένα φαντασμαγορικό τοπίο, ψηλά πάνω από τη θάλασσα, προσφέρει απίστευτη θέα. Όμως και το ίδιο το οινοποιείο, το οποίο συνεχώς επεκτείνουν, είναι όμορφο και σύγχρονο. Φαίνεται ότι η οινοτουριστική εκμετάλλευση δίνει πνοή στην οικογένεια, η οποία βρίσκεται σε φάση μετάβασης, παραδίδοντας τη σκυτάλη στην επόμενη γενιά.
Καλλιεργούν βιολογικά και υπό δύσκολες συνθήκες 50 στρέμματα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι σε πεζούλες. Γεγονός πολύ σημαντικό όχι μόνο για την ποιότητα των κρασιών, αλλά και για τη διατήρηση του ανάγλυφου της περιοχής.
Γευστικά είναι, θα έλεγα, ο πιο easy going παραγωγός του νησιού. Το λευκό Μπεγλέρι ξεχωρίζει για την καθαρότητά του, το έντονο λευκόσαρκο φρούτο του, αλλά και το πάχος, με τη νόστιμη οξύτητα στη γεύση του.
Θα χαρείτε επίσης το Φωκιανό σε δύο εκδοχές, μία blanc de noir με ανθικό και απαλό χαρακτήρα και μία ερυθρή, στην οποία θα ανακαλύψετε το κόκκινο φρούτο και τον ντελικάτο χαρακτήρα της ποικιλίας στην πιο καθαρή του μορφή. Το Φωκιανό αποκτά δύναμη και χρώμα όταν συνδυάζεται με την επίσης αιγαιοπελαγίτικη Μανδηλαριά στον Άκρατο, το κρασί μακράς παλαίωσης της οικογένειας.
Από τη συλλογή του Ικαριώτη αυτού παραγωγού δεν θα μπορούσε να λείπει και ένα κρασί ζυμωμένο στο παραδοσιακό πήλινο δοχείο, το Vitina, το δεύτερο Μπεγλέρι του οινοποιείου.
Στο Οινοποιείο Αφιανές
Τόσο το Φωκιανό όσο και το Μπεγλέρι έχουν την ιδιότητα, παρότι οινοποιούνται πλήρως ως ξηρά, να έχουν μια υπόγλυκη γεύση. Όπως λέει ο επόμενος παραγωγός, ο κ. Αφιανές, «το έδαφος εδώ δεν έχει καθόλου ασβέστιο, έχει όμως μεγάλη περιεκτικότητα σε κάλιο. Η δημιουργία ενώσεων αλκοολών με το κάλιο είναι που δίνει, κατά πάσα πιθανότητα, αυτή τη γλυκιά γεύση».
Μια ιδιομορφία της περιοχής που αποδεικνύει ότι το αμπέλι προσαρμόζεται και βρίσκει λύσεις αυτόφωτα.
Όντας και φαρμακοποιός, ζητούν πάντα τη συμβουλή και τη συμβολή του σε όλες τις έρευνες που έχουν γίνει. Κάπως έτσι εμφανίστηκε και στο ντοκιμαντέρ του Dan Buettner για τις «Blue Zones» και από τη μια μέρα στην άλλη τα κρασιά του βρέθηκαν να είναι περιζήτητα σε όλα τα μέρη της Γης. Από την ημέρα που προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ και για πολύ καιρό, το mailbox του Νίκου Αφιανέ γέμιζε με εκατοντάδες μηνύματα. Ακόμη και ο Ικαριώτης άρχισε να… αγχώνεται. Ήταν μια αναπάντεχη εξέλιξη, η οποία βοήθησε πολύ όχι μόνο τον συγκριμένο παραγωγό, αλλά και όλο το νησί.
Λογότυπο του οινοποιείου είναι ένα εργαλείο, το οποίο συνάντησα σε όλους τους οινοποιούς του νησιού και προφανώς αποτελεί κομμάτι της παράδοσής του. Είναι το σιφώνι, μια κολοκύθα/αντλία, την οποία χρησιμοποιούν για να αντλούν κρασί από τις βυτίνες.
Το συγκεκριμένο οινοποιείο είναι το πιο «εναλλακτικό» του νησιού. Χρησιμοποιεί έντονα τις βυτίνες, οι οποίες είναι τοποθετημένες μέσα στη γη, του αρέσουν οι οrange οινοποιήσεις και οι πιο οξειδωτικές προσεγγίσεις. Μπορεί να ξενίζουν τους «άβγαλτους» σε αυτά τα κρασιά ουρανίσκους όταν είναι στη νεότητά τους, αλλά μαγεύουν τους πάντες όταν ωριμάσουν για αρκετά χρόνια.
Επίσης, έχει κρασιά που οινοποιούνται στο παραδοσιακό πέτρινο πατητήρι, το οποίο βρίσκεται έξω, και παρουσιάζουν πιο οξειδωτικό χαρακτήρα (σειρές Pithari, Nicaria, Icarus λευκό). Ενώ έχει και κρασιά που οινοποιούνται στο σύγχρονο οινοποιείο (Litani, Icarus ερυθρό) και είναι γευστικά πιο «εύκολα», αλλά και ωριμάζουν πιο γρήγορα.
Στο Οινοποιείο Καρίμαλη
Η τελευταία μας στάση είναι στο οινοποιείο της οικογένειας Καρίμαλη. Μας υποδέχεται η κόρη Ηλιάνα. Ένα δραστήριο τυπάκι, που μας εξέπληξε με τη δυναμικότητα και το όραμά της να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση με καινοτομίες.
Το οινοποιείο βρίσκεται σε μια πανέμορφη περιοχή, αρκετά ψηλά, με πολύ ωραία θέα, και μας επιφυλάσσει απίστευτη φιλοξενία. Ανταποκρίνεται 100% στον όρο του αγροτουρισμού, αφού συνδυάζει υπέροχα καταλύματα αλλά και ένα εστιατόριο, στο οποίο η μαμά Ελένη μαγεύει τους επισκέπτες με τη μαγειρική της, την οποία μάλιστα διδάσκει όχι μόνο εκεί, αλλά και με σεμινάρια/γεύματα σε όλο τον κόσμο. Ο μπαμπάς Γιώργος συντονίζει και δίνει τον τόνο στο εγχείρημα, που ξεκίνησε το 1990 με σκοπό να αναβιώσει μια οικογενειακή παράδοση αιώνων.
Ήπιας παρέμβασης και εδώ τα κρασιά, ωστόσο κυριαρχούν τα blends τοπικών ποικιλιών, με ιδιαίτερα ονόματα, όπως το λευκό Καλαμπελέ, που είναι από Μπεγλέρι και Ασύρτικο, ή το ερυθρό Αραλλέ από Φωκιανό και Μανδηλαριά.
Η Ηλιάνα «έσπασε» την κυριαρχία των blends με τις πιο πρόσφατες δημιουργίες της, ένα λευκό και ένα ροζέ Pet Nat, από Μπεγλέρι και Φωκιανό αντίστοιχα, τα οποία μάλιστα είναι εμφιαλωμένα σε φιάλες μισού λίτρου – μια ιδέα που θα μπορούσε να ανοίξει νέους δρόμους στον παραγωγό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το Naturalistas, ένα ημίξηρο ερυθρό από την πολύ σπάνια τοπική ποικιλία Ρετενό.
Γενικά, τα κρασιά του νησιού έχουν μέσα τους δύναμη και χαρακτήρα. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά και το καταλαβαίνει κανείς εύκολα όταν δει τα αμπέλια και μιλήσει με τους παραγωγούς.
Διαμονή και Φαγητό
Προτείνω το Agriolykos. Ζεστή φιλοξενία και υπέροχη τοποθεσία, χτισμένο σαν οχυρό πάνω από τον κόλπο των Θερμών. Τα δωμάτια είναι απλά, ενώ θα έπρεπε να έχουν και μεγαλύτερο μπάνιο. Στα συν ότι βρίσκεται δίπλα στα ιαματικά λουτρά, πολύ κοντά στη σπηλιά με το ζεστό νερό και σε ταβέρνες που λειτουργούν όλο τον χρόνο.
Έφαγα καλά στο Αρόδου, το οποίο είναι όλο τον χρόνο ανοιχτό (όχι καθημερινά τον χειμώνα) και σερβίρει απλή, ταβερνίσια κουζίνα –φανταστικοί οι κολοκυθοκεφτέδες– με καλές πρώτες ύλες. Επίσης, στο Μαέρικο, στον Χριστό. Ένα πανέμορφο μεζεδοπωλείο με ελαφρώς πειραγμένα πιάτα της παραδοσιακής ελληνικής κουζίνας. Τέλος, στο οινομαγειρείο της Πόπης στον κεντρικό δρόμο μετά τον Εύδηλο και πάνω από τον Κάμπο, μαγειρευτό, μαμαδίστικο φαγητό.
***
Η Ικαρία με μάγεψε. Η ενέργεια του νησιού είναι μοναδική και την αισθάνεσαι αμέσως. Έχει εξαιρετικό φαγητό, που βασίζεται σε καλές πρώτες ύλες και απλές συνταγές. Για ψάρι αξίζει κανείς να κάνει μια ημερήσια απόδραση στους γειτονικούς Φούρνους, που είναι νησί ψαράδων. Περιπλανηθείτε σε κάθε γωνιά του νησιού. Το τοπίο, οι εναλλαγές και οι εκπλήξεις που θα σας προσφέρει θα σας ανταμείψουν με το παραπάνω.
Αυτό που με δυσκόλεψε είναι ο ικαριώτικος χορός. Δεν είναι το δυνατό μου σημείο, αλλά σκέφτομαι πως στα μέρη που θέλεις να ξαναπάς πάντα είναι καλό να αφήνεις μία εκκρεμότητα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
H Mαλαγουζιά στον Διαγωνισμό Thessaloniki Wine & Spirits Trophy
Αντώνης Αλιφραγκής: «Ο Τρύγος σε Χώρα του Νέου Κόσμου Ήταν Πρόκληση»
