Η ισότητα των φύλων δεν αποτελεί «γυναικείο ζήτημα». Οφείλει να προβληματίζει και να απασχολεί εξίσου άνδρες και γυναίκες. Η έμφυλη ισότητα θεωρείται σήμερα όχι μόνο θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και προϋπόθεση και δείκτη της ανθρωποκεντρικής αειφόρου ανάπτυξης και της δημοκρατίας.
Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει πως η κοινωνική θέση των γυναικών και των ανδρών επηρεάζεται από πολιτικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς, ιδεολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και πως μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
Στο πλαίσιο αυτό συχνά μιλάμε για οπτική του φύλου ή/και για έμφυλη οπτική. Πρόκειται για την προσέγγιση που αναπτύχθηκε από τις Γυναικείες Σπουδές, η οποία λαμβάνει υπόψη τις διαφορές λόγω φύλου, αλλά και τις έμφυλες σχέσεις δύναμης και εξουσίας κατά την εξέταση οποιουδήποτε κοινωνικού, πολιτικού, οικονομικού και πολιτισμικού φαινομένου, πολιτικής ή διαδικασίας.
Επικεντρώνεται στις έμφυλες διαφορές και διακρίσεις, όπως αυτές εκφράζονται τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι σχέσεις δύναμης και εξουσίας μεταξύ των φύλων.
Εξετάζει, παράλληλα, τον τρόπο με τον οποίο τα φαινόμενα αυτά διαμορφώνουν τις άμεσες ανάγκες, καθώς και τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα γυναικών και ανδρών.
Σε πλαίσιο μάλιστα πολιτικών, η οπτική του φύλου αποτελεί στρατηγική, ώστε οι προσδοκίες και οι εμπειρίες γυναικών και ανδρών να αποτελέσουν αναπόσπαστη διάσταση του σχεδιασμού, της εφαρμογής, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης πολιτικών και προγραμμάτων σε όλους τους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς, έτσι ώστε γυναίκες και άνδρες να ωφελούνται εξίσου και να μη διαιωνίζεται η ανισότητα.
Πώς Μπορεί να Αντιμετωπιστεί η Ανισότητα;
Πώς, λοιπόν, είναι δυνατόν να υπερβούν οι κοινωνίες όλα αυτά τα αρνητικά φαινόμενα που, προφανώς, δεν είναι τα μόνα και τα οποία αφορούν τον μισό και περισσότερο πληθυσμό τους;
Η de jure ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες έχει σε σημαντικό βαθμό επιτευχθεί .
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές σχετικές προτάσεις, οι οποίες, ωστόσο, συγκλίνουν μεταξύ τους σε πεδία όπως (ενδεικτικά):
- Η αναγνώριση και αποδοχή των ανθρώπινων δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών, που συνεπάγεται την πλήρη και ίση συμμετοχή τους στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, και η εξάλειψη κάθε μορφής έμφυλης διάκρισης.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών αποτελούν αναφαίρετο, αναπόσπαστο και αδιαίρετο μέρος των οικουμενικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η εξασφάλιση και η υπεράσπισή τους πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο των προτεραιοτήτων της διεθνούς κοινότητας. - Η επίτευξη της νομικά κατοχυρωμένης ισότητας των φύλων (de jure gender equality).
Πρόκειται για την Ισότητα των Φύλων, η οποία επιβάλλεται και κατοχυρώνεται εκ του νόμου. Ο όρος χρησιμοποιείται όταν γίνεται αναφορά σε θέματα νόμου, κυβέρνησης, ή σε τεχνικά θέματα που αφορούν την επίτευξη της έμφυλης ισότητας.
Η de jure ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες έχει σε σημαντικό βαθμό επιτευχθεί . Το επίκεντρο της προσοχής είναι πλέον η επίτευξη της de facto ισότητας των φύλων (de facto gender equality), δηλαδή, της Ισότητας των Φύλων που υλοποιείται στην πράξη, μη νομικά κατοχυρωμένη.
Στη νομοθεσία, συχνά το de facto σημαίνει «αυτό που εφαρμόζεται πρακτικά, αλλά που δεν επιβάλλεται από τον νόμο», ή «μια πράξη ή μια πραγματικότητα όχι επίσημα κατοχυρωμένη». Στην περίπτωση της ισότητας των φύλων αφορά σε θέματα τα οποία αποτελούν κοινή εμπειρία, όπως αυτή δημιουργήθηκε ή αναπτύχθηκε χωρίς νομοθεσία ή ακόμα και ενάντια σε αυτήν.
Το επίκεντρο της προσοχής είναι, πλέον, η επίτευξη της de facto ισότητας των φύλων (de facto gender equality), δηλαδή, της Ισότητας των Φύλων που υλοποιείται στην πράξη, μη νομικά κατοχυρωμένη.
Όροι – Κλειδιά
Όλα αυτά συνδέονται με δυο όρους-κλειδιά:
- Τη δημοκρατία της ισότητας, δηλαδή την πλήρη αντιμετώπιση όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.λπ., σε ισότιμη βάση, σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τομείς της λειτουργίας μιας δημοκρατικής κοινωνίας, μέσω διεπιστημονικών στρατηγικών.
Διαθέτει ισχυρή έμφυλη διάσταση, στο πλαίσιο της οποίας αναγνωρίζεται ότι η κοινωνία απαρτίζεται από γυναίκες και άνδρες, και όχι μόνο, και ότι η πλήρης και ισότιμη απόλαυση των δικαιωμάτων των πολιτών/ισσών της εξαρτάται από την ισότιμη εκπροσώπησή τους στις θέσεις λήψης των πολιτικών αποφάσεων. - Το δημοκρατικό έλλειμμα, την περιορισμένη ή απούσα δημοκρατική νομιμότητα μιας κατάστασης, μιας απόφασης, μιας πολιτικής, ενός μέτρου κ.ά.
Ο όρος έχει επίσης ισχυρή έμφυλη διάσταση, ιδιαίτερα στις δυτικές κοινωνίες, όπου είναι γεγονός η άνιση και ιεραρχική θέση των φύλων στη δημόσια και ιδιωτική σφαίρα και, μάλιστα, η έλλειψη ισόρροπης εκπροσώπησής τους –με την υπερβολική παρουσία των ανδρών και την υποεκπροσώπηση των γυναικών– στο σύνολο των κέντρων λήψης των αποφάσεων. Η συγκεκριμένη –παγκόσμια– πραγματικότητα υπονομεύει την ίδια την ουσία της δημοκρατίας, καθώς οδηγεί στον προβληματισμό για το είδος της δημοκρατίας που επιτρέπει στο πλαίσιό της ο μισός και ίσως λίγο περισσότερος πληθυσμός να υποαντιπροσωπεύεται στα όργανά της με ποσοστά πολύ μικρότερα (ανάλογα με τη χώρα) του 50%.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Υπόθεση 12χρονης: Ποιο Είναι το Όφελος Τόσης Δημοσιότητας;
«Επικίνδυνοι Σύμμαχοι» | Το 6o Επεισόδιο της Σειράς «Επικίνδυνες»
