Αρχές Σεπτέμβρη τελείται το αποφασιστικό, αλλά αναπόφευκτο βήμα επιστροφής στην καθημερινότητα από τις διακοπές. Σιγά σιγά η ηλιόλουστη παραλία αντικαθίσταται από το σπίτι, το γραφείο, το σχολείο και τις υποχρεώσεις τους. Βιβλία για το Φθινόπωρο έχετε;
Η μεσημεριανή σιέστα φαντάζει παρελθόν και το γλυκό ξενύχτι με κοκτέιλ μάλλον αναβάλλεται, καθώς το ξυπνητήρι έχει προγραμματιστεί να χτυπάει στις οκτώ το πρωί. Μια απόλαυση, ωστόσο, η οποία μπορεί να παραμείνει ακλόνητη όλο το χρόνο είναι το διάβασμα.
Ας κάνουμε λοιπόν την προσγείωση στην καθημερινότητα πιο ομαλή με την πολύ δοκιμασμένη συνταγή των βιβλίων. Άλλα μας φέρνουν αντιμέτωπα με τη γνώριμη ρουτίνα της ζωής, άλλα παρατείνουν εγκεφαλικά την διαμονή μας στους ενδόμυχους ονειρικούς προορισμούς ανάπαυσής μας.
Αλφαβητάρι Eντόμων | Δήμητρα Κολλιάκου | Eκδόσεις Πατάκη
“Νύχτα χωρίς φεγγάρι, αλλά τι περιμένεις; Περνάει φάσεις κι η σελήνη”
Για τους λάτρεις ιδιαίτερων διηγημάτων…
24 γράμματα της αλφάβητου, 24 διηγήματα. Το καθένα αφιερωμένο σ’ ένα έντομο και παράλληλα εμπνευσμένο από τις τραγωδίες και τις ιδιαιτερότητες της ζωής. Η παρουσία των εντόμων εκδηλώνεται άλλες φορές ως υπόνοια και άλλες ως κρυφός πρωταγωνιστής που περιμένει να βγει την τελευταία καθοριστική στιγμή επί σκηνής.
Ένας ηλικιωμένος αποπειράται να βάλει τέλος στη ζωή του αντικρίζοντας μυριάδες πασχαλίτσες στον τοίχο. Μια κόρη προσπαθεί να διαχειριστεί το πένθος για τον χαμό του πατέρα της αναλαμβάνοντας τη φροντίδα των μελισσών που άφησε πίσω του.
Ένα διήγημα μιας ατίθασης μαθήτριας για ένα μυρμήγκι θα γίνει έναυσμα για τη διερεύνηση της σχέσης μαθητή-καθηγητή… η ζωή, αφιλτράριστη, ωμή, κάτω απ’ το μικροσκόπιο.
Στο τέλος κάθε κεφαλαίου-γράμματος αναγράφονται διακριτικά κάποιες λέξεις κλειδιά (πένθος, μεταμόρφωση, λύτρωση, το απαγορευμένο, ταύτιση κ.ά.), που συνοψίζουν το περιεχόμενο, τη δύναμη, τα συναισθήματα της ιστορίας.
Το αλφαβητάρι δημιουργείται με αφορμή τα έντομα και αποκτά κορμό χάρη στις ιστορίες των ανθρώπων. Δύο κόσμοι γίνονται ένας, μια νέα γλώσσα δημιουργείται.
Η Ροδιά Μονάχα Ξέρει | Sinan Antoon | Εκδόσεις Καστανιώτη
“Τα αγάλματα φοβούνται να κοιμηθούν τη νύχτα, πατέρα, για να μην ξυπνήσουν χαλάσματα”
Ο αποκαλούμενος χρονογράφος του ιρακινού εφιάλτη, Sinan Antoon, καταφέρνει με το δεύτερο μυθιστόρημά του να συγκινήσει, αλλά και να συγκλονίσει. Μέσα από τα μάτια του Τζουάντ διεισδύουμε στη σκληρή καθημερινότητα του λαού της Βαγδάτης, που διαδέχεται το ένα χτύπημα μετά το άλλο.
Η δικτατορία του Saddam Hussein, ο πόλεμος με το Ιράν, η εισβολή των Αμερικανών τροποποιούν συνεχώς τα δεδομένα αφήνοντας μόνο υποσχέσεις αβεβαιότητας για το μέλλον.
Μεγαλωμένος σε μια οικογένεια σιιτών μουσουλμάνων, ο Τζουάντ μαθαίνει από μικρός τη δουλειά του πατέρα του, τη φροντίδα των νεκρών πριν από την ταφή, αν και κάνει όνειρα να σπουδάσει γλυπτική.
Μέσα σε μια αποδομημένη κοινωνία δυσκολεύεται να ξεδιπλώσει τα φτερά του, ενώ η θρησκεία και η παράδοση άλλοτε αποτελούν στήριγμα και άλλοτε ασφυκτικό κλοιό.
Η ροδιά έξω από το μεσεγλί, στοιχείο ύψιστης σημασίας για την πλοκή, ποτίζεται με το νερό που χρησιμοποιεί ο Τζουάντ και ο πατέρας του για την πλύση των νεκρών, θρέφεται δηλαδή από τα άψυχα αυτά σώματα, ανθίζει παράδοξα εξαιτίας του θανάτου.
Με ιδιαίτερη ευαισθησία, ευλάβεια και σχολαστικότητα ο Sinan Antoon παρουσιάζει τον αφανισμό της μεσαίας τάξης του Ιράκ από τον δεσποτισμό αλλά και την ολοκληρωτική κατάρρευση της ιρακινής κοινωνίας μετά από τρεις πολέμους. Ο πόνος είναι κυρίαρχος σ’ όλη την αφήγηση, ενώ μια μικρή σπίθα ανακούφισης και ελπίδας κρύβεται στη ροδιά, αυτή που μονάχα ξέρει…
Η Τζαζ του Δολοφόνου | Ray Celestine | Εκδόσεις Διόπτρα
“Οι καλύτερες λύσεις σε οποιοδήποτε μυστήριο ήταν οι απλούστερες, επειδή η απλότητα ήταν η πηγή της κομψότητας της φύσης, και τα μυστήρια δεν ήταν τίποτα περισσότερο από τη φύση αφώτιστη.”
Μικρή δόση δράσης…
Βρισκόμαστε στο 1920 στις όχι και τόσο φιλικές γειτονιές της Νέας Ορλεάνης. Η πλοκή στρέφεται γύρω από την εμφάνιση ενός μανιακού δολοφόνου, ο οποίος ανακοινώνει ότι πρόκειται να περάσει από την πόλη ψάχνοντας τον επόμενο στόχο του.
Ο μόνος τρόπος για να δείξει έλεος είναι να βάλουν όλοι οι καταστηματάρχες τζαζ μουσική να παίζει στα μαγαζιά τους. Αυτοί οι ήχοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, συνοδεύουν όλους τους χαρακτήρες του βιβλίου, τον καθένα ξεχωριστά.
Ο υπαστυνόμος Μάικλ Τάλμποτ, που έχει αναλάβει την υπόθεση, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, καθώς πηγαίνει αντίθετα στο ρεύμα των προκαταλήψεων της εποχής και αναπόφευκτα αντιμετωπίζει τις συνέπειες.
Χωρίς ο Τάλμποτ να το γνωρίζει, δύο ακόμη άνθρωποι ψάχνουν τον δολοφόνο. Ο ένας είναι ο πρώην αστυνομικός, Λούκα Ντ’ Αντρέα, ένα όχι και τόσο αγαπητό πρόσωπο, και η άλλη η Άιντα Ντέιβις, υπάλληλος του Εθνικού Πρακτορείου Ντετέκτιβ Πίνκερτον, που αντιμετωπίζει τις δικές της μάχες εξαιτίας των φυλετικών προκαταλήψεων εναντίον της.
Το βάρος και το βάθος κάθε χαρακτήρα, καθώς και η έμφαση στην παραμικρή λεπτομέρεια είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Η ίδια η Ορλεάνη, έτσι όπως παρουσιάζεται, αποτελεί αυτόνομο χαρακτήρα.
Με μια ατμόσφαιρα “sex, drugs and rock and roll”, την απειλή της σκιάς του δολοφόνου και την εμβληματική προσωπικότητα του Louis Armstrong (δεν είναι εξωφρενική συνωνυμία, αλλά το γνωστό, διάσημο πρόσωπο) ο Celestin δημιουργεί μια γοητευτική ιστορία τυλιγμένη σε σχεδόν κινηματογραφικές νότες.
Η Μνήμη του Δέρματος | David Grossman | Εκδόσεις Καστανιώτη
“Εφάπτονται μόνο σ ένα μικροσκοπικό σημείο, δυο άνθρωποι στο σύμπαν, που για μια στιγμή ευτυχίας αγγίζουν ο ένας τον άλλον.”
Για κάτι διαφορετικό…
Δύο ισχυρές νουβέλες για τις ανθρώπινες σχέσεις και τον ξεχωριστό τρόπο που το άγγιγμα δεσπόζει σ ’αυτές, τόσο κυριολεκτικά, όσο και μεταφορικά. Με αργή (έως και βασανιστική) αφήγηση, διεισδύουμε, από τη μια, στις πολύ προσωπικές αναμνήσεις μιας μητέρας λίγο πριν από το θάνατο και, από την άλλη, στις πολύ προσωπικές σκέψεις ενός παθολογικά ζηλιάρη συζύγου.
Και οι δύο ιστορίες δίνουν κατεξοχήν βάση στους διαλόγους και τις εσωτερικές σκέψεις των χαρακτήρων. Έτσι, το περιβάλλον παραμένει σταθερό, ώστε να μπορέσουν οι σκέψεις να γίνουν αχαλίνωτες.
Στην πρώτη νουβέλα παρακολουθούμε τον Σαούλ να αυτοκατασπαράζεται από την εμμονή του στην πεποίθηση ότι η γυναίκα του τον απατά. Όταν εκείνη φεύγει για λίγες μέρες από το σπίτι, εκείνος βρίσκει αφορμή να την ακολουθήσει, ώστε να πάρει την επιβεβαίωση που αναζητά μανιωδώς.
Επιστρατευμένος με αποφασιστικότητα να φέρει εις πέρας την αποστολή του, ζητά από την κουνιάδα του να τον οδηγήσει στην αμαρτωλή ερωτική φωλιά της γυναίκας του. Μια διαδρομή με δύο επιβάτες, με ιδιαίτερα φορτισμένη ατμόσφαιρα και μυστικά που ανταλλάσσονται μόνο στο σκοτάδι.
Η δεύτερη νουβέλα εξερευνά τη σχέση μιας μητέρας με την αποξενωμένη κόρη της. Η κόρη έχει επιστρέψει στο Ισραήλ, καθώς η αρρώστια της μητέρας της την έχει καταβάλει καθοριστικά.
Στις τελευταίες συζητήσεις ανάμεσά τους αποφασίζει να της διαβάσει αποσπάσματα από το νέο της βιβλίο, εμπνευσμένο από τη ζωή της μητέρας. Η πράξη αυτή είναι μια τελευταία ομολογία, αλλά συγχρόνως και μια ευκαιρία να επαναφέρει τις παλιές πληγές στην επιφάνεια και να τις επουλώσει, έστω πριν το τέλος. Χωρίς δισταγμό ή εξευγενισμούς, παρουσιάζει μια μητέρα σκληρή και αδιάφορη για το μέλλον του παιδιού της.
Παράλληλα, μαθαίνουμε για τη σχέση που είχε η μητέρα με έναν νεαρό μαθητή της και τον τρόπο που επικοινωνούσαν: οι λέξεις γι’ αυτούς ήταν ένα προσωπείο που χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά για να αφήσουν παράλληλα τις αισθήσεις να μιλήσουν πραγματικά.
Η γραφή του Grossman δεν είναι εύκολη. Πρέπει να μοχθήσεις ώστε να συλλάβεις, μετά να κατανοήσεις και τελικά να εκτιμήσεις. Παρ’ όλα αυτά, η ενεργητικότητα που ξεχειλίζει από τις λέξεις σε συνδυασμό με τη μαγνητική υπόθεση αξίζουν τον κόπο.
Συμπόσιον (ή Περί Έρωτος) | Πλάτωνας | Εκδόσεις Κάκτος
“…γιατί σε σώμα ή ψυχή ή σε οτιδήποτε το οποίο δεν ανθοφορεί, ο Έρωτας δεν κατοικεί”
Για κάτι κλασικό…
Μπορεί ο Πλάτωνας να έκαψε τα ποιητικά πρωτόλειά του μόλις γνώρισε τον Σωκράτη, επιδίωξε όμως, παρόλα αυτά, να γράψει για τον έρωτα από τη φιλοσοφική του σκοπιά. Το έτος γραφής του “Συμποσίου” χρονολογείται γύρω στο 385 π.Χ. και συγκαταλέγεται στην ώριμη περίοδο του Πλάτωνα.
Έχοντας απολαύσει το δείπνο τους στο σπίτι του ποιητή Αγάθωνα, οι γνωστοί συνδαιτυμόνες του Σωκράτη καταπιάνονται με το θέμα της φύσης του έρωτα. Ο καθένας τους παίρνει με τη σειρά τον λόγο και εκφράζει τις γεμάτες φιλολογικά σχόλια απόψεις του.
Πιο ιδιότροποι είναι ο Φαίδρος ή ο Παυσανίας, ενώ ο λόγος του Αριστοφάνη διακατέχεται από την πνευματώδη προσωπικότητά του. Τελευταίος παραθέτει τη θεωρία του ο αγαπημένος μέντορας και δάσκαλος του Πλάτωνα, ο Σωκράτης, ασκώντας στο έπακρον τη διαλεκτική του μέθοδο.
Μέσα από συνεχείς ερωτήσεις προς τους συνομιλητές του (και σε δεύτερο πλάνο τον αναγνώστη) γκρεμίζει τις σαθρές πεποιθήσεις τους, προκειμένου να δώσει το έναυσμα της κριτικής σκέψης, ώστε τελικά να οδηγηθούν στην αλήθεια.
Ο Σωκράτης παραθέτει όσα διδάχτηκε για τον Έρωτα από την ιέρεια Διοτίμα, σύμφωνα με την οποία ο θεός Έρωτας είναι φιλόσοφος και παρουσιάζεται ως μια ενδιάμεση κατάσταση, όπου η αίσθηση της έλλειψης γεννά την επιδίωξη της ολοκλήρωσης, όπως ακριβώς στη φιλοσοφία.
Το μέγα ερώτημα του “τι είναι ο έρωτας;” εξετάζεται, αναθεωρείται, εξυψώνεται, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι απαντάται ξεκάθαρα. Η ολοκληρωμένη απάντηση αφήνεται στα χέρια του αναγνώστη, ο οποίος αφού έχει ακολουθήσει τη συλλογιστική πορεία των διανοούμενων ασκεί τη δική του κριτική σκέψη, όπως ακριβώς θα ήθελε ο Σωκράτης.
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Morrison Hotel Από τις Εκδόσεις Οξύ
49o Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο
Ευσταθία Ματζαρίδου: Οι Περισσότεροι Έχουμε Ένα Ανάπηρο Κομμάτι
