H ιδέα του «Λεξικού» γεννήθηκε μαζί με το μηνιαίο newsletter της αθηΝΕΑς για την έμφυλη ισότητα, το Νο Man’s Land. Και εμπλουτίζεται με λέξεις που ανακύπτουν από τους προβληματισμούς μας στο «εργαστήρι» αυτό.
Η λέξη του Δεκεμβρίου είναι το «Ροζ».
Ροζ, από τη Γαλλική Λέξη «Rose», που Κατάγεται από τη Λατινική «Rosa», που Έχει τις Ρίζες της στην Αρχαία Ελληνική «Ρόδον»
Άλλοτε δηλωτικά της χαράς, άλλοτε της λύπης, άλλοτε της σταθερότητας, άλλοτε της τρικυμίας, της επανάστασης και της ελπίδας. Όλα τα χρώματα βρίσκουν μια θέση στους πολιτισμούς του κόσμου. Όλα γίνονται σύμβολα και χάρτες που διηγούνται ιστορίες χωρίς λόγια.
Μα το ροζ… Το ροζ είναι φασαριόζικο. Το ροζ είναι σφραγίδα και καθρέφτης που, όσο κανένα άλλο, αντανακλά σκέψεις που διχάζουν, που κατηγοριοποιούν και προδικάζουν. Το ροζ μπορεί να το αγαπήσεις παράφορα. Ή να το μισήσεις για την τόση επιτήδευση, την εξαπάτηση της απαλής του φύσης.
Και να πώς έχουν τα πράγματα στην ιστορία.
Πριν από περίπου 9.000 χρόνια, άγριοι κυνηγοί εκεί όπου σήμερα είναι το Περού έβαφαν με την αρχαία χρωστική, την πιο παλιά λένε, την κόκκινη ώχρα, τα δέρματα που φορούσαν ροζ. Και στην αρχαία Αίγυπτο, με την ίδια χρωστική, έβαφαν τα χείλη και τα μάγουλά τους, γιατί η ομορφιά ήταν ιερή κι ο έρωτας, όπως και σήμερα, όπως και πάντα, η μόνη απαντοχή.
Να ’ταν φασαριόζικο και τότε άραγε; Κανείς δεν ξέρει.
Μέχρι που αιώνες μετά, τον 18ο αιώνα, έγινε καθρέφτης των αριστοκρατών, που χωρίς φόβο αλλά με πολύ πάθος επιδόθηκαν στα παστέλ, διακριτά από τα γήινα, τα έντονα, τα δυνατά εκείνων με τους οποίους δεν άρμοζε να μοιάζουν. Λένε πως η Madame de Pompadour έκανε το ροζ υπογραφή της και οι καλλιτέχνες τη ζωγράφιζαν στα ροζ, όλα γύρω της να είναι ροζ, κι αν ήταν κάποια που μπορούσε να κάνει μόδα σε όλη την Ευρώπη το αγαπημένο χρώμα ήταν σίγουρα η ερωμένη του βασιλιά.
Όμως, ακόμα κι έτσι, το ροζ πιο πολύ αντρικό έλεγαν πως ήταν, μια απόχρωση του κόκκινου που συνδεόταν με το θάρρος. Όπως το μπλε, το χρώμα του μανδύα της Μαντόνας, το χρώμα της ηρεμίας, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ταιριαστό με τις γυναίκες.
Τίποτα δεν προμήνυε τον φασαριόζικο χαρακτήρα του, ώσπου ήρθαν τα 30ς και το «shocking pink». Την εποχή που η Coco Chanel έδινε το σύνθημα της κομψότητας και της αυτοσυγκράτησης, η φίλη των μεγάλων σουρεαλιστών, η Elsa Schiaparelli, άφηνε τη φαντασία της ελεύθερη και πρότεινε με τόλμη όχι εκείνο το αχνό ροζ των παλαιών αριστοκρατών, αλλά το «σοκαριστικό», το έντονο, το παράτολμο, δώρο σε μια γενιά ατρόμητων και παθιασμένων γυναικών.
Αλλά ακόμη και τότε που το ροζ έγινε φασαριόζικο για τα καλά, φύλο δεν είχε αποκτήσει ακόμα. Άραγε, ρωτούσαν, ποιο ταιριάζει καλύτερα στα κορίτσια, το ροζ ή το γαλάζιο; Κανείς ακόμα δεν μπορούσε να απαντήσει.
Κι ύστερα ήρθε ο πόλεμος και έφερε τα αντεστραμμένα ροζ τρίγωνα στο πέτο των αποσυνάγωγων και μελλοθάνατων στις φυλακές και στα στρατόπεδα του τρόμου. Όπως άλλοι φορούσαν τα κίτρινα αστέρια – μόνο που τα ροζ τα φορούσαν «οι χαμηλότεροι απ’ τους χαμηλούς». Εκείνοι που τελικά, λίγες δεκαετίες μετά, θα κάνουν το ροζ σημαία τους για να διακηρύξουν την περηφάνια τους.
Όταν μετά τον πόλεμο βάλθηκαν οι άνθρωποι να πιάσουν ξανά το νήμα της ιστορίας από την αρχή, βρήκαν πως στις τέλειες νοικοκυρές που πρωταγωνιστούσαν στις καρτ ποστάλ του ’50 ταίριαζαν τα ανοιχτόχρωμα, τα ανέμελα –πόσο κοντά, πίστευαν, στο επιπόλαιο πνεύμα– και στους άντρες που μοχθούσαν τα σκούρα, τα σοβαρά κι επίσημα. Εν δυο, όλες στη σειρά, στα ροζ παστέλ και κουφετί, πίσω και από τη Mamie Eisenhower, την πρώτη κυρία, τη «First Lady Pink».
Κανείς ειδικός δεν αποφάνθηκε, καμία έρευνα δεν έγινε, δεν χρειαζόταν άλλωστε, η σειρά παραγωγής των γαλάζιων και των ροζ δεν άφηνε πια ερωτήματα, δεν υπήρχαν απορίες για το τι ταιριάζει καλύτερα σε ποιον, μόνο κέρδη σε ροζ και γαλάζιες αποχρώσεις.
Αλλά το ροζ είναι φασαριόζικο, σαν τις γυναίκες που βγήκαν με τα σκουφάκια τους, τα ροζ με τα γατίσια αυτιά «pussy hats», λίγα χρόνια πριν, το 2017, για να διαμαρτυρηθούν ενάντια σε εκείνους που τις ήθελαν μόνο ροζ.
Αλλά το ροζ είναι φασαριόζικο. Εκείνοι ξεχνάνε πως έχει το κόκκινο μέσα του, ένα κόκκινο τριαντάφυλλο στην καρδιά του, σύμβολο της ανατροπής, του έρωτα, του θάρρους και της δύναμης.
• Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας συνεχίζεται με περισσότερες λέξεις εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Γυναίκες και ΜΜΕ: Μια Επικίνδυνη Τακτική Παραπληροφόρησης
Μια (Γαλλική) Νίκη για Όλες τις Γυναίκες
Η Τοξικότητα Είναι (και) Γυναικεία Υπόθεση
