Μια φωνητική απόπειρα του αρκτικόλεξου AMOC θα μπορούσε με λίγη φαντασία και όρεξη για παιχνίδι –που όμως, διαβάζοντας τα δεδομένα πίσω από αυτό, κρατάει λίγο– να μας παραπέμψει σε εκείνη ακριβώς την κατάσταση κατά την οποία ο έλεγχος μοιάζει να χάνεται.
Το Μεσημβρινό Ανατρεπόμενο Ρεύμα του Ατλαντικού (Atlantic Meridional Overturning Circulation) δοκιμάζει τα όρια της έρευνας και των επιστημονικών προβλέψεων για το άμεσο μέλλον και, υπό αυτές τις συνθήκες, ίσως τελικά οι λέξεις «απώλεια ελέγχου» να μην απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.
Η διακοπή της λειτουργίας του Ρεύματος του Κόλπου, καθώς και άλλων ωκεάνιων ροών θα σήμαινε έντονη ψύξη σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, με θυελλώδεις χειμώνες και ξηρότερα καλοκαίρια.
Η Λειτουργία του Ωκεάνιου «Ιμάντα» Μεταφοράς Ρευμάτων Εξασθενεί
Ήδη τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες κάνουν λόγο για την αποδυνάμωση του AMOC, το οποίο, σαν ένας τεράστιος ιμάντας, μεταφέρει ζεστό νερό από τις τροπικές περιοχές στoν Βόρειο Ατλαντικό, όπου το νερό ψύχεται, γίνεται πιο αλμυρό και βυθίζεται βαθιά στον ωκεανό, πριν εξαπλωθεί προς τα νότια. Επίσης, είχαν αποκαλύψει στοιχεία για το πώς το AMOC θα μπορούσε να απενεργοποιηθεί απότομα, κάτι που, αν συμβεί, θα προκαλέσει ραγδαίες μεταβολές στη θερμοκρασία.
Η διακοπή της λειτουργίας του Ρεύματος του Κόλπου (Gulf Stream), που εκτείνεται από τη Φλόριντα ως τη βορειοδυτική Ευρώπη, καθώς και άλλων ωκεάνιων ροών θα σήμαινε έντονη ψύξη σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, με θυελλώδεις χειμώνες και ξηρότερα καλοκαίρια. Θα σήμαινε ότι στις ακτές της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης η άνοδος της θάλασσας θα ήταν πολύ ταχύτερη. Ότι οι βροχές στο Σαχέλ στην Αφρική και στις περιοχές των μουσώνων της Ασίας θα εξασθενούσαν.
Τώρα, μια νέα μελέτη έρχεται να κρούσει κώδωνα κινδύνου μιλώντας για κατάρρευση του κρίσιμου συστήματος των ωκεάνιων ρευμάτων ήδη από το 2025 (σύμφωνα με την πιο δυσοίωνη πρόβλεψη). Για την ακρίβεια, το χρονικό διάστημα της κατάρρευσης που δίνει η έρευνα κυμαίνεται μεταξύ του 2025 και του 2095, με πιο πιθανή εκτίμηση το 2050, εάν δεν μειωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature Communications, υπογράφουν δύο ερευνητές από τη Δανία, η καθηγήτρια Στατιστικής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης Susanne Ditlevsen και ο αδελφός της, Peter Ditlevsen, επιστήμονας του κλίματος στο Ινστιτούτο Niels Bohr του πανεπιστημίου.
…η απότομη απόψυξη του μόνιμου παγετού της Αρκτικής, η απώλεια του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, η κατάρρευση των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής, θα μπορούσαν να τεθούν σε ταχεία κίνηση.
Οι Απόψεις Διίστανται
Οι επιστήμονες του κλίματος συμφωνούν γενικά ότι η κυκλοφορία των ρευμάτων στον Ατλαντικό θα μειωθεί κατά τη διάρκεια του αιώνα, αλλά οι απόψεις διίστανται κατά πόσο αυτό μπορεί να γίνει πριν από το 2100. Οι δύο Δανοί ερευνητές υποστηρίζουν όμως πως, όταν ο κόσμος μας θερμανθεί πέρα από ένα ορισμένο σημείο, φαινόμενα όπως η απότομη απόψυξη του μόνιμου παγετού της Αρκτικής, η απώλεια του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, η κατάρρευση των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής, θα μπορούσαν να τεθούν σε ταχεία κίνηση.
Ήδη εξαιτίας του λιώσιμου στρωμάτων πάγου της Γροιλανδίας εφοδιάζεται με μεγάλες ποσότητες γλυκού νερού ο Βόρειος Ατλαντικός, το οποίο θα μπορούσε να διαταράξει την ισορροπία θερμότητας και αλατότητας, απαραίτητες προϋποθέσεις για τη λειτουργία του ΑΜΟC. Ένα κομμάτι του Ατλαντικού νότια της Γροιλανδίας έχει κρυώσει εμφανώς τα τελευταία χρόνια, που για ορισμένους επιστήμονες αποτελεί σημάδι επιβράδυνσης του συστήματος.
Η έρευνα των δύο επιστημόνων από την Κοπεγχάγη επικεντρώθηκε σε μια απλή μέτρηση, βασισμένη στις θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας. Αξιοποίησαν δεδομένα που εκτείνονται χρονικά από το 1870 έως το 2020 για να υπολογίσουν στατιστικά τις ήδη καταγεγραμμένες τάσεις, έχοντας ως βάση, ωστόσο, την υπόθεση ότι οι δυνάμεις που προκαλούν πιθανή κατάρρευση του AMOC θα συνεχιστούν με αμετάβλητο ρυθμό – με τον ρυθμό που αυξάνονται από τη Βιομηχανική Επανάσταση.
«Όχι μόνο βλέπουμε μια αύξηση σε αυτούς τους δείκτες», αναφέρει ο Peter Ditlevsen, «αλλά βλέπουμε μια αύξηση συνεπή ως προς αυτό που πλησιάζει».
Τα πιο προηγμένα μοντέλα υπολογιστών των επιστημόνων για το παγκόσμιο κλίμα επίσης αναφέρονται σε ευρύ φάσμα προβλέψεων για το πώς θα μπορούσαν να συμπεριφέρονται τα ρεύματα τις επόμενες δεκαετίες, ωστόσο αυτά βασίζονται για αυτές τις προβλέψεις σε συνδυασμό παραγόντων ιδιαίτερα περίπλοκο.
Πολλοί επιστήμονες εξέφρασαν επιφυλάξεις για ορισμένες από τις μεθόδους των Δανών ερευνητών, υποστηρίζοντας, για παράδειγμα, ότι οι παλαιότερες μετρήσεις μπορεί να μην είναι ακριβείς ή ότι οι θερμοκρασίες στον Βόρειο Ατλαντικό δεν γνωρίζουν ακόμα αν έχουν προκληθεί από το AMOC ή από αλλαγές στον αέρα και τα ατμοσφαιρικά μοντέλα. Ήδη οι επιστήμονες χρησιμοποιούν για τις μετρήσεις εκεί αισθητήρες, όμως θεωρούν ότι είναι πρόσφατες (από το 2004) και δεν μπορούν ακόμα βάσει αυτών να εξάγουν ασφαλή συμπεράσματα.
Η Αβεβαιότητα Παραμένει
Όπως και να ’χει, η αβεβαιότητα σχετικά με το χρονοδιάγραμμα μιας κατάρρευσης του AMOC δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για τη μη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, δήλωσε ο Hali Kilbourne, αναπληρωτής καθηγητής έρευνας στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ.
Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Το σενάριο μιας πιθανής καταστροφικής επέλασης της κλιματικής αλλαγής γράφεται σήμερα, στις μέρες μας, και η αβεβαιότητα δεν αποτελεί εύρημα μιας κλιμακούμενης αστυνομικής πλοκής ταινίας του Χόλιγουντ. Καμία δικαιολογία, λοιπόν.
ΥΓ. Την τελευταία φορά που σημειώθηκε μεγάλη επιβράδυνση στο δίκτυο των ωκεάνιων ρευμάτων που διαμορφώνει το κλίμα γύρω από τον Βόρειο Ατλαντικό φαίνεται ότι βύθισε την Ευρώπη σε παγωνιά για πάνω από μια χιλιετία. Ήταν περίπου πριν από 12.800 χρόνια.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ήμουν Πεύκο και Κάηκα, Εσείς Κοιτάξτε τι θα Κάνετε…
