Τα μουσεία! Θησαυροί πολιτισμού και ιστορίας, όχι μόνο για τις συλλογές τους, αλλά και για τον ρόλο που διαδραματίζουν στην εκπαίδευση. Μέσα από τα κάθε λογής εκθέματά τους, τα μουσεία μας προσφέρουν μια θαυμάσια ευκαιρία για μάθηση και ανάπτυξη.
Και κάπου εδώ έρχεται η μουσειοπαιδαγωγική. Ένα εκπαιδευτικό πεδίο μέσω του οποίου η μάθηση γίνεται διασκεδαστική και ενδιαφέρουσα.
Για τον σημαντικό ρόλο των μουσείων στην εκπαιδευτική διαδικασία, συνομιλήσαμε με τη μουσειοπαιδαγωγό Μίνη Ράδου, η οποία μας μυεί στην όμορφη αυτή ασχολία της με ενθουσιασμό και γνώση.
H Μίνη Ράδου είναι παιδαγωγός (νηπιαγωγός) – μουσειοπαιδαγωγός, με μεταπτυχιακές σπουδές σχετικά με την προσέγγιση των παιδιών στην τέχνη.
Είναι μέλος της Ομάδας Σοφίας Γιαλουράκη από το 1989 (η Σοφία Γιαλουράκη είναι η πρώτη που έφερε τη μουσειοπαιδαγωγική στην Ελλάδα, με το πρόγραμμα «Μαθαίνω Παίζοντας» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης).
Επίσης, δημιουργεί και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα μουσειακής αγωγής, που εφαρμόζονται σε μουσεία, χώρους τέχνης, στον χώρο του σχολείου και σε περιβαλλοντικούς χώρους, τα οποία απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Παρατηρώ πως τις τελευταίες δεκαετίες τα μουσεία παρουσιάζουν εξωστρέφεια, αλλά και εξέλιξη στην προσβασιμότητά τους, με στόχο να τραβήξουν το ενδιαφέρον ευρύτερου κοινού. Ποια είναι η δική σας άποψη; Λειτουργεί αυτή η προσπάθεια;
Εδώ και τριάντα χρόνια, έχοντας την ευκαιρία να συνεργάζομαι καθημερινά με παιδιά κυρίως στα μουσεία της Αθήνας, δημιουργώντας και υλοποιώντας εκπαιδευτικά προγράμματα μέσα σε αυτά, έχω την τύχη να παρατηρώ και τις αλλαγές που συμβαίνουν σε αυτά.
Σίγουρα τα περισσότερα από αυτά τα χαρακτηρίζει πλέον εξωστρέφεια. Έχουν επεκτείνει το ωράριό τους, έχουν ανακαινιστεί στον τρόπο παρουσίασης των εκθεμάτων τους, με μια πιο φρέσκια μουσειολογική ματιά. Βέβαια, για πολλά από αυτά χρειάζεται ακόμα αρκετός δρόμος. Εάν θέλουμε κάθε μουσείο να είναι ζωντανός οργανισμός, θα πρέπει να εξελίσσεται σύμφωνα με τις σύγχρονες επιταγές.
Επίσης, οργανώνουν εκθέσεις-αφιερώματα για τα εκθέματά τους. Παρουσιάζοντας θεματικές εκθέσεις με έργα του μουσείου αλλά και με δανεισμό έργων άλλων μουσείων, καθώς και ιδιωτικών συλλογών, δίνουν την ευκαιρία στο κοινό να μπορεί να επισκέπτεται πολλές φορές τον χώρο του και κάθε φορά να γνωρίζει κάτι διαφορετικό.
Επιπλέον, πολλά μουσεία παρέχουν τους χώρους τους και για άλλες καλλιτεχνικές δράσεις, όπως θεατρικές και μουσικές παραστάσεις. Σίγουρα αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα εξωστρέφειας, που προκαλεί το ενδιαφέρον του κοινού.
Αυτό όμως που με κάνει ιδιαίτερα χαρούμενη είναι ότι πλέον τα περισσότερα από τα μουσεία έχουν αντιληφθεί τη σπουδαιότητα του να είναι φιλόξενα για τους ανήλικους επισκέπτες. Έτσι λοιπόν, με τη δημιουργία και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, γίνονται ένας χώρος που τα παιδιά αγαπούν. Καθώς εκεί τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν τις ιστορικές τους καταβολές με ευχάριστο τρόπο και παράλληλα να αγαπήσουν το Ωραίο.
Παρατηρώ και κάτι επίσης πολύ σημαντικό: ότι τα μουσεία μας έχουν γίνει φιλικά ως προς την προσβασιμότητά τους σε σχέση με τα άτομα με κινητικά προβλήματα και όχι μόνο. Ήταν κρίμα που στη χώρα μας υπήρχε, δυστυχώς, αυτός ο αποκλεισμός. Ευτυχώς σήμερα βλέπω πολλά άτομα να κινούνται και να απολαμβάνουν τους εσωτερικούς χώρους των μουσείων, καθώς και τους αρχαιολογικούς χώρους, π.χ. την Ακρόπολη.
Ολοκληρώνοντας, θα έλεγα ότι αυτές οι προσπάθειες έχουν αποτέλεσμα αφού συναντάμε πολύ μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών στα μουσεία. Και δεν αναφέρομαι στους ξένους επισκέπτες (τουρίστες) που κατακλύζουν τα μουσεία μας, αλλά στους ντόπιους.
Παρ’ όλα αυτά όμως, θα ήθελα να σημειώσω και ένα μεγάλο παράπονο-πρόβλημα. Δεν μπορεί τα μεγαλύτερα μουσεία μας (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό) να έχουν σημαντικό μέρος των αιθουσών τους κλειστό επειδή δεν υπάρχουν φύλακες.
Δεν νοείται το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό –μοναδικό στην πρωτεύουσά μας και από τα ελάχιστα παγκοσμίως– να μην έχουν τον απαιτούμενο αριθμό φυλάκων για να είναι όλο τον χρόνο πορσβάσιμες όλες οι αίθουσες. Όσο καλή πρόθεση και να έχει το προσωπικό των αντίστοιχων μουσείων δεν μπορεί να καλύψει τις υπάρχουσες ανάγκες.
Εξάλλου θα πρέπει να γίνει σαφές σε όλους τους αρμόδιους φορείς ότι αφού η «βαριά» μας βιομηχανία είναι ο τουρισμός, είναι κρίμα να έρχονται άνθρωποι από όλο τον κόσμο και να βρίσκουν κλειστές αίθουσες.
Τι, κατά τη γνώμη σας, κάνει ένα μουσείο ελκυστικό; Ως μουσειοπαιδαγωγός, τι μηνύματα λαμβάνετε από το παιδικό (και όχι μόνο κοινό);
Από την εμπειρία των 30 χρόνων που έχω ως παιδαγωγός-μουσειοπαιδαγωγός, τα παιδιά –και κυρίως τα μικρότερα– είναι πολύ πιο ανοιχτά στην τέχνη. Ίσως γιατί η φύση μας έχει βάλει μέσα σε αυτήν. Κοιτάξτε γύρω μας: τα πάντα είναι τέχνη! Είτε μέσα στο οικιστικό μας περιβάλλον, μα κυρίως στο φυσικό, έξω στην ύπαιθρο δηλαδή. Πόσες εικόνες και πόση ομορφιά μπορούμε να κλείσουμε μέσα στο μυαλό μας! Τι κρίμα που το εκπαιδευτικό μας σύστημα μας βάζει «παρωπίδες».
Τι κάνει ελκυστικό το μουσείο στα παιδιά; Κυρίως ένα ωραίο και σωστό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Φυσικά και ο χώρος μέσα στον οποίο μπαίνουν τραβά το ενδιαφέρον τους. Αναμφισβήτητα, όταν μπαίνουν στο φουαγιέ της Εθνικής Πινακοθήκης, για παράδειγμα, τα μάτια τους ανοίγουν ολοστρόγγυλα! Ή όταν θαυμάζουν τις τοιχογραφίες, τις οροφογραφίες, τα πατώματα ενός αρχοντικού περασμένων αιώνων (οικία Σλήμαν), όπου στεγάζεται το Νομισματικό Μουσείο, νιώθουν σαν να βρίσκονται μέσα σε παραμύθι!
Σίγουρα οι χώροι τα εντυπωσιάζουν, αλλά το πόσο όμορφα θα περάσουν στους χώρους αυτούς και τα συναισθήματα που θα τους δημιουργηθούν μέσα από το παιδαγωγικό παιχνίδι είναι αυτά που θα εντυπωθούν στην ψυχή τους και θα τα κάνει μελλοντικούς φανατικούς επισκέπτες των μουσείων.
Η αίσθηση που λαμβάνω από τα τόσα παιδιά κυρίως προσχολικής ηλικίας –που έχω, ας πούμε, ως μαθητές–, είναι ότι με αγαπούν πολύ γιατί τους πάω σε μαγευτικούς τόπους γεμάτους θησαυρούς!
Τελικά, γιατί χρειαζόμαστε τα μουσεία;
Επειδή τα μουσεία είναι χώροι μέσα στους οποίους μπορούμε όχι μόνο να αναζητήσουμε τις ιστορικές μας καταβολές, αλλά να θαυμάσουμε το Ωραίο, να αποκτήσουμε υποκειμενική και πολλές φορές και αντικειμενική άποψη, να μάθουμε να σεβόμαστε την τέχνη και τον καλλιτέχνη, να ανακαλύψουμε τον κόσμο μέσα από την ποικιλία τους. Αναμφισβήτητα τα μουσεία μας παρέχουν πολλές και συμπυκνωμένες γνώσεις και τελικά συμβάλλουν με τρόπο ουσιαστικό στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
10 [+] | Η Παιδική Ατζέντα του Μαΐου
Ασκαρδαμυκτί, Εκεί Όπου οι Χειροτέχνες Εκπαιδεύονται
5 Χρόνια ΜOMus στην Πρωτοπορία της Τέχνης
