Το πρώτο βραβείο για το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου έλαβε η αρχιτέκτων Θεώνη Ξάνθη και η ομάδα xza architects. Το βραβείο δόθηκε μέσω του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που προκηρύχθηκε για την εκπόνηση μελέτης νέου μουσείου στην Κύπρο, το οποίο θα φιλοξενήσει μια από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές κυπριακές συλλογές της ανατολικής Μεσογείου.
Ο διαγωνισμός είχε διάρκεια 8 μήνες. Αρχικά, ανάμεσα σε 129 συμμετοχές, προκρίθηκαν 7 γραφεία και στη συνέχεια δόθηκαν 3 βραβεία από την 9μελή επιτροπή του διαγωνισμού, στην οποία συμμετείχαν ο Sir Peter Cook και ο Ηλίας Ζέγγελης.
Όχι μακριά από τα τείχη της μεσαιωνικής πόλης της Λευκωσίας, κοντά στο Κοινοβούλιο και απέναντι από τον Εθνικό Κήπο που συνορεύει με τον Πεδιαίο ποταμό, βρίσκεται το οικόπεδο όπου θα φιλοξενηθούν οι εγκαταστάσεις του νέου κτιρίου. Το εμβαδόν των κλειστών χώρων θα είναι 27.000 τ.μ. και της υπαίθριας διαμόρφωσης 23.000 τ.μ. Στη μελέτη συνεργάστηκαν 23 γραφεία διαφόρων ειδικοτήτων με το Τμήμα Δημοσίων Έργων και την Υπηρεσία Αρχαιοτήτων.
Η κατασκευή του κτιρίου θα πραγματοποιηθεί σε δύο στάδια. Το πρώτο θα περιλαμβάνει χώρους για τις μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, χώρους για εκπαιδευτικά εργαστήρια και εργαστήρια συντήρησης, καθώς και τις αποθήκες όπου θα φυλάσσονται τα εκθέματα. Το δεύτερο στάδιο θα αφορά στις αρχαιολογικές εγκαταστάσεις, σε μια ειδική βιβλιοθήκη και σε ένα αμφιθέατρο χωρητικότητας 300 ατόμων. O βιοκλιματικός σχεδιασμός του κτιρίου θα εξασφαλίζει την ενεργειακή του απόδοση αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλα φυσικά φαινόμενα.
Στη μελέτη αποτυπώνονται τρεις διακριτές ζώνες, όπως εξηγεί η κ. Θεώνη Ξάνθη:
- το αιωρούμενο σώμα του μουσείου
- η ενδιάμεση ζωή της πόλης και
- η ζώνη εδάφους.
Τρεις υπερυψωμένοι κτιριακοί όγκοι ορίζονται από το κενό βιοκλιματικό στέγαστρο στην είσοδο. Η προσβασιμότητα στο μουσείο γίνεται από όλες τις κατευθύνσεις. Το κεντρικό αίθριο θα αποτελεί έναν ζωντανό, παλλόμενο χώρο. Η στατική μελέτη απελευθέρωσε τους χώρους του ισογείου και τους εκθεσιακούς χώρους από τα υποστυλώματα, με αποτέλεσμα να υπάρχει ελευθερία και ευελιξία στη γενικότερη διάταξη των εκθέσεων.
Η ανύψωση του μουσείου έγινε με την πρόθεση να αναδειχθούν τα αρχαιολογικά ευρήματα από το παρελθόν και την ανασκαφική διαδικασία στο σήμερα και στον παρόντα χρόνο.
Η ιδιαιτερότητα του Αρχαιολογικού Μουσείου εμπεριέχει νοηματικά στοιχεία βάθους, όπως η γέννηση, η δημιουργία και η φθορά. Η μελέτη εστίασε στα προαναφερθέντα στοιχεία, όπως και στην ανάδειξη των ευρημάτων, αλλά και στο φως και στη διαχείρισή του. Επίσης δόθηκε ιδιαίτερη σημασία από τους μελετητές στο περιβάλλον, συνολικά της μεσογειακής ζώνης, η οποία αποτελεί διαχρονικό πεδίο πολιτισμού.
Τα μόνιμα εκθέματα της συλλογής καθόρισαν και τον χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής πρότασης, που διακρίνεται σε τρεις ενότητες και τρεις γλυπτικούς όγκους: πρώτον, στον τόπο όπου αναφέρεται στην προϊστορία και στους πρώτους κατοίκους της Γης˙ δεύτερον, στη θάλασσα και στη συνεχόμενη σχέση της με το νησί˙ τρίτον, στον κόσμο της ιστορίας των μεσογειακών πολιτισμών.
Η ιδιαιτερότητα του Αρχαιολογικού Μουσείου εμπεριέχει νοηματικά στοιχεία βάθους, όπως η γέννηση, η δημιουργία και η φθορά. Η μελέτη εστίασε στα προαναφερθέντα στοιχεία, όπως και στην ανάδειξη των ευρημάτων, αλλά και στο φως και στη διαχείρισή του.
Όπως σημειώθηκε στο συνέδριο Digital Agenda, η δημιουργία του μουσείου έχει ως σκοπό την ένταξή του στην καθημερινότητα των δραστηριοτήτων της πόλης. Θα αναβαθμίσει το πολιτιστικό και τουριστικό προφίλ της πόλης. Θα προσφέρει μια μοναδική πολιτιστική εμπειρία μουσειολογικού χαρακτήρα. Θα αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά για ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Η κ. Θεώνη Ξάνθη τονίζει ότι κύριος στόχος του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού είναι ο δημόσιος χώρος και η αναδιοργάνωση της πόλης. Αποδόθηκε ιδιαίτερη σημασία στον δημόσιο χώρο και στο περιβάλλον όπου εντάσσονται τα κτίρια. Το ευρύτερο πεδίο του αστικού σχεδιασμού, των υπαίθριων χώρων της πόλης, αποτέλεσε το επίκεντρο και τον πυρήνα του προβληματισμού στην εκπόνηση της μελέτης. Η έλλειψη πλατειών στον αστικό ιστό λήφθηκε σοβαρά υπόψη και οι υπαίθριοι χώροι του μουσείου με τις διαμορφώσεις τους θα καλύψουν αυτό το σοβαρό κενό. Οι κάτοικοι θα έχουν την ευκαιρία να περπατήσουν και να περιηγηθούν υπαίθρια, να νιώσουν τα οφέλη που προσφέρει αυτή η διαδικασία ανεξάρτητα από την είσοδό τους στο μουσείο.
Η κατασκευή του θα διαρκέσει 40-42 μήνες και θα έχει τον υψηλότερο προϋπολογισμό έργου, όπως σημείωσε ο υπουργός Μεταφορών. Η στρατηγική εστιάζει στον πολιτισμό και του δίνει την απόλυτη προτεραιότητα.
Ο πολιτισμός λειτουργεί καταλυτικά όσον αφορά το κοινωνικό “γίγνεσθαι”, καλλιεργεί, ανυψώνει και ενώνει με διαδραστικούς τρόπους τους ανθρώπους. Παράλληλα, συντελεί στην οικονομική ανάπτυξη και τη γενικότερη εξέλιξη ενός τόπου. Το να αποδοθεί μεγάλη σημασία στην πολιτιστική παράμετρο οδηγεί σε μια σειρά από καινοτόμες πρακτικές και σε νεωτερικό πνεύμα. Το νέο μουσείο θα μεταλαμπαδεύσει όλη την πολιτιστική μεσογειακή εμπειρία, στοιχείο μοναδικό και διαχρονικό. Ένα έργο μεγάλης και σημαντικής πολιτιστικής σημασίας διαμορφώνει μια νέα κοινωνική πραγματικότητα και αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις οικονομικές δυνατότητες.
Η αναβίωση της ιστορίας και της κουλτούρας της Κύπρου και της Μεσογείου θα συνοδεύει τους επισκέπτες σε ένα μοναδικό ταξίδι. Ο χώρος του μουσείου θα δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να εξερευνήσει τον εαυτό του μέσω της ιστορικής διαδρομής των γεγονότων και των πεποιθήσεων των ανθρώπων του παρελθόντος. Αυτή η δυναμική, διαδραστική σχέση είναι πολύτιμη και ακολουθεί την οδό της αυτογνωσίας και της συνειδητοποίησης του παρόντος. Η αλληλεπίδραση με την τοπική κοινωνία επίσης αποτελεί βασική παράμετρο για την επίτευξη των στόχων του μουσείου και του σημαντικότατου ρόλου του σε κοινωνικό επίπεδο.
Δείτε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η Αρχιτεκτονική στη Μάχη Κατά της Κλιματικής Αλλαγής
Sumayya Vally: Αρχιτεκτονική και Ευαισθησία
Σχεδιάζοντας τα Σχολεία του Σήμερα: Συνέντευξη με την Ιουλιέττα Ζήνδρου
