Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή παρουσιάζει φέτος τον χειμώνα στο Μουσείο της Αθήνας μια διεθνή έκθεση αφιερωμένη στο Nouveau Réalisme, από τις 11 Ιανουαρίου έως τις 9 Απριλίου 2023. Ένα εκρηκτικό, επαναστατικό κίνημα μεταξύ του Dada και της Pop Art, το οποίο ανέτρεψε τα μέχρι τότε δεδομένα της τέχνης του 20ού αιώνα.
Το Nouveau Réalisme (Νέος Ρεαλισμός) είναι ένα από τα μείζονα καλλιτεχνικά κινήματα του 20ού αιώνα. Αναπτύχθηκε σε μια μεταιχμιακή εποχή της ιστορίας, κατά την οποία η τέχνη έπαψε να χαρακτηρίζεται μοντέρνα για να ονομαστεί σύγχρονη. Κάποια από τα δεκατρία μέλη που συγκρότησαν το κίνημα σήμερα συγκαταλέγονται στα διάσημα πλέον ονόματα της τέχνης, με ισχυρό καλλιτεχνικό στίγμα.
Οκτώ από αυτούς τους καλλιτέχνες ήταν παρόντες στις 27 Οκτωβρίου 1960, ημέρα υπογραφής της κοινής διακήρυξης που είχε συντάξει ο κριτικός τέχνης Pierre Restany και η οποία όριζε συνοπτικά τον Νέο Ρεαλισμό ως τις «νέες αντιληπτικές προσεγγίσεις του πραγματικού».
Οι καλλιτέχνες αυτοί ήταν, με αλφαβητική σειρά, οι Arman, François Dufrêne, Raymond Hains, Yves Klein, Martial Raysse, Daniel Spoerri, Jean Tinguely και Jacques Villeglé.
Αργότερα, και έπειτα από πρόσκληση του Restany, προστέθηκαν στην ομάδα οι César, Mimmo Rotella, Niki de Saint Phalle, Gérard Deschamps και, εν συνεχεία, ο Christo. Τα περισσότερα από τα κοινά σχέδιά τους ξεδιπλώθηκαν ανάμεσα στο 1960 και το 1963 και με πιο αραιούς ρυθμούς μέχρι το 1970, χρονιά που η ομάδα γιόρτασε πανηγυρικά στο Μιλάνο τη 10η επέτειο από την ίδρυσή της.
Ο όρος Ρεαλισμός, που επέλεξε ο Restany, δεν ήταν τυχαίος. Αποτελούσε αναφορά στο καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε στη Δυτική Ευρώπη στα μέσα του 19ου αιώνα. Στον εικαστικό τομέα, κύριος εκπρόσωπός του υπήρξε ο Gustave Courbet, ο οποίος τον χαρακτήρισε «άρνηση του ιδεώδους».
Ακολουθώντας το παράδειγμά του, τα μέλη του Νέου Ρεαλισμού ήρθαν να μεταγράψουν στην τέχνη τη δική τους αντίληψη για τον κόσμο, μέσα σε μια κοινωνία βιομηχανοποιημένη πλέον, αστική στο μεγαλύτερο μέρος της, στην οποία κυριαρχούν η διαφήμιση και η μαζική παραγωγή.
Οι αισθητικές επιλογές και οι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί των μελών του εφήμερου αλλά σημαντικού αυτού κινήματος τους κατέστησαν πρωτοπόρους σε πολλά επίκαιρα ζητήματα που υπερβαίνουν τα όρια της τέχνης: όπως η αμφισημία του ρόλου της βιομηχανίας, η σπουδαιότητα της ανακύκλωσης, η αναγκαιότητα αναθεώρησης θεμάτων που άπτονται της κλιματικής αλλαγής και της οικολογίας.
Η έκθεση αυτή δεν στοχεύει σε μια εξαντλητική ιστορική προσέγγιση, αλλά στην ανάδειξη του νεανικού, πληθωρικού, διασκεδαστικού πνεύματος των καλλιτεχνών που άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στην εποχή τους.
Η υλοποίηση του εικαστικού αυτού αφιερώματος δεν θα είχε επιτευχθεί χωρίς τη θερμή υποστήριξη των φορέων, τόσο θεσμικών όσο και ιδιωτικών, που δάνεισαν τα έργα και απάντησαν στην πρόσκληση του μουσείου με γενναιοδωρία και ενθουσιασμό, μεταξύ άλλων και το Centre Pompidou στο Παρίσι.
Στην έκθεση παρουσιάζεται επίσης ένα πλούσιο αρχείο, που μας ταξιδεύει στις πολλές και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εφήμερες δημιουργίες των καλλιτεχνών, καθώς και συνεντεύξεις της εποχής.
Η έκθεση Nouveau Réalisme, που συγκεντρώνει πάνω από 50 έργα, δικαιώνει το ένστικτο του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή που τίμησαν στη συλλογή τους το κίνημα του Νέου Ρεαλισμού με έργα των Christo, Saint Phalle, Tinguely και κυρίως του César, ο οποίος ήταν και προσωπικός τους φίλος.
Την έκθεση επιμελούνται η Marion Meyer, πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Man Ray, που γνώρισε προσωπικά πολλούς εκπροσώπους του κινήματος, και η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, υπεύθυνη της Συλλογής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Η σκηνογραφία της έκθεσης μελετήθηκε από τον Ανδρέα Γεωργιάδη και την Παρασκευή Γερολυμάτου.
Το αφιέρωμα συνοδεύεται από δίγλωσσο τόμο 300 περίπου σελίδων, με κείμενα της επιμελήτριας Μαρίας Κουτσομάλλη-Moreau και πλούσιο αρχειακό υλικό, που εκδίδεται από το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή σε επιμέλεια της Μικρής Άρκτου. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιούνται ειδικές ξεναγήσεις για το κοινό, καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και για ενήλικες.
Πληροφορίες
11 Ιανουαρίου-9 Απριλίου 2023 | Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή: 10:00-18:00/Παρασκευή: 10:00-20:00/Τρίτη κλειστά | Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή: Ερατοσθένους 13, Αθήνα, τηλ. 210 7252895 | goulandris.gr
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Φωτογράφος του Μήνα | Μάνος Μανιός
Εγκαίνια της Έκθεσης «Greek Kaleidoscope»
Marketing και Φωτογραφία: Μαζί Δεν Κάνουνε και Χώρια Δεν Μπορούνε
