Σε περιόδους δύσκολες διεθνώς όπως αυτή που διανύουμε εξαιτίας της ακρίβειας, η οποία προκύπτει πρωτίστως από την ενεργειακή κρίση, ο προγραμματισμός των οικονομικών μας μπορεί να ακούγεται ως ανώφελη άσκηση επί χάρτου.
Μπορεί να αναρωτιέται κάποιος ή κάποια τι σχέδια να κάνει για το οικονομικό του/της μέλλον εφόσον δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει το παρόν. Ποιο το όφελος να σχεδιάσει το αύριο όταν η τσέπη σήμερα δύσκολα γεμίζει;
Ο Καλός ο Νοικοκύρης…
Και όμως! Ο οικονομικός προγραμματισμός είναι κέρδος παντός καιρού και κάθε πορτοφολιού.
Διότι:
- Τα άτομα που σχεδιάζουν το χρηματοοικονομικό τους μέλλον συσσωρεύουν, κατά μέσο όρο, τρεις φορές περισσότερο πλούτο από εκείνα που δεν γνωρίζουν πόσα χρήματα θα χρειαστούν για να καλύψουν βασικές ανάγκες κατά τα επόμενα χρόνια της ζωής τους.
- Όσοι και όσες αγνοούν βασικές χρηματοοικονομικές αρχές –τον μηχανισμό του ανατοκισμού, το κόστος του χρέους, τη διαφοροποίηση του ρίσκου κ.λπ.– διαπράττουν συχνά σοβαρά και μη αναστρέψιμα λάθη για το μέλλον σε ό,τι αφορά τα οικονομικά τους.
- Η σπατάλη μπορεί να προκαλεί ικανοποίηση, έστω εφήμερη, μπορεί όμως και να λειτουργεί ως μπούμερανγκ.
Και ας μην ξεχνάμε πως… ο καλός ο νοικοκύρης πριν πεινάσει μαγειρεύει.
Βήμα Βήμα
Στο θεματικό newsletter Financially Empowered από την αθηΝΕΑ και το Women On Top, με την υποστήριξη της Παπαστράτος, στο οποίο εντάσσεται το άρθρο που δημοσιεύουμε εδώ, καταγράφουμε ειδήσεις από το εγχώριο και παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον –για να ξέρουμε τι μας γίνεται–, αλλά και στοιχεία από έρευνες που καταδεικνύουν την αξία του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού για κάθε πολίτη –για να ξέρουμε τι έχουμε–, καθώς και προτάσεις με στόχο να γινόμαστε χρηματοοικονομικά πιο εγγράμματοι – για να απολαμβάνουμε καλύτερα ό,τι έχουμε.
Στο τελευταίο μας newsletter είχαμε αναρωτηθεί πώς μπορεί κάποιος να ξεκινήσει να σχεδιάζει το οικονομικό του μέλλον. Ποιες είναι οι βάσεις που πρέπει να βάλει; Υποσχεθήκαμε έναν step-by-step οδηγό για να κάνουμε την αρχή.
Ιδού λοιπόν κάποια σημαντικά πρώτα βήματα για έναν πιο αποτελεσματικό οικονομικό σχεδιασμό:
Βήμα 1ο: Ξεκαθαρίστε τους στόχους σας
Καθώς η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, είναι καλό να τη στηρίζουμε σε γερά θεμέλια, δηλαδή σε ξεκάθαρους στόχους. Είτε τα βγάζετε πέρα με δυσκολία είτε έχετε οικονομική άνεση, ξεκινήστε τον οικονομικό σας σχεδιασμό καταγράφοντας όλα όσα θέλετε να πετύχετε και σε πόσο χρονικό διάστημα επιδιώκετε να το καταφέρετε.
Ποια είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από την προσπάθεια αυτή που θα ξεκινήσετε; Στόχος σας είναι να μαζέψετε χρήματα για κάποιον συγκεκριμένο σκοπό; Για παράδειγμα να κάνετε σπουδές, να αγοράσετε αυτοκίνητο, να μετακομίσετε σε δικό σας σπίτι, να κάνετε ένα δαπανηρό ταξίδι, να αλλάξετε Η/Υ ή επίπλωση; Θέλετε να αυξήσετε τις αποταμιεύσεις σας; Στόχος σας είναι να αποπληρώσετε μέρος ή το σύνολο των χρεών σας; Η απάντηση διαφέρει φυσικά από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά έχει μεγάλη σημασία και βοηθά να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο γενικόλογη.
Για να εντοπίσετε με μεγαλύτερη ακρίβεια τους στόχους σας, απαντήστε σε ερωτήσεις όπως: «Ποιο οικονομικό επίτευγμα θα μου έδινε τη μέγιστη αίσθηση επιτυχίας;», «Τι θέλω να πετύχω στην προσωπική και επαγγελματική μου ζωή: σε 2 χρόνια, σε 5 χρόνια, σε 10 χρόνια από τώρα;», «Ποιος είναι ένας βραχυπρόθεσμος (1-2 χρόνια) και ένας μακροπρόθεσμος (5-10 χρόνια) οικονομικός μου στόχος;». Αν δυσκολεύεστε να προσδιορίσετε τους στόχους σας σε διαφορετικούς τομείς της ζωής σας, μπορείτε να τους κατηγοριοποιήσετε σε:
• Προσωπικούς στόχους
• Οικογενειακούς στόχους
• Οικονομικούς στόχους
• Εκπαιδευτικούς στόχους
• Κοινωνικούς στόχους
• Ψυχαγωγικούς στόχους
Τέλος, για να έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να πετύχετε τον στόχο σας θα πρέπει να είναι Συγκεκριμένος, Μετρήσιμος, Εφικτός, Ρεαλιστικός και Χρονικά Προσδιορισμένος.
Βήμα 2ο: Υπολογίστε την καθαρή σας αξία (net worth)
Για να είστε σε θέση να θέτετε εφικτούς στόχους, να παρακολουθείτε τις δαπάνες σας και τελικά να έχετε τον έλεγχο των οικονομικών σας ώστε –σε επόμενο βήμα– να κάνετε τον προϋπολογισμό σας, χρειάζεται να ξέρετε ποια είναι η καθαρή σας αξία (net worth). Δηλαδή, ποιο είναι το σύνολο των περιουσιακών σας στοιχείων μείον τις υποχρεώσεις σας. Mε άλλα λόγια, τα χρήματα που θα είχατε στη διάθεσή σας εάν πουλούσατε ό,τι σας ανήκει και είχατε εξοφλήσει όλα τα χρέη σας. Δίνει μια πληρέστερη εικόνα της οικονομικής σας κατάστασης από ό,τι πολλοί άλλοι δείκτες και μπορεί να είναι αρνητική (όταν οι υποχρεώσεις είναι μεγαλύτερες από τα περιουσιακά στοιχεία) ή θετική (όταν ισχύει το αντίστροφο). Η σταδιακή αύξηση της καθαρής σας αξίας σε βάθος χρόνου είναι ένας σημαντικός σύμμαχος για την οικονομική σας ευημερία.
Περιουσιακά στοιχεία θεωρούνται τα μετρητά (λογαριασμοί ταμιευτηρίου και όψεως), οι επενδύσεις (συμπεριλαμβανομένων μετοχών, ομολόγων, τίτλων και λογαριασμών συνταξιοδότησης), το μετοχικό κεφάλαιο ακίνητης περιουσίας, τα οχήματα, συλλεκτικά αντικείμενα και έργα τέχνης, κοσμήματα και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Στα χρέη υπολογίζουμε, μεταξύ άλλων, το χρέος της πιστωτικής κάρτας, το υπόλοιπο του φοιτητικού ή στεγαστικού δανείου, το δάνειο για την αγορά αυτοκινήτου, οι ρυθμισμένες οφειλές σε δημόσιους φορείς κ.λπ.
Βήμα 3ο: Παρατηρήστε τις μηνιαίες δαπάνες σας
Η παρατήρηση έρχεται πριν από την καταγραφή και σίγουρα πριν από την αλλαγή πλεύσης. Είναι εντυπωσιακό πόσα πράγματα μπορεί να μάθει κανείς απλώς παρατηρώντας, συστηματικά, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, πού ακριβώς –και όχι στο περίπου– ξοδεύεται το εισόδημά του. Οι πιθανότητες είναι ότι θα ανακαλύψει «μαύρες τρύπες» που απορροφούν χρήματα χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν δαπάνες που δεν αποτελούν πια προτεραιότητα, αλλά και πεδία όπου μια λίγο καλύτερη οργάνωση μπορεί να κάνει τη διαφορά, με στόχο την εξοικονόμηση. Υπάρχουν δε πλήθος από apps στο κινητό που μας βοηθούν να καταγράφουμε τις δαπάνες μας σε πραγματικό χρόνο. Δεσμευτείτε ότι θα κάνετε την άσκηση αυτή για τουλάχιστον έναν μήνα. Θα σας εκπλήξει το πόσα πράγματα θα έχετε μάθει για τις δαπάνες σας –και για τον εαυτό σας– στο τέλος του διαστήματος αυτού.
Βήμα 4ο: Ξεκαθαρίστε τραπεζικούς και άλλους λογαριασμούς, καθώς και τις πιστωτικές σας κάρτες
Αποκτήστε τη συνήθεια να ελέγχετε τακτικά (κατά προτίμηση online) όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με τις συναλλαγές σας – από τον λογαριασμό του κινητού και τις κινήσεις των καταθέσεών σας μέχρι τα ασφαλιστήρια συμβόλαια και τις χρεώσεις της ή των πιστωτικών καρτών σας.
Με αυτόν τον τρόπο θα διαπιστώσετε:
• Εάν όντως είναι αναγκαία η ύπαρξη πολλών λογαριασμών σε μία ή περισσότερες τράπεζες ή με τη διασπορά αυτή δυσκολεύεστε να έχετε ξεκάθαρη εικόνα της οικονομικής σας κατάστασης.
• Εάν γνωρίζετε με ακρίβεια τις χρεώσεις της/των τράπεζας/ών σας για τις κινήσεις που κάνετε ή δεν κάνετε σε αυτές.
• Εάν πληρώνετε συνδρομή σε μία ή περισσότερες από τις πιστωτικές σας κάρτες.
• Ότι είστε σε θέση να ελέγχετε αποτελεσματικότερα τις χρεώσεις στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας (ρεύμα, νερό, κινητή τηλεφωνία κ.λπ.).
Επόμενος Σταθμός: Ένας Σωστά Φτιαγμένος Προϋπολογισμός
Ακολουθώντας αυτά, τα πρώτα βήματα, έχετε κάνει την αρχή: έχετε αποκτήσει μια πολύ καλύτερη εικόνα των οικονομικών σας και μπορείτε στη συνέχεια να καταρτίσετε έναν ρεαλιστικό οικογενειακό ή ατομικό προϋπολογισμό, εντάσσοντας σε αυτόν όχι μόνο το πώς να διευθετήσετε τις υποχρεώσεις σας, αλλά και το πώς θα μπορέσετε ενδεχομένως να εντάξετε έξοδα που θα σας προσφέρουν πιο άνετη καθημερινότητα και καλύτερη ψυχική διάθεση.
Στο επόμενο newsletter του Financially Empowered θα καταπιαστούμε με τους διαφορετικούς τύπους προϋπολογισμού, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, για να ανακαλύψετε ποιος ταιριάζει καλύτερα στη δική σας προσωπικότητα και στους δικούς σας στόχους.
Γραφτείτε στο θεματικό μας newsletter «Financially Empowered», που προσφέρει συμβουλές, ιδέες και εργαλεία με τα οποία μπορούμε να χτίσουμε τη χρηματοοικονομική μας ανθεκτικότητα βήμα βήμα, εδώ.
Πηγή: Μαθήματα Οικονομίας: Ένας Οδηγός Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, Women on Top
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
