Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), 1 στους 8 ανθρώπους παγκοσμίως ζει με παχυσαρκία, με το 43% να είναι υπέρβαρο και το 16% παχύσαρκο. Και αν αυτά τα νούμερα φαντάζουν OK, τα στατιστικά στοιχεία στον πληθυσμό των παιδιών είναι άκρως ανησυχητικά: 37 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών είναι υπέρβαρα, ενώ 160 εκατομμύρια έφηβοι και παιδιά 5-19 ετών είναι παχύσαρκα.
Στη διαχρονική αύξηση της παχυσαρκίας από το 1990 έως το 2022, παρατηρείται υπερδιπλασιασμός του ποσοστού των παχύσαρκων ενηλίκων και τετραπλασιασμός των παχύσαρκων εφήβων.
Στην Ελλάδα, περίπου 7 στους 10 ενήλικες ζουν με περιττό βάρος (υπερβαρότητα και παχυσαρκία), ενώ 1 στα 5 παιδιά 4-12 ετών είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Διανέοσις με τη συμμετοχή του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, η κατάταξη της Ελλάδας ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ είναι ιδιαίτερα τραγική, λαμβάνοντας την 1η θέση για παιδιά και εφήβους 10-19 ετών, τη 2η για παιδιά 5-9 ετών και την 3η για παιδιά μικρότερα των 5 ετών.
Για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας την ευθύνη την έχουν οι ενήλικες. Είτε αυτοί είναι κηδεμόνες, φροντιστές, γονείς, είτε είναι εκπαιδευτικοί.
Πρόληψη και Θεραπεία
Γιατί είναι επείγουσα η πρόληψη και θεραπεία της παιδικής παχυσαρκίας; Η παχυσαρκία αποτελεί χρόνιο νόσημα με πολύπλοκη αιτιολογία και ξεκινά να αναπτύσσεται από τις νεαρές ηλικίες, μολονότι οι συνέπειές της φαίνονται αργότερα στη ζωή. Για πρώτη φορά το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα προβλέπεται να μειωθεί κατά 3,2 έτη έως το 2050 λόγω υπερβαρότητας και/ή παχυσαρκίας. Με λίγα λόγια, η παχυσαρκία θα στερήσει έως και 3 χρόνια από τη ζωή των σημερινών παιδιών. Για αυτό είναι μείζονος σημασία η πρόληψή της να ξεκινά από την πρώτη δεκαετία της ζωής, από την παιδική ηλικία.
Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 50-80% των παχύσαρκων εφήβων θα εξελιχθεί σε παχύσαρκους ενήλικες με πληθώρα συνοδευτικών νοσημάτων, όπως καρδιομεταβολικές διαταραχές, καρκινοπάθειες, άπνοια ύπνου και κοινωνικό στιγματισμό. Η σωματική και ψυχική υγεία θα διαταραχθεί και ο αυριανός παχύσαρκος ενήλικας θα παρουσιάσει υψηλή αρτηριακή πίεση, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2, αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα κ.ά.
Μολονότι στους ανήλικους τα συνοδά αυτά νοσήματα δεν είναι εμφανή, παρατηρούνται ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, όπως σιδηροπενία και έλλειψη βιταμίνης D, πρώιμη έναρξη εφηβείας και εμμηναρχής, διαταραχές έμμηνου ρύσης, διαταραχές ψυχικής υγείας, κοινωνικό στίγμα, εκφοβισμός, προβλήματα κοινωνικοποίησης, καθώς και χαμηλές σχολικές επιδόσεις.
Η παιδική παχυσαρκία βασίζεται σε συνήθειες που χτίζονται από μικρή ηλικία και σε μιμητικές συμπεριφορές που το παιδί αποκτά μέσα στο σπίτι και μέσα στο σχολείο.
Τα Αίτια
Μια γενική εξήγηση του πώς εμφανίζεται η παχυσαρκία περιλαμβάνει τη διαταραχή του ενεργειακού ισοζυγίου και την υπερβολική εναπόθεση λίπους στο σώμα. Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι η παχυσαρκία προκύπτει από πολλά παραπάνω και κυρίως από τον συνδυασμό και τη διάρκεια πολλών παραγόντων όπως:
- Περιβαλλοντικοί: οι λάθος διατροφικές συνήθειες και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας.
- Ψυχο-κοινωνικοί: το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο των ατόμων και ο διατροφικός αλφαβητισμός τους.
- Γενετικοί: το σύνδρομο Prader-Willi και αρκετοί πολυμορφισμοί.
- Ενδοκρινικοί: ο υποθυρεοειδισμός και το σύνδρομο Cushing.
Οι αντιλήψεις των γονέων για το σωματικό βάρος των παιδιών δημοτικού είναι ανησυχητικές.
Τι Μπορούμε να Κάνουμε;
Για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας την ευθύνη έχουν οι ενήλικες. Είτε αυτοί είναι κηδεμόνες, φροντιστές, γονείς είτε εκπαιδευτικοί, οι ενήλικες φέρουν την ευθύνη εκπαίδευσης και ενημέρωσης των παιδιών ώστε να αποφεύγεται η παχυσαρκία στο παρόν και στο μέλλον τους. Ποιος όμως εκπαιδεύει και ενημερώνει τους ενήλικες; Μόλις το 8% των ενηλίκων στη χώρα μας γνωρίζουν τη σύσταση για την ελάχιστη συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση φρούτων και λαχανικών για ενήλικες, δηλαδή 5 μερίδες την ημέρα.
Οι αντιλήψεις των γονέων για το σωματικό βάρος των παιδιών δημοτικού είναι ομοίως ανησυχητικές. Το 67,1% των γονιών θεωρεί ότι το παιδί τους έχει φυσιολογικό βάρος, ενώ στην πραγματικότητα είναι υπέρβαρο για τα κορίτσια, ενώ το ποσοστό εκτοξεύεται στο 87,2% όταν αναφερόμαστε στα αγόρια δημοτικού. Για τα παχύσαρκα παιδιά και την αντίληψη βάρους που έχουν οι γονείς για αυτά, τα ποσοστά είναι 20,9% για τα κορίτσια και 48% για τα αγόρια.
Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα μόνο το 22,9% των παιδιών συμμορφώνεται με τις συστάσεις ενασχόλησης με δραστηριότητες σε οθόνες, δηλαδή έως 1 ώρα ανά ημέρα (Eurostar 2018).
Τα τελευταία στατιστικά δείχνουν ότι το 50-80 % των παχύσαρκων εφήβων θα εξελιχθούν σε παχύσαρκους ενήλικες με πληθώρα συνοδευτικών νοσημάτων.
Εθνική Δράση Κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας
Σε μια προσπάθεια να βελτιωθούν αυτά τα στατιστικά και να γίνουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις, το 2025 υλοποιείται για πρώτη φορά η Εθνική Δράση κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας. Η δράση οργανώνεται από το Υπουργείο Υγείας και το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής σε συνεργασία με τη UNICEF. Στο πλαίσιο αυτής της δράσης έχουν δημιουργηθεί εργαλειοθήκες που είναι διαθέσιμες στο κοινό (δείτε εδώ), οι οποίες στοχεύουν στην αλλαγή τεσσάρων επιλεγμένων συμπεριφορών:
- Επαρκής κατανάλωση νερού και ταυτόχρονη μείωση της κατανάλωσης ροφημάτων με ζάχαρη.
- Κατανάλωση υγιεινού πρωινού και υγιεινών ενδιάμεσων γευμάτων.
- Επαρκής σωματική δραστηριότητα.
- Μείωση του χρόνου καθιστικής ζωής και ιδιαίτερα του χρόνου ενασχόλησης με οθόνες.
Σε αυτές τις εργαλειοθήκες υπάρχει υλικό για εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, για γονείς αλλά και εφήβους, με σκοπό την ολοκληρωμένη και επικαιροποιημένη ενημέρωσή τους για το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας, αλλά και με σαφή, μικρά, αλλά με μεγάλη σημασία βήματα προς την αντιμετώπισή της.
Η παιδική παχυσαρκία βασίζεται σε συνήθειες που χτίζονται από μικρή ηλικία και σε μιμητικές συμπεριφορές που το παιδί μαθαίνει μέσα στο σπίτι και μέσα στο σχολείο. Για αυτό οφείλουμε να δράσουμε και να επιδράσουμε εγκαίρως σε αυτά τα δύο καίρια περιβάλλοντα.
Αν είσαι γονιός ή εκπαιδευτικός και σε ενδιαφέρει να ενημερωθείς και να δράσεις για τη πρόληψη και θεραπεία της παιδικής παχυσαρκίας, μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί μου στο info@dnanutricoach.com ή στο 210 9615860.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η Μακροβιότητα Έχει τη Δική της Διατροφή
Η Απώλεια Βάρους την Εποχή του Ozempic
Wise Greece: Γνωρίζουμε τη Στέλλα και τον Λεωνίδα από το Mέλι B•Louis
