Ολόκληρη η Τουρκία περιμένει με κομμένη την ανάσα τις δημοτικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 31 Μαρτίου. Όχι λόγω της προσδοκίας ότι θα αλλάξει κάτι, αλλά λόγω της πεποίθησης όλων, από τους διακεκριμένους οικονομολόγους μέχρι τους απλούς πολίτες που δίνουν συνεντεύξεις «δρόμου» μέσω YouTube –ένα εκτεταμένο φαινόμενο στην Τουρκία–, ότι μετά τις εκλογές θα πέσει ατομική βόμβα στην ήδη αποδιοργανωμένη οικονομία. Ο κόσμος είναι πεπεισμένος ότι η κυβέρνηση διατηρεί την οικονομία με «μηχανική υποστήριξη» μέχρι τις εκλογές και ότι αμέσως μετά η πρίζα θα τραβηχτεί, ενεργοποιώντας μια ελεύθερη πτώση.
Δεν ξέρω αν θα πέσει ποτέ αυτή η βόμβα, τα οικονομικά, άλλωστε, δεν ανήκουν στο δικό μου γνωστικό αντικείμενο. Είναι φανερή όμως η ασυνήθιστη ανησυχία σε όλους σχεδόν τους κοινωνικούς τομείς, όπως και σε πολλά μέρη του κόσμου. Οι οικονομικές συνθήκες είναι εκείνες που προτάσσονται πάντα στα κοινωνικά αιτήματα, αλλά αυτή τη φορά η απελπισία για το μέλλον είναι παραλυτική. Ο κόσμος μοιάζει σαστισμένος, σαν τα κουνέλια που έχει πέσει στα μάτια τους προβολέας. Νιώθει ότι όχι μόνο τραβιέται το χαλί κάτω από τα πόδια του, αλλά και ότι σαπίζει.
Mετά τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου του 2023, στις οποίες ο Erdoğan αναδείχθηκε νικητής για ακόμη μια φορά, ένας στους δύο ψηφοφόρους έχει γίνει «αναποφάσιστος».
Βλέπουμε την πολιτική αντανάκλαση αυτής της κατάστασης στην Τουρκία στα αποτελέσματα μιας έρευνας που δημοσιεύτηκε μόλις. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, μετά τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου του 2023, στις οποίες ο Erdoğan αναδείχθηκε νικητής για ακόμη μια φορά, ένας στους δύο ψηφοφόρους έχει γίνει «αναποφάσιστος». Αυτή είναι μια πάρα πολύ παράξενη και άνευ προηγουμένου κατάσταση για την Τουρκία.
Φαίνεται ότι η οικονομική πολιτική λεηλασίας που ακολούθησε το καθεστώς εδώ και μια δεκαετία έχει φτάσει στα «φυσικά της όρια». Σύμφωνα με την κρατική στατιστική υπηρεσία, την οποία δεν εμπιστεύονται ούτε οι ίδιοι οι ψηφοφόροι του Erdoğan, ο πληθωρισμός είναι 64%, ενώ σύμφωνα με το ENAG, μια ερευνητική ομάδα ανεξάρτητων οικονομολόγων, είναι 121,98%. Αυτός είναι ο υψηλότερος πληθωρισμός στον κόσμο μετά την Αργεντινή και τον Λίβανο, ακόμη και σύμφωνα με τα επίσημα κυβερνητικά στοιχεία.
Το ευρώ, που ισοδυναμούσε με 3,1 λίρες τον Ιανουάριο του 2016, όταν έφυγα από την Τουρκία, ισοδυναμεί σήμερα με 35 λίρες. Το κόστος ζωής έχει εκτοξευθεί στα ύψη, ακόμη και σε ισοδυναμίες ευρώ/δολαρίου – τώρα πια, σε ένα κάπως καλό εστιατόριο στην Πόλη, πληρώνεις τιμές Λονδίνου. Γεγονός που, πραγματικά, αδυνατώ να εξηγήσω.
Τον τελευταίο χρόνο, τα ενοίκια κατοικιών στην Κωνσταντινούπολη αυξήθηκαν κατά 110%. Στις αγγελίες ενοικίασης στο Καντίκιοϊ, το οποίο αποτελεί ένα είδος «απελευθερωμένης ζώνης» για τους αντιφρονούντες στην ασιατική πλευρά της Πόλης, ζητούν περίπου 1.000 ευρώ για ένα μέτριο διαμέρισμα. Το πόσοι άνθρωποι κερδίζουν τόσα χρήματα στην Τουρκία και είναι διατεθειμένοι να τα ξοδέψουν για μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους είναι ένα ερώτημα για το οποίο, και πάλι, δεν έχω απάντηση. Όταν, από την άλλη, μεγάλα τμήματα του λαού βρίσκονται σε μέγγενη «βαθιάς φτώχειας», ζουν κάτω από το όριο της πείνας, χωρίς πρόσβαση ούτε στα πιο βασικά τους δικαιώματα, και εξαρτώνται από την ελεημοσύνη του AKP (του κόμματος του Erdoğan) για επιβίωση.
Διαβάζουμε πια ιστορίες ανθρώπων που σηκώνονται στις 4 το πρωί και στήνονται στην ουρά επί 8 ώρες για να αγοράσουν ένα κιλό φτηνό κιμά από το κρατικό «Ίδρυμα Κρέατος και Γάλακτος». Αυτοί που λένε «ας έσπαγε το χέρι μου και να μην τον ψήφιζα» δεν είναι λίγοι, κυρίως μεταξύ των συνταξιούχων. Σε μια άλλη χώρα ίσως θα περίμενε κανείς από τους ψηφοφόρους να τιμωρήσουν το κόμμα που είναι στην εξουσία εδώ και είκοσι χρόνια για αυτή την επαίσχυντη οικονομική κατάσταση. Αλλά, στην Τουρκία, το καθεστώς συνεχίζει να έχει υποστήριξη σε ποσοστό 40%.
Ο Erdoğan και το AKP έχουν πολώσει την κοινωνία τόσο πολύ ώστε σήμερα η μισή Τουρκία μισεί την άλλη μισή, δεν μιλάνε μεταξύ τους και αντιμετωπίζουν η μία την άλλη ως ανύπαρκτη.
H «Διχοτομημένη» Τουρκία
Πώς εξηγείται αυτό; Σύντομη απάντηση: με πόλωση! Είναι γεγονός ότι έχουν δημιουργήσει πελατειακή σχέση με τους ψηφοφόρους τους μέσω της πρόσληψης εκατομμυρίων ανθρώπων στο κράτος και της τεράστιας μεταφοράς πλούτου μέσω μηδενικών δανείων που έχουν διανείμει από δημόσιες τράπεζες. Αλλά και πάλι, τα μαθηματικά δεν βγαίνουν, η Τουρκία είναι μεγάλη χώρα. Μπορεί το ΑΚΡ να έχει ωφελήσει 20 κάτι εκατομμύρια οπαδούς του και οι μόνοι που περιμένουν στις ουρές να είναι οι ψηφοφόροι των κομμάτων της αντιπολίτευσης; Οι περισσότεροι υποστηρικτές του ΑΚΡ εξακολουθούν να προέρχονται από ομάδες χαμηλού εισοδήματος.
Ο Erdoğan και το AKP έχουν πολώσει την κοινωνία τόσο πολύ ώστε σήμερα η μισή Τουρκία μισεί την άλλη μισή, δεν μιλάνε μεταξύ τους και αντιμετωπίζουν η μία την άλλη ως ανύπαρκτη. Οι οπαδοί του πιστεύουν ότι, αν το AKP χάσει την εξουσία, θα πληρώσουν πολύ βαρύ τίμημα για όλα εκείνα που έχουν κάνει στην αντιπολίτευση και ότι θα χάσουν τα προνόμια που έχουν αποκτήσει. Μεταξύ αυτών των προνομίων φαίνεται ότι η μαντίλα εξακολουθεί να είναι σημαντική. Η ρητορική ότι «αν έρθουν οι άλλοι, θα αφαιρέσουν με τη βία τις μαντίλες από τις μητέρες και τις αδελφές τους είναι από τις πιο αγαπημένες του Erdoğan και φαίνεται ότι ακόμα μπορεί να κινητοποιεί το κοινό του με αυτή. Ωστόσο, έπειτα από είκοσι χρόνια διακυβέρνησης του ΑΚΡ, η μαντίλα έχει γίνει τόσο δεδομένη πια που κανείς δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτήν, ακόμα και η λεγόμενη «κεμαλική θείτσα».
Όπως συμβαίνει σε κάθε πολωμένη χώρα, οι οπαδοί του AKP δεν βλέπουν αυτά που δεν θέλουν να δουν, δεν ακούν αυτά που δεν θέλουν να ακούσουν και δεν θέλουν με τίποτα να πειστούν. Προφανώς, εφόσον «γυρίζει ο μύλος», παραμένουν ευτυχείς στο δικό τους σύμπαν – και ας καεί η μισή χώρα. Αν τους ρωτήσεις, για την κατάσταση φταίνε οι άτιμες «ξένες δυνάμεις», τα σούπερ μάρκετ, οι μαγαζάτορες, και όχι οι ερντογανικοί που αντιμετωπίζουν την ίδια τους τη χώρα σαν εχθρικό έδαφος στο οποίο έχουν κάνει κατάληψη και εφαρμόζουν τη μία πολιτική λεηλασίας μετά την άλλη.
Γι’ αυτό, παρατηρούμε ότι οι προεκλογικές εκστρατείες γίνονται σε ατμόσφαιρα βουλευτικών εκλογών. Οι υποψήφιοι μιλούν περισσότερο για το καθεστώς παρά για τις υπηρεσίες που θα παρέχουν στις περιφέρειές τους. Αυτές οι δημοτικές εκλογές θα είναι ένα δημοψήφισμα για το καθεστώς του Erdoğan. Αν η αντιπολίτευση χάσει τις μεγάλες πόλεις, και κυρίως την Κωνσταντινούπολη, η αλλαγή καθεστώτος θα έχει επισφραγιστεί.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Το Νέο Τουρκικό Κράτος: Aπό τα Πανηγύρια στα «Μπουζούκια»
