Τα κατάφεραν. Οι κακοί νίκησαν, ήταν αναμενόμενο. Με την επί της ουσίας κατάργηση του δικαιώματος στην άμβλωση, οι απανταχού της γης ακραίοι τραμπιστές τα κατάφεραν, και το σκότος νίκησε. Μην έχοντας σταματήσει να εμπνέομαι και να καθοδηγούμαι από τις αρχές του ανθρωπισμού, δυσφορώ.
Διαβάζω το editorial της Μαριάννας Σκυλακάκη και το ποστάρω στο LinkedIn. Πνίγομαι. Καλώ τη φίλη μου Ρωξάνη Μπέη και μιλάμε για ώρες. Με ηρεμεί η καθαρότητα του λόγου της και η ηρεμία των απόψεών της. Βγαίνω στο μπαλκόνι αγκαλιά με την ασπρούλα. Όχι, όχι, δεν πρόκειται για ρατσιστική ονομασία προσώπου. Για μια ατυχήσασα γατούλα πρόκειται, που πήραμε υπό την προστασία μας. Κατακαλόκαιρο, να πάρει, και δεν ξέρω αν ο ουρανός κλαίει ή ο Θεός ιδρώνει.
Νέα γυναίκα και πολιτική. Δύσκολη εξίσωση. Πώς σκοπεύεις να τη λύσεις;
Πράγματι, δύσκολη εξίσωση. Όπως όλα τα ωραία και αναγκαία, θα πρόσθετα. Νομίζω πως οι λέξεις-κλειδιά εδώ είναι το μεράκι, η ενέργεια, η ενσυναίσθηση, η αντοχή και η διαχείριση πολλαπλών και απαιτητικών ρόλων. Αυτά είναι και τα δυνατά σημεία της γυναικείας φύσης. Η αλήθεια είναι ότι η πλειονότητα των γυναικών γύρω μας, το 2022, καλείται να φέρει βόλτα μια πιεστική και δύσκολη καθημερινότητα.
Πιστεύω ακράδαντα ότι οι γυναίκες θέτουν, κατά κάποιο τρόπο, τις βάσεις, πάνω στις οποίες δρα και κινείται μια κοινωνία. Απλώς, πλέον, αυτό γίνεται και εμφανώς, σε αντίθεση με το παρελθόν, που η γυναικεία συνεισφορά και εργασία παρέμενε αφανής. Το ίδιο συμβαίνει και στην πολιτική. Πάντα υπήρχαν γυναίκες ικανές και για αυτόν το δύσκολο στίβο, οι οποίες μάλιστα εισφέρουν μια οπτική που διαχρονικά ήταν σε έλλειψη.
Προσωπικά, γνωρίζω ότι η πολιτική απαιτεί να θυσιάσω ελευθερίες και δυνατότητες που θα είχα, σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο, αν επέλεγα άλλο δρόμο. Σε καλεί να ωριμάσεις πολύ γρήγορα και να εξασκήσεις μεγάλη αυτοπειθαρχία, ο χρόνος σου πλέον δεν σου ανήκει, ιδιαίτερα αν παραμένεις και κανονικά εργαζόμενη. Και χρειάζεται και φοβερά αποθέματα κατανόησης και κεφιού από τους δικούς σου ανθρώπους, που ζουν μαζί σου αυτή την καθημερινότητα. Παρ’ όλα αυτά, αν την αγαπάς, και μόνο η δυνατότητα του να παλέψεις και να πετύχεις κάτι που αλλάζει τη ζωή πολλών προς το καλύτερο ή προχωρά τα πράγματα μπροστά, προσδίδει άλλο νόημα σε κάθε θυσία ή προσωπική υπέρβαση. Τα υπόλοιπα θα τα δείξει η ζωή.
«Είναι αναγκαίο να ανοικοδομήσουμε συθέμελα την παιδεία μας, καθώς μέσω αυτής θα καλλιεργηθεί η ανοιχτή και εξανθρωπισμένη κοινωνία που οραματιζόμαστε, αντί να σχεδιάζουμε “στο πόδι” μεταρρυθμίσεις που απλώς θα εξυπηρετούν μεμονωμένους σκοπούς».
Σε αυτή την εποχή της βαρβαρότητας υπάρχει χώρος να ξανακοιτάξουμε στον ανθρωπισμό;
Σε αυτή την εποχή που η βαρβαρότητα έχει βρει χώρο στις γειτονιές μας, έχει γίνει θέαμα στις οθόνες μας και έχει καταστεί κυρίαρχη εικόνα, πραγματικότητα και ιδεολογία, είναι στο χέρι μας να ξαναφέρουμε τον ανθρωπισμό στο προσκήνιο. Είναι πρώτα απ’ όλα ευθύνη δική μας, όσων αυτοπροσδιοριζόμαστε ως προοδευτικοί, να θέσουμε στο επίκεντρο τον άνθρωπο, τις ανάγκες και τα προβλήματά του, τη βελτίωση του βιοτικού του επιπέδου, και φυσικά την πρόοδο της ανθρώπινης κοινωνίας.
Οι πολιτικοί φορείς, μαζί με την κοινωνία, οφείλουμε να ανοίξουμε τον διάλογο και να συνδιαμορφώσουμε ξανά μια πολιτική με όρους βιώσιμους και ανοιχτούς, που θα θέτει την οικονομία στην υπηρεσία της κοινωνίας και όχι τον άνθρωπο και την κοινωνία στην υπηρεσία απώτερων σκοπών. Μια πολιτική που θα στοχεύει στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας εκπολιτισμένης και εξανθρωπισμένης, μιας κοινωνίας για τους πολλούς και όχι για τους λίγους, προτάσσοντας τη συλλογικότητα και τις συνέργειες απέναντι στον ατομισμό, στην απομόνωση και στην ιδιοτέλεια.
Γι’ αυτό θα πρέπει και να δώσουμε εκ νέου έμφαση στον πολιτισμό, όχι μόνο ως αναπαραγωγή και κατανάλωση παλαιών μεγαλείων, αλλά ως επένδυση στην παραγωγή νέου πολιτισμικού πλούτου. Είναι εξίσου αναγκαίο να ανοικοδομήσουμε συθέμελα την παιδεία μας, καθώς μέσω αυτής θα καλλιεργηθεί η ανοιχτή και εξανθρωπισμένη κοινωνία που οραματιζόμαστε, αντί να σχεδιάζουμε «στο πόδι» μεταρρυθμίσεις που απλώς θα εξυπηρετούν μεμονωμένους σκοπούς.
Όλα αυτά οφείλουμε να τα πετύχουμε. Να ανοίξουμε την πολιτική στην κοινωνία, να τη φέρουμε κοντά στον πολίτη.
Υπάρχει ισορροπημένος και προοδευτικός τρόπος στην αντιμετώπιση του προσφυγικού;
Το προσφυγικό είναι, κακά τα ψέματα, ένα ζήτημα πολύ σύνθετο, η επίλυση του οποίου δεν εναπόκειται μόνο στις ενέργειες του δικού μας κράτους, ή οποιουδήποτε κράτους, ή άλλου θεσμού ή φορέα. Απαιτείται πολυεπίπεδη συνεννόηση μεταξύ της Ελλάδας, της ΕΕ και τρίτων χωρών για μια ουσιαστική επίλυση των διαφόρων προβλημάτων και όχι για ένα απλό μπάλωμα, για αποποίηση ευθυνών ή μετάθεση της συζήτησης στις καλένδες. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για ισορροπημένη και προοδευτική αντιμετώπιση, θα πρέπει να συμφωνήσουμε στη στόχευση οποιωνδήποτε ενεργειών και οποιασδήποτε προτεινόμενης λύσης.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι η στόχευση δεν θα πρέπει να είναι προς μια λύση που να παραδίδει στη «μοίρα» τους είτε τους πρόσφυγες που δικαιούνται διεθνούς προστασίας είτε τις κοινωνίες υποδοχής, αλλά θα πρέπει να προσβλέπουμε στην ομαλή συνύπαρξη και στην κάλυψη των εκατέρωθεν αναγκών που προκύπτουν από αυτή τη συνύπαρξη. Η ευθύνη δεν είναι αποκλειστικά της Ελλάδας, είναι συνολικά της Ευρώπης, άρα κάθε χώρα οφείλει να αναλάβει το μερίδιο που της αναλογεί για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Στο κομμάτι που μας αφορά, ας καταλάβουμε ότι ομαλή συνύπαρξη δίχως προσπάθειες ενσωμάτωσης, από όλες τις πλευρές δεν υφίσταται.
Αν κάτι μας διδάσκει το πολύ πρόσφατο παράδειγμα του Ιρανού αριστούχου στις πανελλήνιες, ή το πάντοτε επίκαιρο παράδειγμα του σπουδαίου Γιάννη Αντετοκούμπο, είναι ότι η ενσωμάτωση είναι σαφώς εφικτή, ωφέλιμη για την κοινωνία μας, γι’ αυτό και πρέπει να είναι και επιθυμητή και ορθώς επιμερισμένη. Συνδέοντας το εν λόγω ζήτημα με το προηγούμενο ερώτημα περί ανθρωπισμού, δίχως την προσπάθεια για οικοδόμηση μιας ανοιχτής κοινωνίας, η εποχή της βαρβαρότητας θα συνεχίσει να είναι μαζί μας.
«Δίχως την προσπάθεια για οικοδόμηση μιας ανοιχτής κοινωνίας, η εποχή της βαρβαρότητας θα συνεχίσει να είναι μαζί μας».
Πώς μπορούμε να αποκρούσουμε την ακροδεξιά από τις γειτονιές της Αθήνας;
Όσο δύσκολο και αν ακούγεται, με διάλογο, με πολιτική, με διάθεση κατανόησης. Όχι προς αυτούς που έχουν εσωτερικεύσει και αναγάγει σε στάση ζωής το μίσος. Προς τον κόσμο που βλέπει εκεί μια εύκολη λύση και αφήνεται να πιστέψει ότι έτσι θα λυθεί κάτι. Η αλληλοκατανόηση, η έμπρακτη υποστήριξη και αντιμετώπιση των προβλημάτων, είναι το βασικό όπλο, καθώς και η καλλιέργεια της αντίληψης ότι δεν φταίει για όλα ο διπλανός μας. Όταν στρεφόμαστε ο ένας κατά του άλλου, έτσι στα τυφλά, απλώς εξυπηρετούμε αφηγήματα ανθρώπων που δεν μπορούν να πουν κάτι άλλο και κηρύττουν τη διχόνοια.
Το βλέπουμε, δυστυχώς, σε όλη την Ευρώπη. Τον εκφασισμό, ως αποτέλεσμα κυνισμού που γεννά η απελπισία. Και δεν αφορά μόνο το μεταναστευτικό, η ακροδεξιά έχει πολλαπλές εκφάνσεις. Θέλει πολιτική και αγώνα σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι απλό, αλλά γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που το κάνουν πράξη καθημερινά και αυτό με κάνει και ελπίζω ότι το «αυγό του φιδιού» θα εκλείψει, αρκεί να μην ξεχνιόμαστε. Αλληλεγγύη, εσωτερικά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κανόνες και εφαρμογή των νόμων για όλους. Οι γειτονιές της Αθήνας υπήρξαν διαχρονικά κοιτίδα δημοκρατίας και πολιτισμού, τις λούζει ένα μοναδικό φως, ακόμα και στις δυσκολότερες εποχές. Δεν τους ταιριάζουν τέτοια «σκοτάδια».
Είναι η φτώχεια η μεγαλύτερη μορφή ρατσισμού σήμερα;
Η φτώχεια σίγουρα αποτελεί συνθήκη συσσώρευσης κοινωνικής οργής. Αντιστοίχως, ευνοεί τη διαιώνιση των διαφόρων μορφών ρατσισμού, όπως και διαφόρων μορφών βίας. Εξάλλου, βλέπουμε σχεδόν πάντα ότι ο ρατσισμός εκδηλώνεται προς τους ταξικά και οικονομικά πιο αδύναμους, άρα, σε ένα μεγάλο βαθμό, ο ρατσισμός έχει ταξικό χαρακτήρα, όπως και η φτώχεια, ως συνθήκη, συχνά οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση και τη διάκριση. Επιπλέον, όπου υπάρχει φτώχεια και ανέχεια είναι συνηθέστερο να εκδηλώνονται και άλλα προβλήματα, όπως η ενδοοικογενειακή βία, που συχνά συνδέονται με ένα χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, που και πάλι ενδέχεται να είναι απόρροια των πενιχρών οικονομικών πόρων, όπως και μεγαλύτερη εγκληματικότητα, καθώς η φτωχοποίηση κοινωνικών ομάδων δημιουργεί αυτόν το φαύλο κύκλο της έλλειψης επιλογών και εναλλακτικών, της στέρησης προοπτικής, και αναπόφευκτα οδηγεί ξανά στον αποκλεισμό.
Είναι μια ιστορία τόσο παλιά όσο ο χρόνος. Η παιδεία και η ανοιχτή κοινωνία, όταν προσφέρουν δυνατότητες κοινωνικής κινητικότητας, είναι αναγκαίες προϋποθέσεις, ώστε τουλάχιστον η οικονομική συνθήκη στην οποία βρίσκεται κάποιος να μην αποτελεί καταδίκη, ούτε να οδηγεί σε χαμένες γενιές ανθρώπων που δεν μπόρεσαν να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους και να τις εισφέρουν στην οικονομία και την κοινωνία. Αντίστοιχα, ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος που διέπεται από αρχές κοινωνικής δικαιοσύνης οφείλει να διασφαλίζει, υπεράνω όλων, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το δικαίωμα στις ίσες ευκαιρίες.
Ο μόνος τρόπος να κάνουμε ένα βήμα μπροστά προς την εξάλειψη της φτώχειας και των ακραίων ανισοτήτων είναι να δούμε, χωρίς ψευδαισθήσεις, κατάματα, την αλήθεια του πόσα εξαρτώνται από τους οικονομικούς πόρους που καθεμία και καθένας έχει στη διάθεσή του. Όσο η εξίσωση παραμένει, η φτώχεια θα συνεχίσει να αποτελεί αιτία αποκλεισμών, διαχωρισμών και κοινωνικού ρατσισμού, καθώς ο φαύλος κύκλος θα τροφοδοτείται, οδηγώντας σταδιακά σε μια κοινωνία κυνική και σκληρή, που το μεγαλύτερο κομμάτι της δεν θα πιστεύει και δεν θα ελπίζει σε τίποτα, άρα δεν θα έχει να χάσει και τίποτα.
Τι έχουν βάλει στο μάτι οι ακροδεξιοί μετά την επίθεση στο δικαίωμα της άμβλωσης;
Η επίθεση στο δικαίωμα της άμβλωσης συνιστά επίθεση στον πυρήνα των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών που κατέκτησε η Δύση. Διαχρονικά έχουν στο «μάτι» τη γυναικεία χειραφέτηση. Τι πιο αποτελεσματικό, λοιπόν, από το να στοχεύσεις την αυτοδιάθεση των γυναικών στο ίδιο τους το σώμα; Για πολλούς αιώνες, η πατριαρχία επέβαλλε ένα αφήγημα «κανονικότητας», πράγμα εξόχως επικίνδυνο. Σε αυτό το αφήγημα υπήρχαν και «οι άλλες/άλλοι», δηλαδή όποιο άτομο δεν χωρούσε στο ανδρικό κυρίαρχο πρότυπο της αρρενωπότητας, και, προκειμένου να είναι αποδεκτοί ή αποδεκτές, στο πλαίσιο της πατριαρχίας, όφειλαν να εξυπηρετούν συγκεκριμένους ρόλους.
Ο κυρίαρχος αυτών, για τις γυναίκες, ήταν της μητρότητας. Τα γυναικεία κινήματα, όπως και αμέτρητες γυναίκες ανά την υφήλιο, πάλεψαν χρόνια για τα αυτονόητα και, μαζί με αυτά, για τη σταδιακή ανατροπή αυτού του συστήματος. Αυτά τα αυτονόητα τίθενται ξανά σε αμφισβήτηση και μάλιστα σε μια κυρίαρχη δυτική δημοκρατία, από το υπόλειμμα που άφησε μια ακραία συντηρητική και λαϊκίστικη κυβέρνηση στο ανώτατο δικαστήριο. Η μητρότητα, ως εξαναγκασμός, και η έλλειψη ελεύθερης επιλογής ενός ατόμου για τη μοίρα του, καθιστά αυτό το άτομο ξανά στην κατηγορία «των άλλων», αυτών που δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα υπόλοιπα ενήλικα άτομα, ως πολίτες. Και από εκεί, ανοίγει ο δρόμος για μεγάλες κατηφόρες.
«Η Αθήνα είναι μια πόλη-σταθμός που πλάθει ανθρώπους, έργα και ιστορία».
Αγαπημένο μέρος της Αθήνας;
Ξεκάθαρα η πιο δύσκολη ερώτηση. Αγαπώ πολύ τον Λόφο του Στρέφη στη δύση του ήλιου, τα Πετράλωνα, την Πλατεία Πλυτά στον Άγιο Αρτέμιο, τη Ριζούπολη, τον Λυκαβηττό τα απογεύματα, την Πλάκα και του Ψυρρή για βόλτα κάθε ώρα της ημέρας, τον Άγιο Παύλο για την ασύλληπτη ενέργεια της γειτονιάς, τον Λυκαβηττό, την Ελληνoρώσων, τους Άνω Αμπελόκηπους, την Ακαδημία Πλάτωνος, τη Λαμπρινή, τον Άγιο Ελευθέριο και την Κυψέλη. Σας κάλυψα; Τα μέρη που με ιντριγκάρουν και με τραβάνε στην Αθήνα, κάθε μέρα και περισσότερο, είναι αυτά που δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να αναδειχθούν όσο τους αξίζει.
Τι είναι για σένα η Αθήνα με 10 λέξεις;
Η Αθήνα είναι μια πόλη-σταθμός που πλάθει ανθρώπους, έργα και ιστορία.
Μπορεί να υπάρξει ελπίδα χωρίς συμπεριληπτικότητα;
Δίχως συμπεριληπτικότητα δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστικά ούτε αλληλεγγύη ούτε ανθρωπισμός. Όλα όσα έχουμε συζητήσει, εν προκειμένω, δεν θα είχαν καμία σημασία και, κυρίως, εφαρμογή. Ανοιχτή κοινωνία, συμμετοχική δημοκρατία, προσβάσιμη πολιτική, αυτές οι τρεις έννοιες μπορούν είτε να μείνουν κενά συνθήματα είτε να γίνουν πράξη. Για να γίνουν πράξη, όμως, είναι αδιαπραγμάτευτη ανάγκη κάθε διαδικασία να συμπεριλαμβάνει, κάθε εκδήλωση να χωράει, κάθε κείμενο να απευθύνεται, και κάθε πολιτική να μεριμνεί, για όλα τα μέλη που διαβιούν και δρουν εντός της κοινωνίας, ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου, σεξουαλικότητας, ή κάθε άλλης διάκρισης.
Με λίγα λόγια, το να κατανοήσουμε και να καταφέρουμε να αγκαλιάσουμε τη διαφορετικότητα, ως σύνολο και όχι ως μονάδες μόνο, είναι ένα μεγάλο στοίχημα για όλους μας και η εξέλιξη αυτή να πραγματωθεί με κοινωνικά βιώσιμους και δίκαιους όρους.
Αν μπορούσες να στείλεις ένα μήνυμα στον πατέρα σου τι θα του έλεγες;
Θα του έλεγα ότι όσα πρέσβευε, έκανε και πάλεψε, απέδωσαν και παραμένουν ζωντανά και επίκαιρα μέχρι και σήμερα. Θα του έλεγα ότι σε κάθε γωνιά αυτής της πόλης υπάρχει το έργο του και η αναγνώριση των κατοίκων της για αυτό. Θα του έλεγα ότι το όραμα της αποκέντρωσης, η ενδυνάμωση κάθε γειτονιάς, η επιστροφή στην αέναη μάχη της καθημερινότητας, είναι κεντρικά σημεία αναφοράς κάθε πολιτικής για την Αθήνα. Τέλος, θα του έλεγα ότι παλεύω για το όραμά μου και αυτά που πιστεύω και θα παραμείνω μαχητική σε όλα τα πεδία της ζωής, όπως πάντα ήθελε.
***
Το επόμενο πρωί κατεβαίνω Κέντρο. Ασυναίσθητα θυμάμαι τον πατέρα μου, που τέτοια εποχή πήγαινε στο γραφείο του με ένα καλοσιδερωμένο λευκό παντελόνι. Περπατούσε αγέρωχα και λίγο κυρτωμένος λόγω προβλήματος στον αυχένα. Βλέπω την Ερμού, την Πανεπιστημίου και τη Σταδίου. Στον πεζόδρομο της Κοραή κοιτάζω ψηλά… Αχ αυτός ο 6ος όροφος! Ίντριγκα, παρακάλια και ψευδαισθήσεις. Και στραγγαλισμός του χρόνου των άλλων στα γραφεία εκείνα χωρίς κανένα χρώμα. Μόνο θέα.
Και η θεά Αθηνά αγέρωχη και η Κλαυθμώνος όριο μιας παλιάς Αθήνας. Ακόμα ο κύριος πουλάει φανέλες στο πανέρι. Ακόμα υπάρχει το θρησκευτικό βιβλιοπωλείο και τα απομεινάρια του Ράδιο Αθήναι. Έπρεπε να πάω 48, να κυρτώνω σαν τον πατέρα μου, για να καταλάβω ότι αυτό το φως, το φως της Αθήνας, είναι το καλύτερο καλοτράγουδο που μας χάρισε ο Θεός. Να τον ευχαριστήσω ή θα με θεωρήσει υβριστή;
***
Η Ρωξάνη Μπέη γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι 28 χρονών. Ζει στο κέντρο της Αθήνας. Είναι κόρη του Δημήτρη Μπέη που διετέλεσε δύο τετραετίες δήμαρχος Αθηναίων και της Κωνσταντίνας Μπέη, πρώην υπερνομάρχη Αθηνών-Πειραιώς. Μετά την αποφοίτησή της από το Διεθνές Δίπλωμα (International Baccalaureate) του Κολλεγίου Αθηνών, σπούδασε Νομικά στην Αγγλία, αρχικά στο Πανεπιστήμιο του Reading και στη συνέχεια στο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Διεθνές Εμπορικό Δίκαιο στο UCL (University of London).
Ενδιαμέσως των πτυχίων της παρακολούθησε μαθήματα Οικονομικών και Αρχών Διοίκησης Επιχειρήσεων σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Έκανε πρακτική στο Ευρωκοινοβούλιο και, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, έκανε την άσκησή της σε δικηγορικό γραφείο. Στη συνέχεια εργάστηκε σε νομικό τμήμα επιχείρησης και ως σύμβουλος σε εταιρεία startup. Σήμερα είναι δημοτική σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων και Μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.
Διαβάσε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Έλη Δρίβα: Συμπεριληπτικότητα, Λειτουργικότητα και «Όχι Άλλη “Δύναμη Ψυχής”»
Μαρία Μαυρικάκη: «Η Γραφή Μετουσιώνει τον Πόνο σε Τέχνη»
Κωνσταντίνα Βαρσάμη: «Αν δεν Υπάρχει Στίχος, τι να Τραγουδήσεις»;
