Οι προτάσεις για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία συνεχίζουν να προκαλούν έντονες αντιδράσεις, ιδίως όταν παρουσιάζονται ως «ειρηνευτικές» αλλά ενισχύουν την ανισορροπία ισχύος μεταξύ επιτιθέμενου και αμυνόμενου. Το αμερικανικό σχέδιο 28 σημείων έθεσε το Κίεβο μπροστά σε μια ιδιαίτερα δύσκολη επιλογή: τη διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας από τη μία και την πίεση για συμβιβασμούς από την άλλη. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στη στήριξή τους προς την Ουκρανία και την ανάγκη για μια βιώσιμη ειρήνη, ενώ η Μόσχα παρακολουθεί και αξιολογεί κάθε δυτικό μήνυμα.
Η συζήτηση για το πώς μπορεί να επιτευχθεί τερματισμός του πολέμου χωρίς να υπονομευθεί η ευρωπαϊκή ασφάλεια παραμένει όσο ποτέ επίκαιρη. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, μια ιστορική αναδρομή αποκτά ιδιαίτερη σημασία: δεν είναι η πρώτη φορά που η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια συμφωνία ειρήνης που μπορεί να αλλάξει ριζικά τις ισορροπίες.
Από τον Chamberlain στον Trump
Το σχέδιο Trump για την Ουκρανία έχει ανατριχιαστικές ομοιότητες με τη Διεθνή Συνδιάσκεψη του Μονάχου, στην οποία τον Σεπτέμβριο του 1938 οι δυτικές δυνάμεις της εποχής Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία πρόδωσαν την Τσεχοσλοβακία και διευκόλυναν τον Hitler στρατιωτικά να πετύχει τις μεγάλες του επιτυχίες στην αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Την ώρα που η Ευρώπη και η Ουκρανία διαμορφώνουν τη στάση τους απέναντι στις πιέσεις του Trump, αξίζει να επισημάνουμε ενδεικτικά αυτές τις ομοιότητες.
- Η Συμφωνία του Μονάχου έγινε ερήμην της Τσεχοσλοβακίας, όπως ακριβώς το σχέδιο Trump έχει γίνει ερήμην της Ουκρανίας, αλλά και των ευρωπαϊκών χωρών.
- Η περιοχή που παραχωρήθηκε το 1938 διέθετε μια εξαιρετικά σύγχρονη –τελευταίας τεχνολογίας– και μεγάλης στρατιωτικής σημασίας γραμμή οχυρώσεων, η οποία καθιστούσε οποιαδήποτε γερμανική επίθεση ιδιαίτερα δαπανηρή και χρονοβόρα. Η παραχώρησή τους διέλυσε το ηθικό του στρατού της Τσεχοσλοβακίας και κατήργησε την ανάγκη της Γερμανίας να πολεμά σε πολλαπλά μέτωπα σε περίπτωση γενικευμένου πολέμου. Το ίδιο σημαντικές οχυρώσεις διαθέτει και η Ουκρανία στην περιοχή του Ντονμπάς, τις οποίες το σχέδιο παραχωρεί στη Ρωσία, καθιστώντας τη μεταπολεμική Ουκρανία εξαιρετικά ευάλωτη σε οποιαδήποτε μελλοντική ρωσική επίθεση, ιδίως μετά τη συμβατική μείωση του ουκρανικού στρατού, χωρίς η Ρωσία να αναλαμβάνει ανάλογες δεσμεύσεις.
- Ο Arthur Chamberlain, πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας και βασικός πρωταγωνιστής της τότε συμφωνίας, εμφανιζόταν ως ειρηνοποιός («peace in our time»), όπως και ο πρόεδρος Trump σήμερα, την ώρα που, στην πράξη, πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες πολέμου στην Ευρώπη, βγάζοντας από το παιχνίδι (μείωση στρατού Ουκρανίας, απώλεια οχυρώσεων, διάλυση ηθικού) τον σήμερα ισχυρότερο –και de facto πιο μάχιμο– στρατό της δυτικής Ευρώπης, που είναι ο ουκρανικός.
- Η συμφωνία, όπως στην περίπτωση της Τσεχοσλοβακίας, τιμωρεί τον αμυνόμενο και ανταμείβει τον επιτιθέμενο, με μοναδική αιτιολόγηση ότι η Ρωσία είναι μια ισχυρή χώρα και η Ουκρανία μικρότερη, επικαλούμενη ουσιαστικά μια στάση αδιαφορίας απέναντι στο τι μπορεί να συμβεί σε ένα μικρό κράτος όταν βρεθεί αντιμέτωπο με μια μεγάλη, αυτοκρατορική δύναμη. Η ρητορική Trump είναι σχεδόν copy paste της ρητορικής Chamberlain για τα συμφέροντα της βρετανικής αυτοκρατορίας.
- Οι εγγυήσεις ασφαλείας που είχε η Τσεχοσλοβακία (κυρίως από τη Γαλλία και δευτερευόντως από την Σοβιετική Ένωση) δεν τηρήθηκαν, όπως δεν τηρήθηκαν οι εγγυήσεις που πήρε η Ουκρανία από ΗΠΑ και Ρωσία όταν παρέδωσε τα πυρηνικά της τη δεκαετία του ’90. Στην περίπτωση αυτή, οι εγγυήσεις ασφαλείας που προσφέρουν οι ΗΠΑ έχουν αντίστοιχη αξία, όταν, μάλιστα, έχουν αμφισβητηθεί από την αμερικανική ηγεσία πολύ σοβαρότερες εγγυήσεις (το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ). Ο ίδιος ο Trump έχει δηλώσει ότι «οι ΗΠΑ δεν θα βοηθήσουν χώρες που δεν πληρώνουν» και ότι «θα άφηνε τη Ρωσία να κάνει ό,τι θέλει σε κράτη-μέλη που δεν πληρώνουν αρκετά». Στο ίδιο το σχέδιο, επίσης, έχει προβλεφθεί (αν πιστέψουμε στα δημοσιεύματα που το περιγράφουν) η ρήτρα μη τήρησης των συμφωνιών με τον εξωφρενικό όρο ότι «αν η Ουκρανία εκτοξεύσει πύραυλο εναντίον της Μόσχας ή της Αγίας Πετρούπολης χωρίς βάσιμο λόγο, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα θεωρηθούν άκυρες».
- Ο Hitler ισχυρίστηκε ότι με την παραχώρηση της Σουδητίας θα τελείωναν οι διεκδικήσεις του στην Ευρώπη, όπως ακριβώς στο σχέδιο Trump προβλέπεται ότι θα τελειώσουν οι διεκδικήσεις του Putin στην Ευρώπη. Μερικούς μήνες μετά, από πολύ ευνοϊκότερη στρατιωτική θέση, ο Hitler εξαπέλυσε επίθεση κατάληψης της Τσεχοσλοβακίας και, λίγο αργότερα, κατέλαβε την Πολωνία σε αγαστή συνεργασία με τον Stalin.
Το τι επιχειρείται στην Ουκρανία από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ είναι προφανές. Το ερώτημα είναι αν η Ευρώπη έχει διδαχθεί αρκετά από το παρελθόν της για να αποτρέψει μια τέτοια, καταστροφική για την ασφάλειά της, εξέλιξη.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Εκλογές ΗΠΑ: Η Επιστροφή του Κανονικού Ψηφοφόρου
Διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου: Όσα Θέλουμε να Ξέρουμε
Sushila Karki, η Πρωθυπουργός του Νεπάλ και το «Κοινοβούλιο» Discord
