Το γεγονός πως μια γυναίκα, η Σοφία Μπεκατώρου, βρήκε το θάρρος και έκανε την υπέρβαση να πει δημόσια ένα τόσο τραυματικό γεγονός, είναι μια πράξη γενναιότητας που κανένα χρυσό μετάλλιο δεν θα μπορούσε να το επιβραβεύσει! Με συγκινεί, ως γυναίκα και ως μητέρα, γιατί βλέπω τα παιδιά να μεγαλώνουν σ΄ έναν τρομακτικό κόσμο χωρίς αξίες. Θα ήθελα να ακούμε με αγάπη όλες τις γυναίκες και τα παιδιά που έχουν υπάρξει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ή βιασμού.
Θα επιθυμούσα να υπερασπιζόμαστε σθεναρά όσους νιώθουν αδύναμοι να παραδεχθούν δημοσίως την οδυνηρή αλήθεια τους. Να μην κρίνουμε, αλλά να ακούμε. Να μην σχολιάζουμε τον χρόνο της αποκάλυψης, αλλά να εστιάζουμε στην ουσία που δεν είναι άλλη από την ίδια την αποκάλυψη κάποιου που μας έχει ανάγκη. Για να αντιμετωπιστούν όμως με ανθρωπιά τόσο επώδυνες και βίαιες καταστάσεις χρειάζεται η κατάλληλη διαπαιδαγώγηση.
Πώς μπορούμε να εφοδιάσουμε τα παιδιά μας με θάρρος να αντεπεξέλθουν στις μικρές-μεγάλες αλήθειες;
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών ξεκινά από τις πολύ μικρές ηλικίες των τεσσάρων ετών, ξεκινώντας με την ερώτηση: πώς γεννήθηκα μαμά; Ακολουθεί μια πληθώρα αποριών, που βρισκόμαστε σε θέση να τους απαντήσουμε με κάθε ειλικρίνεια και θάρρος για τη φυσική υπόσταση του ανθρώπινου σώματος, χωρίς ταμπού και ντροπές, αλλά με αγάπη και ενδιαφέρον για να κατανοήσουν το σώμα τους.
Απαντούμε ώριμα και με ενσυναίσθηση, ανάλογα την ηλικία και την ωρίμανση του κάθε παιδιού, ανεξαρτήτως φύλου, ώστε με τη σωστή πληροφόρηση και με όλα τα μέσα που υπάρχουν σήμερα να τους βοηθήσουμε να νιώθουν άνετα χωρίς φόβο να μιλούν και να μάθουν να εξωτερικεύουν τις απορίες ή τις αγωνίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν από το εξωτερικό τους περιβάλλον, αλλά και ιδιαίτερα συναισθήματα που δημιουργούνται καθώς μεγαλώνουν. Προσωπικά, πιστεύω πως το θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης θα έπρεπε εδώ και χρόνια να υπάρχει ως μάθημα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Τα φιλιά και οι αγκαλιές των άλλων…
Όταν μιλάμε για φιλιά, έχουμε την εντύπωση πως είναι όλα ίδια. Δεν είναι αλήθεια όμως! Είναι κι αυτά σαν τα γλυκά και τις καραμέλες: γεμισμένα με πράγματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Πόσο συχνά λέτε στα παιδιά σας να δίνουν ή να εισπράττουν φιλάκια από γνωστούς ή φίλους ακόμη και συγγενείς χωρίς να το θέλουν πραγματικά ή χωρίς εκείνα να εκφράζουν τέτοιου είδους πρωτοβουλία; Όταν τα παιδιά μου ήταν πιο μικρά συχνά, αρκετοί φίλοι μου ήθελαν να τα αγκαλιάζουν ή να τα φιλούν, μα ειλικρινά, ποτέ δεν τα πίεσα ή δεν τα παρότρυνα να αγκαλιαστούν με κάποιον αν δεν το ένιωθαν.
Αρκετές φορές τα παιδιά δεν έχουν μάθει τα όρια τους κι εμείς ως γονείς βρισκόμαστε δίπλα τους σεβόμενοι κάθε δικαίωμα έκφρασης και άποψης για το πώς εκείνα αντιλαμβάνονται τα πράγματα ανεξαρτήτως ηλικίας. Εδώ έρχεται ο ρόλος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης με στόχο την ενημέρωση του παιδιού σχετικά με το ανθρώπινο σώμα, τις βιολογικές λειτουργίες της αναπαραγωγής, τις σχέσεις των φύλων και την προετοιμασία για τους πιθανούς κινδύνους που μπορούν να προκύψουν μέσω της σεξουαλικής δραστηριότητας.
Μιλώντας στα παιδιά για τη σεξουαλική κακοποίηση και τα δικαιώματά τους ενισχύουμε την αυτοπεποίθησή τους. Τους δίνουμε την ευκαιρία να μάθουν πώς να λένε “όχι”. Πρέπει να γνωρίζουν πως σε περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης δεν φταίει ΠΟΤΕ το παιδί. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μαθαίνει στα παιδιά να εμπιστεύονται το ένστικτό τους όταν νιώθουν άβολα και να απευθυνθούν για βοήθεια αμέσως σε εκείνους που εμπιστεύονται.
Καλοί ή κακοί; Πώς τους αναγνωρίζουν τα παιδιά και πώς οι μεγάλοι;
Τα παιδιά πολύ συχνά ζουν σ’ έναν κόσμο μαύρο ή άσπρο, παραμορφωτικό, αποτελούμενο από αντιθέσεις. Οι κακοί είναι λιγνοί και άσχημοι σαν αυτούς που βλέπουμε στις ταινίες του Disney. Οι καλοί είναι όμορφοι, ξανθοί με γαλανά μάτια και δέρμα πορσελάνινο… Είναι λοιπόν πολύ εύκολο να τους ξεχωρίσεις.
Αν πάλι βρεθείτε να παρακολουθείτε μια ταινία με τα παιδιά σας και η διαφορά αυτή δεν είναι αρκετά τονισμένη, είναι σίγουρο πως θα σας ρωτήσουν: “Πες μου ποιος είναι ο κακός;”. Αυτή η αντιδιαστολή τα καθησυχάζει, τους δίνει σημείο αναφοράς σχετικά με τους άλλους και συγχρόνως σχετικά με τον εαυτό τους: είμαι με τους καλούς και όχι με τους κακούς!
Ωστόσο, στην αληθινή ζωή, οι κακοί δεν έχουν κανένα σημάδι στο μέτωπο. Μερικοί λένε: “Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά”, που σημαίνει πως πρέπει να κοιτάμε πίσω από την επιφάνεια. Εμείς οι μεγάλοι δεν είμαστε εκείνοι που πρέπει να θέσουμε με καλοσύνη τα παιδιά μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα; Συνήθως στα μάτια ενός παιδιού “κακός” είναι αυτός που φωνάζει, εκνευρίζεται, σουφρώνει τα φρύδια. Όλα τα παιδιά το διαπιστώνουν με τις δασκάλες τους, αλλά και με τις μαμάδες ή μπαμπάδες τους.
Υπάρχουν μέρες που είμαστε αρκετά κουρασμένοι και η φωνή ίσως να υψώνεται εύκολα. Αυτό δεν μας κάνει “κακούς”. Χρειάζεται να εξηγούμε με κατανόηση αυτές τις διαφορές ώστε να μπορούν να διακρίνουν από τις μικρές αλήθειες τις μεγάλες.
Εδώ είναι σημαντικό τα παιδιά να ενημερωθούν για το προφίλ του “κακού”, διότι μερικές φορές μπορεί να είναι ένα οικείο ή ακόμα κι ένα αγαπημένο τους πρόσωπο. Είναι αναγκαίο να ξέρουν τρόπους άμυνας, όπως το “αντιδρώ-φωνάζω” σε περίπτωση που κάποιος επιχειρήσει να τα κακοποιήσει, καθώς και τις διαθέσιμες πηγές βοήθειας (Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111).
Τους μαθαίνουμε ότι δεν υπάρχουν “μυστικά” από τους γονείς και ότι πρέπει να ζητούν βοήθεια όταν κάποιος άγνωστος προσπαθεί να τα πλησιάσει με κακό τρόπο ή άγγιγμα. Η σχέση παιδιού-γονέα σφυρηλατείται συνεχώς και αναδιαμορφώνεται αναλόγως των συνθηκών. Ο κόσμος είναι γεμάτος ψεύτικα χαμόγελα που πολλές φορές χρειάζεται να διακρίνουν. Η επικοινωνία χωρίς κριτική είναι το κλειδί για τη δική τους αυτοπροστασία!
Άλλα άρθρα της Ρίας Σπύρου στην αθηΝΕΑ:
Βιβλίο: “Σκέψου Σαν Μοναχός” για Μια Ζωή Με Νόημα
5 Παιδικά Βιβλία Για Να Ζηλεύουν Οι Μεγάλοι
