Περιμένοντας τον κοντραμπασίστα Μιχάλη Καλκάνη σε ένα συμπαθέστατο καφέ, σκεφτόμουν αν στις φλέβες των μουσικών ρέουν και νότες. Προσιτός, άνετος και ευχάριστος συνομιλητής, κατάφερε με τα λεγόμενά του να με «πείσει» ότι κάποιες νότες όντως ξεπηδάνε από το πεντάγραμμο και μπαίνουν μέσα στους μουσικούς.
Λατρεύει το κοντραμπάσο μα αγαπάει και το πιάνο. Το μουσικό του ξεκίνημα έγινε στο Μουσικό Σχολείο Παλλήνης, στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας και στο Ωδείο Αθηνών. Στη συνέχεια, σπούδασε στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, και έκανε το master του στην Αγγλία, με τίτλο «Creative Μusic Technology». Εργάζεται στη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων ως κοντραμπασίστας, ενώ συμμετέχει και σε συναυλίες της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Αφορμή για τη συνάντησή μας στάθηκε η παρουσίαση του δίσκου του συγκροτήματός του Mihalis Kalkanis Group με τίτλο «Emotions», που θα πραγματοποιηθεί στο Gazarte στις 25 Σεπτεμβρίου.
Όπως έχω δει σε παλαιότερες συνεντεύξεις σου, προέρχεσαι από μουσική οικογένεια.
Ναι! Και ο πατέρας μου και ο παππούς μου ήταν μουσικοί. Ο παππούς ήταν «πνευστός»: έπαιζε σαξόφωνο και κλαρινέτο με τον Μανώλη Χιώτη, ενώ ο πατέρας μου είναι πιανίστας και συνθέτης με δύο πολύ όμορφα προσωπικά albums.
Έχω ακούσει και μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον ότι σε αρκετές περιπτώσεις στις οικογένειες μουσικών ο επόμενος ή η επόμενη αλλάζει όργανο.
Υπάρχει μια αντίδραση, ίσως, στο πατρικό πρότυπο. Μπορεί να σε κάνει να αλλάξεις εντελώς δουλειά, να μην ασχοληθείς με τη μουσική, να ακολουθήσεις κάτι άλλο. Ειδικά αν ο πατέρας ή η μητέρα είναι φτασμένο όνομα, το παιδί θα ζοριστεί. Ίσως είναι και από τη φύση, αλλά όταν έχει ήδη χτιστεί κάτι τεράστιο, νομίζω ότι είναι δύσκολο. Καλύτερα να διαφοροποιηθεί.
Να φέρω το παράδειγμα του Ψαραντώνη, που είναι από μουσική οικογένεια και βρήκε έναν εντελώς δικό του δρόμο και τρόπο να εκφραστεί μουσικά.
Ποιο άλλο όργανο παίζεις;
Παίζω και πιάνο. Από εκεί ξεκίνησα, με τον πατέρα μου, όταν ήμουν 5 χρονών, και το χρησιμοποιώ ως όχημα για να γράψω τις συνθέσεις. Το κοντραμπάσο το ξεκίνησα στο λύκειο, όμως επιστρέφω πάντα στο πιάνο.
Θεωρώ το κοντραμπάσο «τερματοφύλακα» της ομάδας. Είναι χρήσιμο, θα δώσει ρυθμό, θα φωνάξει αν χρειαστεί και είναι μια θέση που δύσκολα επιλέγεις. Εσύ, όμως, το κάνεις να ακούγεται, να φαίνεται.
Ναι, δεν είναι ένα όργανο που επιλέγεις εύκολα. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, το παλεύω να δώσω μια άλλη οπτική, ειδικά με τη χρήση του δοξαριού.
«Ψάχνω το βάθος στη ζωή, στις σχέσεις. Δεν μου αρκεί η επιφάνεια».
Και πώς προέκυψε στο λύκειο;
Στο Μουσικό Λύκειο της Παλλήνης είχαμε κάποια ροκ γκρουπάκια και έπαιζα ηλεκτρικό μπάσο, οπότε είχα πάει στις «χαμηλές» συχνότητες και μου άρεσε ως ρόλος, ως ήχος. Κάτι μου έκαναν οι μπάσες συχνότητες. Το συζήτησα με τον πατέρα μου, καθώς η μισή Ελλάδα έπαιζε πιάνο. Ήμουν ανάμεσα στο τσέλο και το κοντραμπάσο, αλλά ήθελα ένα όργανο με κλασική πλευρά, το οποίο όμως να στέκεται και σε άλλα μουσικά πεδία. Τα πνευστά δεν με τράβηξαν τόσο πολύ, αλλά να… ο αδερφός μου παίζει κλαρινέτο, στα χνάρια του παππού.
Έχω την απορία, αν πιάσεις ένα βιολί, θα βγάλεις ήχο;
Όχι. Σίγουρα θα το κάνω πολύ πιο γρήγορα από κάποιον που δεν ξέρει μουσική. Θέλει, όμως, άλλες πιέσεις, άλλα κουρδίσματα, άλλη στάση του σώματος.
Είναι λίγο σαν να σε ρωτάω αν με δίπλωμα αυτοκινήτου μπορείς να οδηγήσεις φορτηγάκι…
(Γέλια) Ναι, απλώς βρίσκεις πιο γρήγορα τα πατήματά σου. Χρειάζεται προσαρμογή. Κάθε όργανο έχει άπειρο βάθος και το καθένα θέλει δόσιμο, να λιώσεις επάνω του.
Το διαπίστωσα στην Καλαμάτα όπου παρακολούθησα ένα κουιντέτο πνευστών. Ήταν καταπληκτικό να διαπιστώνεις την εξειδίκευσή τους σε ένα όργανο.
Συμφωνώ, μου πήρε χρόνια να καταλάβω πόσο πρέπει να δοθείς και πως πρέπει να το αντιμετωπίσεις με επιστημονικό τρόπο.
Μου είπες πριν ότι σε τράβηξαν οι χαμηλές συχνότητες. Πόσο «εσωτερικό» είναι αυτό; Το λέω γιατί πραγματικά το μπάσο το νιώθεις μέσα σου.
Όντως, τις χαμηλές συχνότητες του μπάσου πολλές φορές τις νιώθεις παρά τις ακούς. Θα το συσχετίσω με το ότι ψάχνω το βάθος στη ζωή, στις σχέσεις. Δεν μου αρκεί η επιφάνεια.
Σε μια εποχή επιφάνειας, έχει ενδιαφέρον αυτό.
Ναι. Μου αρέσει να πηγαίνω κόντρα σε αυτό, όπως και να πηγαίνω κόντρα στο γρήγορο, στο πολύ. Μου αρέσει, το αργό, το βαθύ, το λίγο. Θέλω να τα εκτιμώ, να τα επανεκτιμώ ίσως, γιατί τα σνομπάρουμε και χάνουμε την ομορφιά τους.
Να μιλήσουμε για το «Emotions», το νέο σου άλμπουμ που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο και θα το παρουσιάσεις στις 25 Σεπτεμβρίου στο Gazarte; Ξεχώρισα το κομμάτι «Κάρπαθος».
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω πάει στην Κάρπαθο, αλλά, όπως λέω αστειευόμενος, ούτε οι Pink Floyd είχαν πάει στο φεγγάρι και έγραψαν το «Dark Side of the Moon» (γελάμε). Την έχω στο μυαλό μου ως τόπο με άγρια ομορφιά. Έχει κάτι από Κρήτη, κάτι από τα νησιά του Αιγαίου. Όταν έγραψα αυτή τη μελωδία, επειδή την έχω απωθημένο, την ονόμασα «Κάρπαθο». Είναι ό,τι έχω εγώ στο μυαλό μου για το νησί.
Ο δίσκος κινείται σε δύο ταχύτητες, σε δύο είδη. Κάποια από τα κομμάτια έχουν πιο κινηματογραφική ατμόσφαιρα και ακουμπάνε στο ανερχόμενο ευρωπαϊκό ρεύμα της neoclassical, και κάποια άλλα, όπως το «Karpathos» και το «Global Dance», «μυρίζουν» περισσότερο Ελλάδα και Βαλκάνια.
Να πω ότι ο δίσκος κυκλοφορεί από την United We Fly, η οποία με στήριξε και χαίρομαι γιατί φιλοξενεί ένα δυνατό μπουκέτο μουσικών.
Όντως έχει κινηματογραφική χροιά. Θα μπορούσε να είναι soundtrack.
Ανοίγεις και άλλο μέτωπο. Είναι κάτι που θα ήθελα να κάνω. Συνήθως η κινηματογραφική μουσική υπηρετεί την εικόνα, την ιστορία. Θα μου άρεσε κάποια στιγμή να παίξω με αυτή την ισορροπία, να είναι η μουσική μπροστά.
Πρέπει να σου πω ότι το άκουσα σαν ολοκληρωμένο άλμπουμ. Κάτι που κάνω, χωρίς να τα συγκρίνω φυσικά, με το «Dark Side of the Moon», αλλά και με το «Reflections» του Χατζηδάκι. Αυτό είναι κάτι μαγικό, είναι ολοκληρωμένο.
Χαίρομαι πολύ που μου το λες. Δεν είναι πάντα εύκολο, αρχικά έχεις να συγκεντρώσεις ένα καλό υλικό. Στη συνέχεια πρέπει να το σκηνοθετήσεις κάπως, ώστε όλο αυτό το υλικό να έχει ροή και συνέχεια.
Η ηχογράφηση έγινε στο Μέγαρο Μουσικής. Πώς προέκυψε η συνεργασία;
Να σου πω την αλήθεια, η ηχητική του χώρου, η αύρα αλλά και το πιάνο του Μεγάρου ήταν οι καθοριστικοί παράγοντες νομίζω. Στο Μέγαρο υπάρχει ένα Steinway, η Ferrari των πιάνων, και τα κομμάτια βασίζονται σε αυτό. Στο Μέγαρο είχαμε κάνει και τις πρόβες για την εμφάνισή μας στο Μικρή Επίδαυρο, οπότε αυτή η εμπειρία μου «άνοιξε» κάπως την όρεξη. Είχα γλυκαθεί! Να σου πω και κάτι ακόμα. Τη διαφορά την καταλαβαίνεις πατώντας το πλήκτρο: το καλό πιάνο σε ακούει, θα σου μιλήσει, θα νιώσει τη διαφορά στη δύναμη με την οποία το πατάς. Βέβαια, είναι κάτι αρκετά εξειδικευμένο και ένα άμαθο αφτί δεν θα το καταλάβει. Φυσικά, ξεπεράστηκαν κάποια τεχνικά εμπόδια με καλή διάθεση, αλλά και χάρη στον Γιάννη Βακαρέλη, καλλιτεχνικό διευθυντή του Μεγάρου Μουσικής, στον οποίο άρεσε ο ήχος μας και ήταν θετικός στο εγχείρημα.
Θα σε πάω πίσω στον χρόνο. Ποιο είναι το πρώτο άκουσμα που θεωρείς καταγεγραμμένο στη μνήμη σου;
Δύσκολο! Είχαμε πολλά ακούσματα στο σπίτι, μεγάλη παλέτα. Μάλλον, κάποια ελληνικά λαϊκά τραγούδια. Θα σου πω, όμως, ότι είχα και μια κασέτα των Europe την οποία είχα «λιώσει». Την έβαζα συνέχεια και έκανα ολόκληρο show όταν ήμουν μικρός (γελάμε).
Και η τρομερή ερώτηση! Τι μουσική ακούς;
Χαμός! Θα σου πω πως από κλασικούς επιστρέφω στον Bach ή στον Beethoven. Αισθάνομαι οικεία με τον Debussy ή τον Ravel, αλλά και με πιο δύσκολες σύγχρονες μουσικές. Μετά τα 30 ανακάλυψα τον Dvořák, ο οποίος μου αρέσει ιδιαίτερα. Μάλιστα, σε ένα κομμάτι μου, το «Flowing», βάζω την εισαγωγή από το αργό μέρος της 9ης Συμφωνίας του Dvořák. Η κλασική μουσική σίγουρα λόγω της δουλειάς είναι πιο κοντά μου. Μου αρέσει και η παραδοσιακή μουσική. Από Ήπειρο, νησιά, Θράκη. Ακόμα και λόγω καταγωγής, έχω τους πυλώνες της Μικράς Ασίας και της Μακεδονίας. Τέλος, η neoclassical που ανέφερα, μου αρέσει πολύ. Γίνονται μεγάλες παραγωγές πια στην Ευρώπη, για παράδειγμα αυτές του Olafur Arnalds. Στη ροκ, η μεγαλύτερη επιρροή μου ήταν και είναι οι Pink Floyd. Πάντως, σε οποιοδήποτε είδος, μου αρέσει το ατμοσφαιρικό, αυτό αναζητώ. H ECM Records κάνει τρομερά πράγματα ως δισκογραφική. Ψάξ’ το!
Να πούμε ποια είναι τα μέλη του Mihalis Kalkanis Group; Φοβεροί μουσικοί όλοι τους!
Ναι, με χαρά! Είναι ο αδερφός μου, Χρήστος Καλκάνης, στο κλαρινέτο, ο Λευτέρης Ανδριώτης στην κρητική λύρα, ο Ορέστης Μπενέκας στα πλήκτρα και στο πιάνο και ο Βασίλης Μπαχαρίδης στα ντραμς.
Ποια είναι η δική σου διαδικασία έμπνευσης;
Μου αρέσει μια φράση που διάβασα πρόσφατα από έναν καλλιτέχνη: «Μου έρχεται έμπνευση κάθε μέρα στις 9 το πρωί που αρχίζω να δουλεύω». Αυτό πιστεύω και εγώ. Η έμπνευση υπάρχει, αλλά πρέπει να της δώσεις τον χώρο και τον χρόνο. Δεν θα έρθει μόνη ή θα έρθει σπάνια. Αν κάθεσαι να δουλέψεις, όπως σε ένα γραφείο, πάνω από το όργανο, πάνω από την παρτιτούρα, καθένας με τον τρόπο του, αν δίνεσαι εκεί για ώρες, έρχεται ένα δώρο, κάπως έτσι το αισθάνομαι, και επιβραβεύει την επιμονή σου και τη δουλειά σου.
Δούλεψα αρκετά ως session μουσικός και νιώθω ότι πλέον «εδώ είμαι», έτοιμος να γράψω δική μου μουσική.
Γιατί επέλεξες τον τίτλο «Emotions»;
Με ζορίζουν οι τίτλοι, να σου πω την αλήθεια. Όπως είπαμε για την εποχή μας, ότι έχει αφήσει πίσω το «λίγο», το «αργό», το «βαθύ», έτσι νομίζω ότι έχει αφήσει και τα συναισθήματα. Είμαστε αγκυλωμένοι στον εαυτό μας. Νομίζω, ειδικά τις φορές που είμαι αισιόδοξος, ότι στο μέλλον θα επανεκτιμήσουμε την αξία των συναισθημάτων και της έκφρασής τους προς τους ανθρώπους μας. Νομίζω ότι θα βάλουμε περισσότερο στη ζωή μας τη συναισθηματική νοημοσύνη και δεν θα είμαστε απόλυτα ορθολογιστές. Η μουσική που γράφω μου βγάζει τόσο εικόνες όσο και συναισθήματα, αλλά και κάτι φρέσκο, ένα κύμα αλλαγής.
Μιχάλη, σε ευχαριστώ! Το επόμενο ραντεβού μας ας είναι στο Gazarte, στις 25 Σεπτεμβρίου.
Ευχαριστώ κι εγώ και σας περιμένω με χαρά!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Συναυλίες τον Σεπτέμβριο: Κλείνουμε Εισιτήρια!
Σωτήρης Δεσπότης – Τάνια Σικελιανού: Συνέντευξη υπό το Φως της Πάτμου
«Εκεί που Τραγουδάνε οι Καραβίδες»: Το Best Seller (ξανά)Σπάει Ταμεία. Δικαίως;
