Το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου 2024, για μια ακόμα σεζόν, φιλοξένησε ευρεία γκάμα καλλιτεχνικών παραστάσεων, εκδηλώσεων ανοιχτού διαλόγου και συναυλιών, ενώ παρουσίασε ένα πρόγραμμα πολυφωνικό, με σύγχρονο περιεχόμενο και προβληματισμούς.
Οι παραστάσεις είχαν προσανατολισμό πολιτικό, με επίκεντρο τις προκλήσεις της συμβίωσης στη σημερινή κοινωνία, ορατός, μεταξύ άλλων, στη σύγχρονη «Μηδεια» του Simon Stone, βασισμένη στο ευριπίδειο δράμα, με το ευρηματικό και λιτό σκηνικό να ενισχύει την τραγικότητα των χαρακτήρων και τη Marieke Heebink να αποκαλύπτει την υποκριτική της δεινότητα και ποιότητα.
Επίσης, η παράσταση με τη φουτουριστική αισθητική «ANGELA (a strange loop)» σε σύλληψη των Markus Selg και Susanne Kennedy, η οποία ανέλαβε και τη σκηνοθεσία, εστίασε στην ανάδειξη της δυναμικής σχέσης ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα, την τεχνολογία και την τέχνη στη μεταπανδημική εποχή. Οι προβληματισμοί που τεθηκαν αναφορικά με τα θεμελιώδη ερωτήματα της ύπαρξης, της ταυτότητας και της συνειδητότητας μέσα από το πρίσμα της ασθένειας χαρακτηρίστηκαν από μια σκοτεινή ποιητική πολυμεσική προσέγγιση.
Στην ερώτηση αν μπορούμε να αντιστρέψουμε για λίγο την οπτική του κόσμου, προσπάθησαν να απαντήσουν τα έργα του grape, που δεν αναδείχθηκαν όλα τόσο καρποφόρα.
Οι «Ετυμολογίες» των Ευθύμη Φιλίππου και Αγγελικής Παπούλια στάθηκαν ατυχείς όσον αφορά το δραματουργικό κείμενο, καθώς η αφισβήτηση και η ασάφεια της γλώσσας στην οποία στόχευαν πέρασε στο κοινό σαν μια κακότεχνη γλωσσικά σάτιρα που στο στήσιμό της είχε αληθοφάνεια και συνέπεια αλλά πικρή επίγευση.
Εν αντιθέσει με την «Amalia Melancholia» της Ζωής Χατζηαντωνίου, της οποίας ο ιστός της μυθοπλασίας υφάνθηκε στην Ιστορία και εστίασε στη στειρότητα της βασίλισσας Αμαλίας, που «γονιμοποίησε» το έργο στο οποίο πρωταγωνίστησε η ερμηνεία της Έμιλυς Κολιανδρή.
Μετά τη «Δημοκρατία του Μπακλαβά», ο Ανέστης Αζάς «γάβγισε» στην πολιτική, νομική και κοινωνική διαχείριση της υπόθεσης του σκύλου ο οποίος κακοποιήθηκε μέχρι θανάτου σε γνωστή επαρχιακή πόλη. Στο θεατρικό καρτούν που έστησε ο Ανέστης Αζάς και συνέγραψαν ο Γεράσιμος Μπέκας και ο Μιχάλης Πητίδης θίγονται εμμέσως χιουμοριστικά και πολλά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της επικαιρότητας εν είδει επιθεώρησης (π.χ. τηλεδικαστήριο). Ο Κωσταντίνος Μωραΐτης εφάρμοσε το animal body training στους ηθοποιούς, καθώς επρόκειτο για μια πολύ απαιτητική σωματικά παράσταση, στην οποία σίγουρα οι ηθοποιοί στάθηκαν στο ύψος των δραματικών συνθηκών και απέδωσαν εξαιρετικά τους ρόλους τους.
Η «Αγαπημένη του Κυρίου Λιν» σε σκηνοθεσία Guy Cassiers, ο οποίος συνδύασε την αφηγηματική απλότητα της νουβέλας με την εικαστική τεχνολογία, αποτέλεσε έναν μονόλογο με συναισθηματικό αφηγηματικό λόγο για την απώλεια, τη φιλία, την προσφυγιά και τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης διατήρησε τις αφηγηματικές ισορροπίες και ακολούθησε τη σκηνοθετική λιτότητα που διείπε το έργο, με αξιοπρόσεκτη και αξιόλογη προσπάθεια στο να αποδώσει τις συναισθηματικές αποχρώσεις των ρόλων που ενσάρκωσε, εν αντιθέσει με τη σκηνική ατμόσφαιρα από την οποία απουσίαζαν οι κατά συνθήκη διακυμάνσεις.
Κεφάλαιο «Επίδαυρος»
Το αρχαίο δράμα προσεγγίστηκε από Ευρωπαίους και εγχώριους δημιουργούς (Θ. Τερζόπουλος – «Ορέστεια», Μ. Κάλμπαρη – «Ικέτιδες» κ.ά.) οι οποίοι εστίασαν, στην πλειονότητά τους, στις έννοιες πάνω στις οποίες δομήθηκε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του φεστιβάλ.
Timofey Kulyabin εκ Ρωσίας και Tiago Rodrigues εκ Πορτογαλίας υπέγραψαν σκηνοθετικά την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη και το έργο «Hecuba, not Hecuba» αντίστοιχα, με τη σκηνοθετική προσέγγιση της «Ιφιγένειας» να προβληματίζει. Παρά την πρόθεση του T. Kulyabin να οικοδομήσει σκηνοθετικά ένα αφήγημα που στηλιτεύει το σύγχρονο πολιτικό καθεστώς και ασκεί ανάλογη κριτική, τίθεται ερωτηματικό στο κατά πόσο η σύγχρονη αυτή ανάγνωση, η οποία δεν στηρίχτηκε ούτε από τις ερμηνείες των ηθοποιών, συμβάδισε με την ευριπίδεια πολιτική και κοινωνική στοχοθεσία.
Τα Highlights
Στο Ηρώδειο παρουσιάστηκαν μεγάλες ορχήστρες, κορυφαίοι μαέστροι και ερμηνευτές και στο ελληνικό πρόγραμμα συμπεριλήφθηκαν δικαίως τρεις συναυλίες-αφιερώματα σε εμβληματικές προσωπικότητες της εγχώριας μουσικής σκηνής: ο Διονύσης Σαββόπουλος με τη «Η Δική μας Μεταπολίτευση», συνδεδεμένος με μουσικούς σταθμούς της περιόδου, η Τάνια Τσανακλίδου και ο Μίμης Πλέσσας, οι οποίοι γιόρτασαν τη συμβολή τους στη δισκογραφία. Μάλιστα, έρχεται και στο Θέατρο Παλλάς μουσική γιορτή αφιερωμένη στα εκατοστά γενέθλια του κορυφαίου Έλληνα συνθέτη Μίμη Πλέσσα (από 10/10, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων).
Θεατρική Σεζόν 2024-2025
Πληθώρα θεατρικών παραστάσεων κατέκλυσαν τις αθηναϊκές σκηνές με ενδιαφέρουσες, τολμηρές, άλλοτε λιτές κι άλλοτε μαξιμαλιστικές σκηνοθετικές προτάσεις και υποκριτικές δεξιότητες, με φιλόδοξα ανεβάσματα που αποδείχθηκαν ατελέσφορα, έργα με μεγάλους ή μικρότερους τίτλους που αποτέλεσαν καλλιτεχνήματα ή χάθηκαν στη μετάφραση, all star cast παραγωγές που δεν συναντήθηκαν επί σκηνής ή μικρά καλοκουρδισμένα σύνολα. Κάποιες από αυτές τις παραστάσεις θα επαναληφθούν και κάποιες θα σηκώσουν αυλαία κατά τη χειμερινή σεζόν.
Στο Θέατρο Μπέλλος, η Αικατερίνη Παπαγεωργίου μας σύστησε το έργο του Matei Vișniec «Η Λέξη Πρόοδος στο Στόμα της Μητέρας μου Ηχούσε Πολύ Φάλτσα», το οποίο επαναλαμβάνεται για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων (3-31/10). Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου αξιοποίησε το υπερρεαλιστικό πλαίσιο της συγγραφικής προσέγγισης απέναντι στα πολιτικοκοινωνικά θέματα που θίγει με σαφείς αναφορές στη διάλυση της πρώην Γιουκοσλαβίας.
Ο Vișniec, με νήμα τους γονείς που ψάχνουν το σώμα του γιου τους για να το θάψουν, ξετυλίγει τον μετεμφυλιακό συντριπτικό κόσμο που κάθε αξία χάνεται και το καθετί εξαγοράζεται αποτελώντας πηγή κέρδους. Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου αντιλήφθηκε στην ολότητά τους τις προεκτάσεις του έργου και τη συνένωση του ωμού ρεαλισμού με τον υπερβατικό ποιητικό και συμβολικό κόσμο, δυναμιτίζοντας τις λέξεις «πρόοδος», «οικογενειακός δεσμός», «ανθρώπινη ψυχή», «ανθρωπιά», «καπιταλισμός», και αναδεικνύοντας με ένα λεπτό νήμα τις σχέσεις που διέπουν αυτές τις λέξεις.
Εύσημα αποδίδονται, πέρα από την επιλογή έργου και τη σκηνική σύλληψη, και στις έντονα φορτισμένες ερμηνείες των Μάνιας Παπαδημητρίου, Δημήτρη Πετρόπουλου, Ελίζας Σκολίδη, Αλέξανδρου Βάρθη, Τάσου Λέκκα.
Επίσης, κάθε Δευτέρα και Τρίτη (7/10-5/11) θα παίζεται η μακάβρια φάρσα «Μαύρη Μαγεία ή Άσε τους Νεκρούς να Πεθάνουν – Δευτέρα Παρουσία» του Γιάννη Αποσκίτη.
Στο ίδιο δραματουργικό πνεύμα, η ίδια σκηνοθέτις θα ανεβάσει στο Θέατρο Μπέλλος ένα αλληγορικό κοινωνικοπολιτικό κείμενο, το «Μεμοράντουμ» του Václav Havel (από 14/11), με τους: Αλέξανδρο Βάρθη, Θανάση Βλαβιανό, Τάσο Λέκκα, Αλεξάνδρα Μαρτίνη, Φάνη Μιλλεούνη, Ελίζα Σκολίδη, Ορέστη Χαλκιά.
Ο «Ήλιος με Δόντια» (από 2/11) είναι μια επίσης καινούργια παράσταση, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη, σε σκηνοθεσία του Θανάση Ζερίτη και δραματουργική επεξεργασία της Νεφέλης Μαϊστράλη, γνώριμη στα θεατρικά δρώμενα (βλέπε «Αριστερόχειρες», «Κακούργα Πεθερά»).
Από τον Δεκέμβριο θα παίζεται στο ίδιο θέατρο ο «Ξεπεσμένος Δερβίσης» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, σε πρωτότυπη μουσική εκδοχή της Φένιας Παπαδόδημα.
Με πολιτικές, κοινωνικές και ηθικές αναφορές, η «Καρδιά του Σκύλου» (από 17/10) του Mikhail Bulgakov στο Θέατρο Κιβωτός ιδώθηκε από την Έφη Μπίρμπα ως σχόλιο αναφορικά με τη φύση ατόμου, ζώου, με τα συναισθήματα και τα ένστικτα, τα όρια της επιστήμης και τη δύναμη της εξουσίας. Στο αξιόλογο έργο τέχνης που συνθέτει η Έφη Μπίρμπα, ο Άρης Σερβετάλης ως performer σωματοποιεί για άλλη μια φορά την ερμηνεία του και πρωταγωνιστεί ως σκύλος-άνθρωπος που προέκυψε από ιατρικό εργαστηριακό πείραμα, ανένταχτος στις πολιτικές και κοινωνικές νόρμες. Ως έργο πυκνογραμμένο και πολυεπίπεδο νοηματικά, χρήζει της ανάλογης αφομοίωσης από ένα κοινό που δεν περιλαμβάνει μόνο μύστες της δουλειάς των Μπίρμπα-Σερβετάλη.
Η διαχρονικότητα των έργων του Beckett είναι αδιαμφισβήτη, η τροφή για σκέψη που δίνει είναι άφθονη, και πολλοί σκηνοθέτες, όπως και ο Θωμάς Μοσχόπουλος, επιστρέφουν σκηνοθετικά σε αυτό το έργο-σταθμό. Το «Περιμένοντας τον Γκοντό» στο Θέατρο Πόρταείναι ένα έργο που, αν και φαινομενικά μοιάζει στατικό, στον πυρήνα του είναι ενεργητικό και φωτίζει προβληματισμούς και πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η όποια σκηνοθετική επεξεργασία που επιδέχεται το έργο δεν αποτελεί τροχοπέδη στην κλασική προβολή των κεντρικών εμβληματικών ηρώων του Βλαδίμηρου και Εστραγκόν, Πόντζο και Λάκι. Μολονότι το σκηνικό πλαίσιο δεν αλλάζει σημαντικά, ο χρόνος και ο χώρος τίθενται συνεχώς υπό αμφισβήτηση. Στο καστ για το ανέβασμα του μπεκετικού έργου βρίσκονται ο Πάνος Παπαδόπουλος (Βλαδίμηρος), ο Τάσος Ροδοβίτης (Εστραγκόν), ο Γιάννης Σαμψαλάκης (Πότζο), ο Γιάννης Βαρβαρέσσος (Λάκυ) και ο Πέτρος Δημοτάκης (Αγόρι).
Με αφετηρία τη λογοτεχνία, το Θέατρο Πορεία συνεχίζει να επενδύει στη σύνδεση θεάτρου και λογοτεχνικής γραφής. Η θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος «Έγκλημα και Τιμωρία» του Fyodor Dostoevsky από τον Θανάση Τριαρίδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου επανέρχεται από τις 25/9 για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
Στις επαναλήψεις συγκαταλέγεται η ελεγεία στον έρωτα του Federico García Lorca «Περλιμπλίν & Μπελίσα», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου και πρωτότυπη μουσική του Φοίβου Δεληβοριά (από 28/9, για 8 μόνο παραστάσεις).
Στις νέες παραγωγές του θεάτρου έρχεται τον Νοέμβριο στο Θέατρο Πορεία ένα ολοκαίνουργιο έργο εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα της Mary Shelley «Frankenstein & Eliza», που υπογράφει η Έρι Κύργια, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου και με τον Γιάννη Στάνκογλου στον ρόλο του Φρανκενστάιν.
Σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου ανεβαίνει το θεατρικό, εκδοτικό και δικαστικό έργο-φαινόμενο «Prima Facie» της Suzie Miller, το οποίο άλλαξε παγκοσμίως τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αντιμετωπίζει τη σεξουαλική κακοποίηση. Τον δραματικό αυτό μονόλογο, τον ρόλο της δικηγόρου Tessa Ensler, ερμηνεύει η Λένα Παπαληγούρα (από 29/10). Μια παραγωγή της διεθνούς εταιρείας Trish Wadley Productions και του Πολιτιστικού Οργανισμού Λυκόφως σε συμπαραγωγή με το Θέατρο Πορεία, υπό την αιγίδα του British Council και των Πρεσβειών Αυστραλίας και Μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα.
Το Θέατρο Πορεία φιλοξενεί και το πολυβραβευμένο έργο σύγχρονης δραματουργίας της Γιασμίνα Ρεζά «Ο Θεός της Σφαγής», από το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, σε σκηνοθεσία του Μάνου Βαβαδάκη (23-27/10).
Σε επανάληψη και το «Terror» του Ferdinand von Schirach, ένα δυνατό δικαστικό θρίλερ, με τους θεατές στον ρόλο των ενόρκων που καλούνται να αθωώσουν ή να καταδικάσουν τον κατηγορούμενο. Προηγείται η σύγκρουση των απόψεων και των επιχειρημάτων που διατυπώνονται εντός δικαστικής αίθουσας, αφυπνίζοντας την κριτική σκέψη των θεατών, οι οποίοι καλούνται να εστιάσουν στον λόγο και στην πορεία της υπόθεσης ώστε να διαμορφώσουν την άποψή τους. Η σκηνοθεσία του Γιώργου Οικονόμου είναι λιτή, καθώς στηρίζεται στη δύναμη του συγγραφικού λόγου, όπως και οι ερμηνείες των ηθοποιών (Θέατρο Κ. Βασιλάκου- Μαριάννα Τόλη, 1/10-30/12).
Φωτογραφία: Πηνελόπη Γερασίμου
Στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, οι δημιουργοί από την Αυστραλία Anna Breckon και Nat Randall σκηνοθετούν τη Στεφανία Γουλιώτη στον 24ωρο μαραθώνιο «The Second Woman» (05/10), ένα πρωτόγνωρο μανιφέστο για τον ρόλο των φύλων και την ευαίσθητη δυναμική των σχέσεων και μια εμπειρία ζωντανού κινηματογράφου, καθώς η πρωταγωνίστρια θα αλλάζει 100 παρτενέρ, με καθένα από τους οποίους θα βιώνει διαφορετικά τη σχέση, καθώς οι δυναμικές και η χημεία των ζευγαριών θα αλλάζουν.
Τη σκυτάλη παίρνει ο Πορτογάλος Tiago Rodrigues, ο οποίος επιστρέφει ξανά στη Στέγη με τον «Χορό των Εραστών», ένα έργο-ύμνο στις σχέσεις αγάπης και συντροφικότητας, σε συνεργασία με την Αργυρώ Χιώτη, τον Νίκο Καραθάνο και τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου (10/10/24-19/1/25).
Το Πτι Παλαί, γνώριμο μέρος για τις σινε-προβολές του, ξανανοίγει τις πόρτες του , αυτή τη φορά για τη δραματική τέχνη. Τον Οκτώβριο κάνει πρεμιέρα το «Τριαντάφυλλο στο Στήθος» του Tennessee Williams, σε διασκευή και σκηνοθεσία του Γιωργή Τσουρή. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους θα βρίσκονται η Μαρία Καβογιάννη (Σεραφίνα) και ο Μάκης Παπαδημητρίου (Αλβάρο), ο οποίος παράλληλα θα παίζει για δεύτερη χρονιά στα «39 Σκαλοπάτια», το κωμικό θρίλερ κατασκοπείας, το οποίο και σκηνοθετεί, στο Θέατρο Τζένη Καρέζη (από 4/11).
Στα μέσα Δεκεμβρίου, στο Πτι Παλαί θα κάνει πρεμιέρα «Ο Φιάκας» του Δημοσθένη Μισιτζή, μια κλασική κωμωδία του νεοελληνικού μας θεάτρου, που πρωτοανέβηκε το 1870. Το έργο διασκευάζουν και σκηνοθετούν ο Γιωργής Τσουρής και ο Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος. Τον θίασο αποτελούν οι: Θάνος Τοκάκης, Ηρώ Μπέζου, Θανάσης Δόβρης, Ευαγγελία Καρακατσάνη και Γιωργής Τσουρής.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Περιμένοντας τον Γκοντό | O Θεόδωρος Τερζόπουλος σε Ρόλο Samuel Beckett
Ξένια Καλογεροπούλου: «Να μην Παραιτείσαι Ποτέ!»
Μουσικό Φθινόπωρο στην Αθήνα [Revisited!] | Διαλέξτε Συναυλία!
