Η Τζούλη Χαϊδά είναι απόφοιτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης με κατεύθυνση «Διεθνής Εταιρική Χρηματοδότηση» από το Πανεπιστήμιο του Salford στο Μάντσεστερ. Το 1987 ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της στην ελληνική εισηγμένη εταιρεία ΙΚΤΙΝΟΣ, περνώντας από διάφορα πόστα, μεταξύ των οποίων αυτά της οικονομικής και εμπορικής διευθύντριας. Από το 2004 μέχρι και σήμερα κατέχει τον τίτλο της αναπληρώτριας διευθύνουσας συμβούλου, διοικώντας μια επιχείρηση που απασχολεί 450 εργαζόμενους, με εξαγωγική παρουσία σε περισσότερες από 90 χώρες.
Από τον Φεβρουάριο του 2020 είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας-Θράκης (ΣΕΜΜΘ). Ως επιχειρηματίας με μακροχρόνια εμπειρία, είναι ενεργό μέλος σε αρκετά δίκτυα γυναικείας επιχειρηματικότητας, συμμετέχοντας στην προώθηση στελεχών γένους θηλυκού στην εγχώρια επιχειρηματική σκηνή, καθώς και των καινοτόμων ιδεών που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Με αφορμή την ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΣΕΜΜΘ για την παρουσίαση της πρώτης ενιαίας ταυτότητας του ελληνικού μαρμάρου με τίτλο «Greek Marble | Then. Now. Forever», είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί της για το ελληνικό μάρμαρο, τη νέα αυτή πρωτοβουλία, αλλά και για ζητήματα βιωσιμότητας και συμπερίληψης.
Κυρία Χαϊδά, το ελληνικό μάρμαρο απέκτησε, επιτέλους, ταυτότητα. Μπορούμε να πούμε ότι «ενηλικιώθηκε» –αν και η ιστορία του χάνεται στους αιώνες– και ότι μπαίνει πιο δομημένα στις αγορές; Ποια ανάγκη οδήγησε στην «αναζήτηση» ταυτότητας;
Στις 21 Μαρτίου παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε ο ΣΕΜΜΘ. ο οποίος εκπροσωπεί τον κλάδο μας πανελλαδικά, με την υποστήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου (Enterprise Greece), η 1η ενιαία ταυτότητα του ελληνικού μαρμάρου «Greek Marble | Then. Now. Forever». Η ενιαία ταυτότητά μας δίνει ένα ισχυρό μήνυμα στην οικουμένη καθώς δηλώνει την άρρηκτη σχέση του πολιτισμού, της τέχνης αλλά και της κατασκευής με το ελληνικό μάρμαρο. Μια σχέση διαχρονική, που διατηρείται από την αρχαιότητα έως σήμερα και ταυτόχρονα εξασφαλίζει λαμπρή πορεία και στο μέλλον.
Ο ΣΕΜΜΘ, έχοντας όραμα την καθιέρωση μιας μοναδικής ταυτότητας για το ελληνικό μάρμαρο και τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής προώθησης και επικοινωνίας για την ενίσχυση των εξαγωγών του κλάδου μας, κατάφερε να αποδείξει ότι είναι ο φορέας που μπορεί να το υλοποιήσει με την υποστήριξή του από την ελληνική πολιτεία και συγκεκριμένα από την Enterprise Greece. Είμαστε βέβαιοι πως ξεκινάει ένα σημαντικό κεφάλαιο που ανοίγει νέους ορίζοντες και προοπτικές για το περίφημο ελληνικό μάρμαρο, όπως του αρμόζει, με ένα δυνατό brand.
«Η βιομηχανία μας είναι καθαρά εξωστρεφής. Εξάγει το 76% της παραγωγής μαρμάρου σε περισσότερες από 120 χώρες, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 5η θέση στις παγκόσμιες εξαγωγές μαρμάρων και στη 2η θέση στην ΕΕ».
Για να καταλάβω και εγώ και οι αναγνώστες τη δυναμική του μαρμάρου, μπορείτε να μου δώσετε κάποια ενδεικτικά νούμερα; Πόσοι άνθρωποι απασχολούνται στον χώρο και ποιος είναι ο κύκλος εργασιών;
Η βιομηχανία μας είναι καθαρά εξωστρεφής. Εξάγει το 76% της παραγωγής μαρμάρου σε περισσότερες από 120 χώρες, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 5η θέση στις παγκόσμιες εξαγωγές μαρμάρων και στη 2η θέση στην ΕΕ σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία του 2021. Η συνεισφορά του κλάδου μας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας υπολογίζεται σε 1,27 δισεκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 0,33% του ΑΕΠ της χώρας και το 2% των εθνικών εξαγωγών. Εξάλλου, για κάθε ευρώ προϊόντος μαρμάρου το πολλαπλασιαστικό όφελος για την ελληνική οικονομία είναι 2,19 ευρώ. Ειδικότερα, 670 εταιρείες στην ελληνική βιομηχανία μαρμάρου απασχολούν άμεσα 6.500 εργαζόμενους, ενώ η συνολική συμμετοχή στην απασχόληση ανέρχεται σε 18.000 εργαζόμενους.
Τα νούμερα επιβεβαιώνουν την ανοδική πορεία, με τις εξαγωγές να αναρριχώνται από τα 320 εκατομμύρια δολάρια το 2016 στα 514 εκατομμύρια δολάρια το 2018. Ωστόσο, η αιφνίδια εμφάνιση της πανδημίας της Covid-19 αναχαίτισε την ανοδική αυτή πορεία. Οι θετικές επιδόσεις του 2021 έναντι του 2020, καθώς η ελληνική βιομηχανία μαρμάρου κατέγραψε αύξηση 25% στις εξαγωγές σε σύγκριση με το 2020, φτάνοντας τα 361 εκατομμύρια ευρώ από τα 289 εκατομμύρια ευρώ, δεν συνεχίστηκαν και το 2022. Αν και ακόμη δεν έχουμε επίσημα στοιχεία για όλο το έτος, τα στοιχεία του εννιάμηνου εμφανίζουν ύφεση σε σχέση με το 2021, γεγονός που οφείλεται στις μεγάλες απώλειες λόγω του συνεχιζόμενου lockdown της κινεζικής αγοράς.
Η αύξηση των πωλήσεων σε νέες αγορές δεν στάθηκαν ικανές να αντισταθμίσουν την απώλεια αυτή. Η πρώτη πεντάδα χωρών στις οποίες εξήχθη το 58,20% του ελληνικού μαρμάρου στο εννιάμηνο του 2022 είναι η Κίνα, οι ΗΠΑ, τα ΗΑΕ, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία. Το υπόλοιπο 41,80% εξήχθη σε 104 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Η σχέση των παραγωγών μαρμάρου με την Κίνα είναι εντυπωσιακή. Το 2022 ξεκίνησε με δυναμική από το 2021, αλλά υπήρξαν κάποια προβλήματα μετά το πρώτο τρίμηνο. Είχατε κάνει λόγο για μια «μαρμάρινη γέφυρα» μεταξύ των δύο χωρών. Παραμένει δυνατή και δυναμική αυτή η γέφυρα; Αν θέλετε, δώστε μας και ορισμένα ποσοτικά δεδομένα.
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι ελληνοκινεζικές σχέσεις στον κλάδο των μαρμάρων είναι ιστορικά άριστες. Εξάλλου οι δυο χώρες μοιράζονται ισχυρούς δεσμούς φιλίας και οι πολιτισμοί μας ήταν από τους παλαιότερους στον κόσμο. Η Κίνα ήταν πάντα κύριος πελάτης του κλάδου μας, απορροφώντας πριν από το 2020 το 60% των εξαγωγών της ελληνικής παραγωγής μαρμάρου. Λόγω της πανδημίας και του συνεχόμενου lockdown της κινεζικής αγοράς το ποσοστό αυτό μειώθηκε τη συγκεκριμένη τριετία, φτάνοντας στο 35% στο τέλος του 2022. Όμως η Κίνα αποτελεί πάντα το νούμερο ένα προορισμό της ελληνικής βιομηχανίας μαρμάρου και, καθώς πλέον οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί με το άνοιγμα της κινεζικής αγοράς, πιστεύουμε ότι σύντομα θα επανέλθουμε στα επίπεδα της προ-covid εποχής.
Ας μην ξεχνάμε ότι το ελληνικό μάρμαρο έχει ντύσει εμβληματικά κτίρια στην Κίνα, όπως ξενοδοχεία και πολυτελέστατες κατασκευές. Επομένως, η «μαρμάρινη γέφυρα» που μας ενώνει παραμένει δυνατή. Με βάση τις ισχύουσες συνθήκες της αγοράς και με την προϋπόθεση ομαλοποίησης του εμπορίου και της συνεχιζόμενης διεξαγωγής εκθέσεων μαρμάρου σε παγκόσμιο επίπεδο, προβλέπουμε ότι οι εξαγωγές θα αυξηθούν τα προσεχή έτη.
Ως σχόλιο, να πω ότι δεν ήξερα ότι το μάρμαρο εξορύσσεται σε μεγάλο ποσοστό στη βόρεια Ελλάδα, γεγονός που κάνει τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας-Θράκης κομβικό παράγοντα στην ελληνική αγορά. Ποια είναι τα επόμενα βήματα με δεδομένη και τη νέα ταυτότητα στο ελληνικό μάρμαρο; Είναι τεχνικά ζητήματα, ζητήματα καινοτομίας, ίσως προσπέλασης της γραφειοκρατίας ή εύρεσης νέων αγορών;
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας-Θράκης ιδρύθηκε το 1972 και εδρεύει στην Καβάλα εκπροσωπώντας την ελληνική βιομηχανία μαρμάρου. Ο σύνδεσμός μας αποτελείται από 75 μέλη, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων και σημαντικότερων εταιρειών μαρμάρου από όλη την Ελλάδα.
Η Μακεδονία και η Θράκη είναι οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες ασκεί την επιχειρηματική της δραστηριότητα η πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων μαρμάρου, αποτελώντας αδιαμφισβήτητα την «πρωτεύουσα» του ελληνικού μαρμάρου. Στην ευρύτερη αυτή περιοχή εξορύσσεται το 72% της συνολικής ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής μαρμάρου.
Οι εταιρείες του κλάδου, υιοθετώντας την ενιαία ταυτότητα σε όλες τους τις επικοινωνίες, θα καθιερώσουν τη χρήση του κοινού εμπορικού σήματος, με αποτέλεσμα την άμεση αναγνωρισιμότητά του στο εξωτερικό ως συνώνυμο υψηλής ποιότητας προϊόντος. Η σημασία της κοινής ταυτότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ενίσχυση των εξαγωγών του κλάδου και το άνοιγμα νέων αγορών.
Από την άλλη πλευρά, ο κλάδος μας αντιμετωπίζει πολλά ζητήματα, όπως τη γραφειοκρατία, που στέκεται εμπόδιο στην περαιτέρω βιώσιμη ανάπτυξή του, αλλά και στην ανεύρεση λύσεων σε θέματα ασφάλειας και υγιεινής στους χώρους εργασίας, όπως και σε θέματα καινοτομίας. Κάνουμε προσπάθειες για την ίδρυση τεχνικής σχολής στη Δράμα για την εκπαίδευση και πιστοποίηση των εργαζομένων στον κλάδο και συνεχιζόμενες προσπάθειες και προτάσεις για την επίλυση διαχρονικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν όλες οι επιχειρήσεις του κλάδου μας και δυσχεραίνουν σημαντικά τη δυνατότητα ανάπτυξης και λειτουργίας τους.
Η αθηΝΕΑ έχει ιδιαίτερη σχέση με την ενδυνάμωση των γυναικών, για αυτό θα ρωτήσω αν ο κλάδος σας κάνει βήματα προς την ισότητα ή οι γυναίκες συναντάνε ένα… μαρμάρινο ταβάνι που δεν τις αφήνει να προχωρήσουν και να στελεχώσουν τις εταιρείες;
Όλοι γνωρίζουμε ότι στον χώρο εργασίας οι γυναίκες δεν ξεκινούν από την ίδια αφετηρία και δεν απολαμβάνουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες συναδέλφους τους. Εξάλλου, τα στερεότυπα για τον ρόλο της γυναίκας και οι κοινωνικο-πολιτιστικοί κανόνες αντανακλούν όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν. Επιπλέον, είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο κλάδος του μαρμάρου δεν θεωρείται γυναικεία υπόθεση και είναι αμιγώς ανδροκρατούμενος.
Σήμερα όμως όλο και περισσότερες γυναίκες στέκονται με αυτοπεποίθηση στο προσκήνιο. Πιστεύω ότι, εκτός από τη σκληρή δουλειά που μπορεί να οδηγήσει μια γυναίκα στην επιτυχία, ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η δέσμευση στο επάγγελμά της από το οποίο αντλεί ικανοποίηση. Όσο για τις ευκαιρίες που παρέχονται στις γυναίκες στον κλάδο του μαρμάρου, μπορώ να πω ότι είναι πολλές, καθώς προσφέρουμε ίσες ευκαιρίες σε όλους και δίνουμε μεγάλη αξία στη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου. Στη διοίκηση των εταιρειών μας δεν κάνουμε διακρίσεις με βάση το φύλο, αλλά εστιάζουμε πρακτικά και αποκλειστικά στον επαγγελματισμό, την αξιοπρέπεια και το πάθος για το αντικείμενό μας.
«Το μάρμαρο είναι το πιο οικολογικό υλικό του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς η εξόρυξή του έχει πολύ μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα».
Για το τέλος μια «πράσινη» ερώτηση. Το μάρμαρο, χάρη στην αντοχή του στον χρόνο, μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί βιώσιμο υλικό. Από την άλλη μιλάμε για την εξόρυξη ενός υλικού. Πώς αντιμετωπίζουν οι εταιρείες του κλάδου τις ανάγκες για βιωσιμότητα και την υιοθέτηση «καλών πρακτικών» που προστατεύουν το περιβάλλον;
Προφανώς και το μάρμαρο είναι οικολογικό υλικό. Είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι η παραγωγή του έχει πολύ χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, καθώς τα λατομεία λειτουργούν με φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους, έχοντας πάντα ως γνώμονα την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Η διάρκεια και ο κύκλος ζωής του μαρμάρου δεν έχουν τέλος και αυτό παίζει τεράστιο ρόλο στη διαχείριση του περιβάλλοντος, που στο μέλλον θα αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη αξία. Μάλιστα, το μάρμαρο είναι το πιο οικολογικό υλικό του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς η εξόρυξή του έχει πολύ μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και δεν απαιτείται εντατική επεξεργασία για την παραγωγή του: το μάρμαρο είναι έτοιμο και απλώς κόβεται και παίρνει την τελική του μορφή για να φτάσει στα σπίτια και τα κτίρια στα οποία χρησιμοποιείται.
Μπορώ να σας διαβεβαιώσω εκ μέρους όλων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούμαστε σε αυτό τον τομέα ότι αντιμετωπίζουμε τη διαδικασία της εξόρυξης και επεξεργασίας του μαρμάρου, όπως και τα ζητήματα που μπορεί να απασχολούν διάφορες κοινωνικές ομάδες και τους εργαζόμενους, με τη δέουσα προσοχή, ενώ αξιοποιούμε την εμπειρία χρόνων και τις νέες τεχνολογίες για την προστασία της φύσης και τη λειτουργία μας με τη μέγιστη ασφάλεια και με όρους βιωσιμότητας.
Επίσης, πολλές εταιρείες του κλάδου, όπου είναι εφικτό, εφαρμόζουν με ικανοποιητικά αποτελέσματα τη μέθοδο της υπόγειας εξόρυξης. Σήμερα, η υπόγεια εκμετάλλευση μαρμάρου στην Ελλάδα εφαρμόζεται κυρίως σε υφιστάμενες επιφανειακές εξορύξεις και σε συνδυασμό με αυτές. Με τη μέθοδο αυτή επιτυγχάνεται εκλεκτική προσβολή και απόληψη του μαρμαροφόρου υλικού και περιορισμός του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Η νέα μέθοδος είναι περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον, καθώς δεν αλλοιώνει τη μορφολογία του βουνού και δεν χρειάζεται εκτεταμένες αποκαταστάσεις. Επίσης οι εταιρείες, έχοντας ως κύριο στόχο την προστασία της βιοποικιλότητας, προχωρούν συστηματικά στην αποκατάσταση των λατομείων μαρμάρου μετά το πέρας της εξορυκτικής τους δραστηριότητας μέσω δεντροφυτεύσεων, αποκατάστασης της βλάστησης με φύτευση ή/και σπορά από κατάλληλα είδη (ποώδη, θαμνώδη κ.ά.).
Είναι απαραίτητο να τονίσω ότι όλες οι λατομικές εκμεταλλεύσεις μαρμάρου είναι περιβαλλοντικά αδειοδοτημένες και λειτουργούν με πολύ συγκεκριμένους όρους τόσο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους όσο και για την πρόβλεψη μετά το τέλος της εκμετάλλευσης. Μάλιστα, η αδειοδότηση λατομείων είναι από τις πιο ελεγχόμενες δραστηριότητες στην Ελλάδα. Ο πολίτης που προσπαθεί να αδειοδοτήσει λατομείο μαρμάρου καλείται να συγκεντρώσει 57 δημόσια έγγραφα, ενώ μια άδεια για να ολοκληρωθεί χρειάζεται 101 υπογραφές.
Εύχομαι καλή συνέχεια στην προσπάθειά σας. Σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη!
Εγώ σας ευχαριστώ!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
«Greek Marble | Then. Now. Forever». Η Ενιαία Ταυτότητα του Ελληνικού Μαρμάρου
«Forward Green» | 1η Διεθνής Έκθεση Κυκλικής Οικονομίας στη Θεσσαλονίκη
