Σας ενδιαφέρει η βιωσιμότητα του πλανήτη; Νομίζετε πως μας αφορά όλους; Ξέρετε περί τίνος ακριβώς πρόκειται; Έχετε ακούσει πως οι φυσικοί πόροι εξαντλούνται; Ότι 10χρονα παιδάκια δουλεύουν σε εργοστάσια του Μπαγκλαντές, για παράδειγμα; Ότι τα ζώα βασανίζονται πριν να φτάσουν στο πιάτο μας;
Ο βιώσιμος καταναλωτισμός ή –όπως λέγεται διαφορετικά– συνειδητός καταναλωτισμός είναι ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της εποχής. Συζητιέται αρκετά, εφαρμόζεται λίγο. Ίσως γιατί για να γίνει η βιωσιμότητα πράξη χρειάζονται χέρια. Για την ακρίβεια, 10 Million Hands!
To 10 Million Hands είναι ένας νέος ελληνικός οργανισμός που δημιουργήθηκε με σκοπό να γίνει η βιωσιμότητα καθημερινή επιλογή στη ζωή μας. Οι πυλώνες του είναι δύο: το non-profit τμήμα του, το οποίο ενημερώνει και εκπαιδεύει ολιστικά για θέματα βιώσιμης κατανάλωσης, και το conscious market place τμήμα του, το πρώτο του είδους στη χώρα, όπου συγκεντρώνονται όλες οι εταιρείες που πληρούν πιστοποιημένα δείκτες συνειδητού καταναλωτισμού.
Ο συνιδρυτής του οργανισμού, Λεονάρδος Βαλέττας, και η επικεφαλής του non-profit τμήματός του, Ελένη Τάκου, εξηγούν τους λόγους σύστασης του οργανισμού, η δράση του οποίου μας αφορά όλους, γιατί –αν μη τι άλλο– θα μάθουμε ότι η κατανάλωση μπορεί να είναι μια συνειδητή επιλογή που κάνει πραγματικά καλό – στον καθένα από εμάς, στην κοινωνία και στον πλανήτη.
Γιατί επιλέξατε αυτό το όνομα για τον οργανισμό σας;
Λεονάρδος Βαλέττας (Λ.Β.): Η ιδέα της ονομασίας προέρχεται από τον συνολικό πληθυσμό της Ελλάδας. Σκεφτήκαμε πως, εφόσον αυτό που επιδιώκουμε με το 10 Million Hands είναι να εκπαιδεύσουμε σε θέματα συνειδητού καταναλωτισμού όλους τους κατοίκους της χώρας, η συγκεκριμένη επιλογή ονόματος ήταν η κατάλληλη.
Συνειδητός καταναλωτισμός ή μήπως ηθικός ή βιώσιμος καταναλωτισμός;
Λ.Β.: Και οι τρεις όροι το ίδιο σημαίνουν. Είναι θέμα προσωπικής επιλογής και αντίληψης φυσικά, αλλά για μένα ο όρος «ηθικός» μπορεί να ερμηνευθεί με ποικίλους τρόπους, να είναι κάπως ασαφής ή να συνδέεται αποκλειστικά με τη θρησκεία. Γι’ αυτό χρησιμοποιώ τον όρο «συνειδητός καταναλωτισμός». Επειδή το αντικείμενο του 10 Million Hands είναι να μας βοηθήσει να μάθουμε πώς να καταναλώνουμε συνειδητά, και όχι απλώς να καταναλώνουμε.
Ελένη Τάκου (Ε.Τ.): Παρότι εγώ προτιμώ τον όρο «ηθικός καταναλωτισμός», ξέρω ότι στην Ελλάδα –σε αντίθεση με την Αγγλία, για παράδειγμα– ακούγεται βαρύγδουπος. Πέραν των όρων όμως, η ουσία είναι πως το μήνυμα που θέλουμε να μεταδώσουμε είναι «σκέψου πριν καταναλώσεις».
Για κάποιο λόγο οι Έλληνες δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι καταναλώνουμε 24 ώρες το 24ωρο. Ακόμη και στον ύπνο μας. Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πως οι οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι και για να μας φτάσουν δεν θα πρέπει να κλέβουμε πόρους από τα παιδιά μας.
Για να μπορέσει να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στη φύση και την κατανάλωση πρέπει να χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους λελογισμένα. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιόπιστες μετρήσεις, μέσα στους έξι πρώτους μήνες έχουμε καταναλώσει τους φυσικούς πόρους που αντιστοιχούν σε όλη τη χρονιά.
Πώς θα περιγράφατε μια ημέρα συνειδητής κατανάλωσης;
Ε.Τ.: Πρώτα από όλα θα πρέπει να μας είναι ξεκάθαρες κάποιες βασικές αρχές, όπως ότι αγοράζουμε ό,τι πραγματικά χρειαζόμαστε. Όχι, για παράδειγμα, πέντε μπλουζάκια τα οποία τελικά δεν φοράμε καθόλου ή χρησιμοποιούμε ελάχιστα.
Λεονάρδος Βαλέττας : «Στην εποχή μας, όταν όλοι βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με χιλιάδες πληροφορίες, αντιμετωπίζουμε τον καταναλωτισμό ως μια αυτοματοποιημένη καθημερινή πρακτική».
Αυτό το θεωρητικό υπόβαθρο της συνειδητής κατανάλωσης έχει εφαρμογή στην καθημερινότητα. Δηλαδή, μπορούμε να εντοπίσουμε από πού θα αγοράσουμε τον καφέ μας, να έχουμε το δικό μας ποτήρι για το ρόφημα, να ψωνίζουμε από την πηγή των τροφίμων, τις λαϊκές και τοπικές αγορές… Είναι καθημερινές επιλογές, οι οποίες ενδεχομένως ακούγονται μικρές, αλλά είναι κομβικής σημασίας και, εφόσον τις συνειδητοποιήσουμε, η νοοτροπία μας σε σχέση με την κατανάλωση αλλάζει.
Επομένως, χρειάζεται τρόπος και όχι κόπος για να καταναλώνουμε συνειδητά. Σωστά;
Λ.Β.: Ισχύει, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο άνθρωπος ενεργεί αυτοματοποιημένα, με βάση τις εμπειρίες του και τις καταγραφές στον εγκέφαλό του. Στην εποχή μας, όταν όλοι βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με χιλιάδες πληροφορίες, αντιμετωπίζουμε τον καταναλωτισμό ως μια αυτοματοποιημένη καθημερινή πρακτική.
Το θέμα είναι καθένας ξεχωριστά αλλά και οι εταιρείες να κατευθυνθούμε προς τη συνειδητή κατανάλωση. Να επιστρέψουμε στη λογική παραγωγής και αγοράς του «αθάνατου» ψυγείου του 1960 και όχι να παράγονται προϊόντα με προδιαγεγραμμένο και μικρό κύκλο ζωής (obsolete manufacturing), που εχει υιοθετήσει η πλειονότητα των κατασκευαστων παγκοσμίως, ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να αχρηστεύονται και να αντικαθίστανται.
Video του 10 Million Hands για τον Συνειδητό Καταναλωτισμό:
Πολύ ωραίο μου ακούγεται αυτό, αλλά και ονειροπόλο. Είναι εφικτό;
Λ.Β.: Φυσικά και είναι εφικτό. Εδώ και 10 χρόνια, για παράδειγμα, υπάρχει η Fairphone, η οποία σχεδιάζει και παράγει κινητά με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και με τον μεγαλύτερο δυνατό κοινωνικό αντίκτυπο. H Patagonia, εταιρεία που φτιάχνει ρούχα για αθλήματα εξωτερικού χώρου, είναι ένας κολοσσός με 250 εκατομμύρια δολάρια κέρδη ετησίως, με 100% ιχνηλασιμότητα των προϊόντων της. Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι ο ηθικός, συνειδητός, βιώσιμος τρόπος παραγωγής και κατ’ επέκταση κατανάλωσης μπορεί να δημιουργήσει και πλούτο. Δεν είναι μια εξ ορισμού αποκλειστικά ακτιβιστική δράση.
Ελένη Τάκου: «Σαφώς, για να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα η συνειδητή κατανάλωση, χρειάζονται υποστηρικτικές πολιτικές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Όμως, είναι κομβικής σημασίας ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί καθένας από εμάς».
Ωστόσο, υπάρχει μια γενικευμένη δυσπιστία με όλα αυτά τα ζητήματα. Αν, για παράδειγμα, τα διαφημιζόμενα ως βιολογικά προϊόντα είναι όντως βιολογικά ή μόνο πιο ακριβά, ποιες σκοπιμότητες κρύβονται πίσω από τις πράσινες δράσεις εταιρειών που κατά βάση καταστρέφουν το περιβάλλον…
Ε.Τ.: Δεν αρνείται κανείς ότι υπάρχει greenwashing. Όταν μια εταιρεία έχει 500 ετικέτες εκ των οποίων μόνο οι 10 είναι φιλικές προς το περιβάλλον προφανώς και δεν ενδιαφέρεται για τον ηθικό καταναλωτισμό.
Το θέμα είναι να αλλάξει η νοοτροπία του καταναλωτή. Να επαναφέρουμε στο προσκήνιο κάτι που έτσι κι αλλιώς κάναμε στο παρελθόν, όπως το ότι δεν πετούσαμε φαγητό. Σαφώς, για να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα η συνειδητή κατανάλωση, χρειάζονται υποστηρικτικές πολιτικές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Όμως, είναι κομβικής σημασίας ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί καθένας από εμάς.
Πώς δημιουργήθηκε η 10 Million Hands;
Ε.Τ.: Ξεκίνησε ως πρωτοβουλία του Impact Hub Athens με την υποστήριξη του Helidoni Foundation. Στο πλαίσιο εκείνου του πρότζεκτ κάναμε έρευνα προκειμένου να δούμε τι σημαίνει για τον Έλληνα υπεύθυνη κατανάλωση, πώς αντιλαμβάνονται τη βιωσιμότητα.
Υπήρξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από τον κόσμο και ταυτόχρονα διαπιστώθηκε ένα εξίσου μεγάλο κενό ως προς την ενημέρωση για τέτοια ζητήματα. Έτσι, αποφασίσαμε πως θα ήταν χρήσιμο να δημιουργήσουμε έναν αυτόνομο οργανισμό, το Ten Million Hands, το οποίο και πραγματοποιήσαμε τον περασμενο Δεκεμβριο μαζί με το Impact Hub Athens.
Λ.Β.: Από την έρευνα που κάναμε, προέκυψε μια πολύ ενδιαφέρουσα διαπίστωση. Πάρα πολλοί ερωτώμενοι μας είπαν ότι θέλουν να καταναλώνουν συνειδητά, αλλά ούτε ξέρουν ούτε έχουν τον χρόνο να βρουν ποιες εταιρείες πληρούν όρους συνειδητού καταναλωτισμού.
Γι’ αυτό αποφασίσαμε το 10 Million Hands να έχει δύο πυλώνες. Τον non profit, μέσα από τον οποίο θα γίνονται ενημερωτικές δράσεις και θα παρέχονται πληροφορίες για όλο το φάσμα του συνειδητού καταναλωτισμού, από τη διατροφή και τα ρούχα έως την ενέργεια και τις μετακινήσεις, και το conscious market place τμήμα μας, το πρώτο του είδους, όπου θα ενταχθούν όλες αυτές οι εταιρείες που πληρούν τα κριτήρια του βιώσιμου καταναλωτισμού.
Στο πλαίσιο δημιουργίας του δικτύου καταστημάτων, θα εισάγουμε τις κάρτες σίτισης και δώρου Τen Million Hands, οι οποίες θα μπορούν να εξαργυρώνονται απευθείας στο δίκτυο καταστημάτων.
Πώς αποδεικνύεται ότι αυτές οι εταιρείες που θα συμπεριληφθούν στο conscious market place πληρούν όντως τις προϋποθέσεις και είναι άραγε αρκετές;
Λ.Β.: Όχι μόνο υπάρχουν, αλλά είναι πολλές, οι οποίες όμως δεν είναι γνωστές. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις, αλλά και για μεγαλύτερες εταιρείες που υιοθετούν σειρά δεικτών βιωσιμότητας.
Για την ανάδειξη αυτών των εταιρειών, προϊόντων και υπηρεσιών δημιουργούμε για πρωτη φορα στην Ελλάδα επίσημη πιστοποίηση σε συνεργασία με την ΤUV Austria.
Είναι, τελικά, εφικτός ο ηθικός ή συνειδητός καταναλωτισμός και στην Ελλάδα;
Ε.Τ.: Είναι εφικτό να αλλάξουν προς το καλύτερο τα πράγματα. Γι’ αυτό και η προσέγγιση του 10 Million Hands είναι πολύπλευρη. Για παράδειγμα, μέσα στον χρόνο θα πραγματοποιήσουμε δωρεάν εκπαιδευτικά σεμινάρια σε παιδιά Ε′ και ΣΤ′ Δημοτικού και Α′, Β′ και Γ′ Γυμνασίου, στη φάση δηλαδή που τα παιδιά διαμορφώνουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες.
Λ.Β.: Φτιάχνουμε ένα σύστημα το οποίο βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και σε συνδυασμό με καλές πρακτικές –εφαρμόσιμες στην Ελλάδα– που έχουμε εντοπίσει στο εξωτερικό επιχειρούμε να υποστηρίξουμε τον συνειδητό καταναλωτισμό, όχι για να κουνήσουμε το δάχτυλο σε κάποιον, αλλά για να εξαλείψουμε την δικαιολογία «δεν ήξερα ποιες άλλες εναλλακτικές λύσεις κατανάλωσης είχα».
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Beesness as Usual | Ο Θαυμαστός Κόσμος των Μελισσών
Θέατρο και Βιωσιμότητα: Ένα Πείραμα σε Έναν Κόσμο που Εξαφανίζεται
