Όνομα: Μανώλης Κέλλης
Ηλικία: 42
Επάγγελμα: Καθηγητής Επιστήμης των Υπολογιστών στο MIT
Ο Μανώλης είναι Καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών στο MIT, μέλος του εργαστηρίου Επιστήμης Υπολογιστών και Τεχνητής Νοημοσύνης, διευθυντής του MIT Computational Biology Group, και μέλος του κορυφαίου ερευνητικού κέντρου σε θέματα βιοϊατρικής, Broad Institute. Σκοπός της έρευνάς του είναι η κατανόηση της ανθρώπινης υγείας, του ανθρώπινου οργανισμού και του ανθρώπινου εγκεφάλου. Μεταξύ άλλων, εξειδικεύεται σε τομείς όπως η γενετική των νόσων, η επιγενετική και η φυλογενετική.
Το ερευνητικό του έργο έχει συμβάλει καθοριστικά στην κατανόηση ασθενειών όπως είναι το Alzheimer’s, η σχιζοφρένεια και η παχυσαρκία. Έχει πάνω από 200 επιστημονικές δημοσιεύσεις στο ερευνητικό του, οι οποίες έχουν αναφερθεί πάνω από 94.000 φορές. Σπούδασε στο ΜΙΤ όπου για το διδακτορικό του έλαβε το βραβείο Sprowls για την καλύτερη διδακτορική διατριβή στην επιστήμη των υπολογιστών. Είναι αφοσιωμένος στη μελέτη της φύσης και του ανθρώπου, κάτι με το οποίο ασχολείται καθημερινά μέσα απ’ τη δουλειά του.
Νομίζω ότι ίσως ποτέ να μην ξαναβρούμε την προηγούμενη κανονικότητά μας, αλλά ακόμα και να γυρίσουμε σε μία κάποια κανονικότητα, αυτή η επιστροφή θα είναι πολύ δύσκολη και μακροχρόνια.
Ο πατέρας του Μανώλη, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Άντισσα στη Λέσβο. Το όνειρό του ήταν να κάνει τα παιδιά του “πολίτες του κόσμου” και να τους δώσει ένα καλύτερο μέλλον από το δικό του, αφού ο ίδιος ορφάνεψε σε ηλικία μόλις 6 ετών. Έτσι, αφού εργάστηκε ως πολιτικός μηχανικός και ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, αποφάσισε να μετακομίσει με την οικογένειά του στη Γαλλία στο Αιξ-αν-Προβάνς και μετέπειτα στις ΗΠΑ, και να επενδύσει την περιουσία του στη μόρφωση των παιδιών του. Σήμερα ο Μανώλης και τα δύο του αδέρφια, Παναγιώτης και Μαρία, είναι και οι τρεις απόφοιτοι του ΜΙΤ, έχοντας αποκτήσει 9 πτυχία συνολικά.
Παρά τα όσα έχει καταφέρει μέχρι σήμερα ως ερευνητής, για τον Μανώλη, το πιο σημαντικό είναι η ισορροπία στη ζωή, γι’ αυτό και αφιερώνει ουσιαστικό χρόνο στην ανατροφή των παιδιών του. Παράλληλα, ασχολείται ενεργά με ευρύτερα επιστημονικά και λογοτεχνικά θέματα, διοργανώνοντας τακτικές συγκεντρώσεις σπίτι του μ’ έναν κύκλο ανθρώπων που μοιράζονται τους ίδιους επιστημονικούς προβληματισμούς. Πιστεύει ότι η κανονικότητα στη ζωή μας θα επιστρέψει μόνο αν βρεθεί εμβόλιο για τον Covid-19, ενώ νιώθει πολύ υπερήφανος για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η ελληνική κυβέρνηση την πανδημία.
Ποιο ήταν το όνειρο σου από παιδί;
Δεν είχα ιδιαίτερα σχέδια για τον εαυτό μου. Ακολούθησα κάθε βήμα και πήρα αποφάσεις ανάλογα με τις καταστάσεις κάθε φορά, και έτσι με έφεραν αυτές εδώ που είμαι σήμερα. Ακολούθησα τις σπουδές μου στην Ελλάδα, στη Γαλλία, και τέλος στο MIT στη Βοστώνη, όπου και γνώρισα την πραγματική ευτυχία που φέρνει η επιστημονική έρευνα και η συνεισφορά στην παγκόσμια γνώση. Μου άρεσαν πάντα τα μαθηματικά και η μελέτη της φύσης γύρω μου, αλλά και του ανθρώπινου οργανισμού. Ευτυχώς, έχω βρει ένα τομέα που ασχολούμαι με τα μαθηματικά και με την επιστήμη καθημερινά.
Φιλοδοξία ή ταλέντο; Τι μετράει πιο πολύ για να πετύχει κάποιος;
Είναι σημαντικό να βρεις κάτι το οποίο αγαπάς, να έχεις κλίση και να προσφέρεις στην κοινωνία. Αν καταφέρεις να συνδυάσεις αυτά τα τρία τότε έχεις πολλές πιθανότητες να επιτύχεις, χωρίς να νιώθεις ότι αυτό που κάνεις είναι αγγαρεία.
Ποια είναι η μεγαλύτερη αποτυχία που έχεις βιώσει μέχρι σήμερα και πώς τη διαχειρίστηκες;
Γενικά, νιώθω πάρα πολύ τυχερός και είμαι αισιόδοξος γιατί πολλά λάθη που έχω κάνει τελικά βγήκαν σε καλό. Πολλές αποφάσεις που στην αρχή νόμιζα ότι ήταν λάθος τελικά με έχουν βοηθήσει στην μετέπειτα εξέλιξή μου. Όσο για αποτυχίες, έχω βιώσει αμέτρητες και δεν είμαι πολύ περήφανος για το πώς τις αντιμετωπίζω. Ομολογώ πως νιώθω πολύ συχνά τύψεις για όλα τα λάθη που έχω κάνει. Η συμβουλή μου θα ήταν να μην κοιτάμε πίσω, αλλά μπροστά. Σε κάθε βήμα να βλέπουμε τι μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας και τι μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Και κάτι ακόμη… Δεν είναι όλα στο χέρι μας και μερικές φορές δε φταίμε εμείς για την εξέλιξη κάποιων καταστάσεων. Και καλό είναι να σκεφτόμαστε ότι αν είχαμε πάρει διαφορετικές αποφάσεις μπορεί να είχαν αποφέρει χειρότερες συνθήκες.
Για ποιο πράγμα είσαι πιο υπερήφανος;
Παν μέτρον άριστον θα έλεγα! Να έχω μια ισορροπία στη ζωή μου. Το ότι μπορώ να είμαι χρήσιμος στην κοινωνία, ενώ συγχρόνως έχω μία όμορφη και θερμή οικογενειακή στέγη, και χρόνο και ενέργεια να ασχολούμαι με πολλά ενδιαφέροντα, πέρα από το κύριο θέμα της έρευνας μου.
Αν βαθμολογούσες το πόσο ικανοποιημένος είσαι με τη ζωή σου από το 0 μέχρι το 10, τι σκορ θα έβαζες;
20 στα 10. Βλέποντας πόσα λάθος μονοπάτια θα μπορούσα να είχα πάρει, είμαι ευτυχισμένος, γι’ αυτό και βάζω και αυτό το σκορ. Θεωρώ ότι ένα τεράστιο κομμάτι από τα όσα έχω καταφέρει να κάνω είναι θέμα τύχης, αλλά παράλληλα και το γεγονός ότι αγαπώ αυτό που κάνω και δουλεύω σκληρά για να είμαι χρήσιμος στους ανθρώπους γύρω μου. Αυτό μου δίνει τεράστια ικανοποίηση.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας;
Πολλές θα έλεγα. Νομίζω ότι το κομμάτι της έρευνάς μου ασχολείται με ένα μέρος αυτών των προβλημάτων που είναι η κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού και εγκεφάλου, του πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος και του πώς παίρνουμε οι άνθρωποι αποφάσεις. Επίσης, θεωρώ ότι η κλιματική αλλαγή, η σίτιση του παγκόσμιου πληθυσμού και η δημιουργία πιο ουσιαστικών και χρήσιμων εκπαιδευτικών συστημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας.
Πολλοί, αρχικά, αντιμετώπισαν τον Covid-19 σαν τον ιό της γρίπης για να αποδειχθεί τελικά ότι είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Σε τι διαφέρει ως προς την εξάπλωσή του και τις επιπτώσεις που έχει στον άνθρωπο;
Και οι δύο ιοί εκμεταλλεύονται παρόμοιους μηχανισμούς και τρόπους για προσκόλληση και διάδοση. Αυτό που πραγματικά κάνει τον Covid-19 τόσο επιτυχημένο και πολύ πιο επιβλαβή για ολόκληρη την κοινωνία είναι ότι εξαπλώνεται πολύ πιο εύκολα, ασυμπτωματικά, καθώς επίσης και το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλο διάστημα μεταξύ της στιγμής που θα μολυνθεί κάποιος και της εμφάνισης των αρχικών συμπτωμάτων. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που άργησαν οι κυβερνήσεις παγκοσμίως να πάρουν ουσιαστικά μέτρα αντιμετώπισης, με αποτέλεσμα να έχουμε μια τόσο καταστροφική εκθετική ανάπτυξη κρουσμάτων και θανάτων. Η άλλη σημαντική διαφορά είναι ότι έχουμε εκτεθεί στον ιό της γρίπης πολλές φορές στο παρελθόν, οπότε υπάρχει ήδη αρκετή έμφυτη ανοσία στον παγκόσμιο πληθυσμό και υπάρχουν και διαθέσιμα εμβόλια. Αντίθετα, ο ανθρώπινος οργανισμός είναι αρκετά παρθένος στον Covid-19, δεν υπάρχει “ανοσία της αγέλης” στον παγκόσμιο πληθυσμό και γι’ αυτό είδαμε αυτή την καταστροφική εξάπλωση τις τελευταίες εβδομάδες.
Τελικά, φαίνεται ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτής της πανδημίας είναι η έλλειψη δεδομένων. Πόσο οξύμωρο είναι αυτό σε μια εποχή που τα big data είναι τόσο αναπτυγμένος κλάδος;
Δυστυχώς, σε έναν τόσο πολύ συνδεδεμένο κόσμο, έχουμε πολλές φωνές από ειδικούς, αλλά και από ανθρώπους που έχουν βήμα χωρίς να κατέχουν τη σωστή πληροφόρηση. Σχετικά με τον κορωνοϊό, θεωρώ πως η επιστημονική κοινότητα έχει προχωρήσει με πάρα πολύ γρήγορη ταχύτητα και έχουμε μάθει πολλά μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Το πρόβλημα είναι πολύπλοκο και μεγάλο και δεν είναι εύκολο να βγάλουμε συμπεράσματα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Ας μην ξεχνάμε ότι για τον ιό του HIV μας πήρε δεκαετίες να καταλάβουμε πραγματικά πώς δουλεύει και να τον καταπολεμήσουμε. Είμαι πολύ αισιόδοξος σε ό,τι σχετίζεται με την έρευνα για τον κορωνοϊό και αυτά που μαθαίνουμε τώρα θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο την τωρινή πανδημία, αλλά και άλλους κορωνοϊούς στο μέλλον. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν ακόμα πάρα πολλοί κορωνοϊοί που ζουν σε νυχτερίδες και που μπορεί εύκολα να δραπετεύσουν και να μεταδοθούν πάλι στον άνθρωπο.
Γιατί επικράτησε τόσο μεγάλη σύγχυση γύρω από τον συγκεκριμένο ιό;
Για πολύ βάσιμους λόγους. Είναι ένας πολύ επικίνδυνος ιός, πιο επικίνδυνος από τη γρίπη και παρόλα τα μέτρα που έχουμε πάρει, σήμερα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στη Νέα Υόρκη, πιο πάνω απ’ όλες τις άλλες ασθένειες και ακόμα και από ατυχήματα. Ναι μεν δεν έχουμε ακόμα μια σαφή εικόνα για το πώς εξαπλώνεται και τι θνητότητα έχει, αλλά αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι το κρούσμα στην κοινωνία μας είναι πολύ μεγαλύτερο από οτιδήποτε έχουμε γνωρίσει μέχρι τώρα, παρόλες τις προόδους που έχουμε κάνει στην επιστήμη και στη μοριακή βιολογία.
Γιατί τόσοι γιατροί και νοσοκόμοι έχουν χάσει τη ζωή τους χωρίς να ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες;
Αυτό γίνεται επειδή εκτίθενται σε πολλά σωματίδια του κορωνοϊού, μεγαλώνοντας την πιθανότητα να αρρωστήσουν, γιατί το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν μπορεί να τα καταπολεμήσει όλα συγχρόνως. Εάν κάποιος εκτίθεται μόνο σε μικρό αριθμό ιογενών σωματιδίων, το ανοσοποιητικό του σύστημα έχει περισσότερες πιθανότητες να καταπολεμήσει όλα τα σωματίδια και έτσι αυτός ο άνθρωπος έχει μικρότερες πιθανότητες τα ιογενή σωματίδια να επιτύχουν να εισέλθουν στα κύτταρα του. Εάν όμως κάποιος εκτίθεται σε περισσότερα ιικά σωματίδια, τότε αυτός ο άνθρωπος έχει περισσότερες πιθανότητες (αθροιστικά) τουλάχιστον ένα από αυτά τα σωματίδια να εισέλθει επιτυχώς και να αναπαραχθεί μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό. Όλα μαζί τα σωματίδια έχουν περισσότερες πιθανότητες να συντρίψουν τις άμυνες του ανοσοποιητικού του συστήματος και έτσι καθένα απ’ αυτά έχει μια ελαφρώς υψηλότερη πιθανότητα να κερδίσει, δηλαδή να ξεφύγει και να εισέλθει επιτυχώς στα κύτταρα. Ακόμα και μετά την είσοδο στα κύτταρά του, το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου μπορεί να κερδίσει και να πετύχει μια επιτυχημένη άμυνα απέναντι στα ιογενή σωματίδια, αλλά όσο περισσότερα σωματίδια εισέρχονται, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουν να συντρίψουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Πόσο εύκολη πιστεύεις θα είναι η επιστροφή στην κανονικότητα;
Νομίζω ότι ίσως ποτέ να μην ξαναβρούμε την προηγούμενη κανονικότητά μας, αλλά ακόμα και να γυρίσουμε σε μία κάποια κανονικότητα, αυτή η επιστροφή θα είναι πολύ δύσκολη και μακροχρόνια. Όταν εμφανιστούν και διαδοθούν ευρέως τα εμβόλια, σε περίπου ένα με ενάμιση χρόνο, τότε ίσως να μπορέσουμε να επιστρέψουμε πραγματικά στην κοινωνία. Μέχρι τότε όμως, πρέπει να τηρηθούν μεγάλες αποστάσεις και ο πληθυσμός που θα γυρίσει τελείως στην κανονικότητά του θα είναι πολύ περιορισμένος. Όσο για μεγάλες διαδηλώσεις, συναυλίες και συνέδρια, φοβάμαι ότι οι εκδηλώσεις θα αργήσουν πολύ να πραγματοποιηθούν.
Πόσο εύκολα θα μπορέσει να βρεθεί φάρμακο ή εμβόλιο;
Το φάρμακο νομίζω θα μας έρθει πιο γρήγορα γιατί πολλά φάρμακα τα οποία έχουν χτιστεί για άλλους ιούς ίσως μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Όσο για το εμβόλιο, νομίζω ότι θα είναι έτοιμο πολύ σύντομα σε μερικούς μήνες, αλλά η διανομή σε εκατομμύρια ανθρώπους θα πάρει τουλάχιστον ένα χρόνο.
Ποια είναι γνώμη σου για τον τρόπο που διαχειρίστηκε η ελληνική κυβέρνηση την κρίση;
Είμαι πολύ υπερήφανος για την ελληνική κυβέρνηση, γιατί ακολούθησε πολύ γρήγορα τις συμβουλές των επιστημόνων και φέρθηκε πάρα πολύ σωστά. Είμαι επίσης πολύ υπερήφανος για όλους τους συμπατριώτες μου γιατί ακολουθήσαμε τις συμβουλές και πραγματικά “Μείναμε Σπίτι”. Τα αποτελέσματα φαίνονται και έχουν γραφτεί διεθνώς σε πολλά ΜΜΕ που κάνουν λόγο για “το ελληνικό θαύμα”. Η μάχη όμως με τον Covid-19, δεν έχει τελειώσει, δυστυχώς. Για να είμαι ειλικρινής δεν έχει ακόμα αρχίσει. Η πραγματική μάχη θα γίνει όταν θα αρχίσουμε να επιστρέφουμε σιγά-σιγά στην κοινωνία, και τότε είναι πολύ πιθανό να δούμε πολύ μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων και θανάτων. Η μεγάλη πρόκληση για την ελληνική κυβέρνηση τώρα θα είναι πότε και πώς θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε πίσω σε μία καινούργια πραγματικότητα που θα μας επιτρέπει να λειτουργεί η ελληνική οικονομία, χωρίς να βάζουμε τον ελληνικό πληθυσμό σε τεράστιο ρίσκο. Δυστυχώς, φοβάμαι ότι θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι να έχουμε τα κατάλληλα φάρμακα, πιο πολλές μάσκες, και ουσιαστικούς τρόπους αντιμετώπισης της μετάδοσης του ιού πριν μπορέσουμε να γυρίσουμε στην κανονικότητα.
Υπάρχει ο φόβος χώρες όπως η Ελλάδα, που κατάφεραν να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού, να δουν ένα δεύτερο κύκλο έξαρσης;
Απολύτως. Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν έχουμε δει καν τον πρώτο κύκλο έξαρσης στην Ελλάδα, και ο ελληνικός πληθυσμός ίσως να είναι ακόμα παρθένος στον κορωνοϊό.
Πιστεύεις ότι το καλοκαίρι θα μπορέσεις να επισκεφτείς την Ελλάδα με την οικογένειά σου;
Δεν είμαι σίγουρος για τίποτα και δεν κάνω προβλέψεις ούτε σχέδια για το μέλλον. Τα ταξίδια και ο τουρισμός είναι ό,τι πιο επικίνδυνο μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο. Οπότε, φοβάμαι πως δε θα μπορέσουμε να αρχίσουμε να ταξιδεύουμε σύντομα. Όταν όμως επανεκκινήσει ο τουρισμός στην υφήλιο, η Ελλάδα παραμένει ένα από τα πιο όμορφα μέρη του κόσμου, και είμαι σίγουρος ότι θα ξαναγυρίσει σε μία θετική ανάπτυξη όπως είδαμε να συμβαίνει πριν τον κορωνοϊό. Αυτή η κρίση είναι επίσης μία μεγάλη ευκαιρία να στρέψουμε την ελληνική οικονομία προς άλλους τομείς όπως οι τεχνολογικές καινοτομίες, το διεθνές εμπόριο και η επιστημονική έρευνα. Χτίζοντας αυτά τα καινούργια θεμέλια της ελληνικής οικονομίας, όταν θα επιστρέψει πάλι η τουριστική κίνηση, τότε νομίζω ότι η Ελλάδα θα είναι σε ακόμα καλύτερη θέση για να προχωρήσει με μεγάλα βήματα μπροστά.
Η συνέντευξη αυτή ανήκει στην εβδομαδιαία στήλη “Hellenic Stories” της αθηΝΕΑς, που παρουσιάζει αυθεντικές, ανθρώπινες, ελληνικές ιστορίες από όλον τον κόσμο.
Ο πρώτος θεματικός κύκλος των Hellenic Stories, με αντικείμενο συνεντεύξεις Ελλήνων του εξωτερικού που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της τεχνολογίας, είναι μια ευγενική χορηγία της βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας Raycap.
