«To σινεμά έχει ρόλο θεραπευτικό». Έτσι έκλεισε το καλωσόρισμά του ο Σωτήρης Δανέζης λίγο πριν σβήσουν τα φώτα και αφεθούμε στην επίσημη πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Roofless Dreams» (=Άστεγα Όνειρα), το Σάββατο 4 Μαρτίου 2023, στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Ήταν ένας τρόπος να απαλύνουμε τον πόνο, το μούδιασμα. Να καταλαγιάσουμε τον θυμό μας και να ξεχαστούμε –όχι να ξεχάσουμε– την επικαιρότητα. Έτοιμη για αυτήν τη θεραπευτική διαδικασία, ρούφηξα κάθε πληροφορία που πρόσφερε στο κοινό η παραγωγή του δημοσιογράφου.
Άστεγα Όνειρα
Ένα ντοκιμαντέρ-υπενθύμιση για τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας. Άλλωστε, τα περισσότερα ντοκιμαντέρ είναι αφυπνιστικά. Είναι σαν να τρυπώνει μια ολόκληρη παραγωγή κάτω από το χαλί της ελληνικής κοινωνίας και να κάνει εικόνες και λέξεις όσα θέλει να κρύψει.
Στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ο δημοσιογράφος και πολεμικός ανταποκριτής μάς μεταφέρει σε αυτό που ξέρει καλά. Στην «εμπόλεμη ζώνη» της ελληνικής πραγματικότητας. Εκεί όπου δεν θα βρεις πυρομαχικά και εκρήξεις. Εκεί, οι άνθρωποι –Έλληνες πολίτες– πολεμούν και παλεύουν καθημερινά για την επιβίωσή τους.
Το ντοκιμαντέρ μεταφέρει στην οθόνη ιστορίες ανθρώπων που βιώνουν την αστεγία μέσα από το πρίσμα της δραστηριότητας και της λειτουργίας της ΜΚΟ Emfasis, η οποία τους στηρίζει με κάθε τρόπο. «Αν κάτι έψαχνα στις εμπόλεμες ζώνες του πλανήτη είναι ανθρώπινες ιστορίες που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και λειτουργούμε ως ενεργοί πολίτες», αναφέρει ο δημοσιογράφος και παραγωγός Σωτήρης Δανέζης, απαντώντας στις ερωτήσεις του κοινού. Και αυτό έκανε και τώρα. «Η εμπόλεμη ζώνη είναι πολύ πιο κοντά μας και θα έπρεπε να μας απασχολεί πολύ περισσότερο λόγω εγγύτητας», προσθέτει.
Η ΜΚΟ Emfasis
Με δεκαετή δραστηριότητα, η ΜΚΟ Emfasis κάνει ορατά αυτά που εμείς δεν διακρίνουμε στο οπτικό μας πεδίο. Όχι γιατί δεν τα βλέπουμε. Ίσως γιατί έχουμε εκπαιδευτεί ώστε αυτοί οι άνθρωποι –οι άστεγοι– να είναι αόρατοι. Να μην υπάρχουν. Όπως αναφέρει το ενημερωτικό φυλλάδιο που διένειμαν κατά την προβολή της ταινίας, η Emfasis προσεγγίζει τους συνανθρώπους σε ανάγκη με αξιοπρέπεια, διακριτικότητα και σεβασμό, σύμφωνα με την καινοτόμα μεθοδολογία του Streetwork.
Αποστολή της οργάνωσης είναι να ανακουφίσει, να υποστηρίξει και να ενδυναμώσει άτομα και οικογένειες που βιώνουν πολλαπλές μορφές αστεγίας και επισφαλούς στέγης (συμπεριλαμβανομένων των πληγέντων από φυσικές καταστροφές) χωρίς διακρίσεις. Με 334 άμεσα ωφελούμενους και μηδενική κρατική χρηματοδότηση, η Emfasis κάνει αυτό που αδυνατεί να κάνει η πολιτεία. Να κατανοήσει την καθημερινότητα των αστέγων και να προσφέρει υποστήριξη με απώτερο σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους.
«Παρατηρήστε την Αστεγία»
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει καταγραφεί αύξηση των αστέγων κατά 70%, με 4 εκατομμύρια καταγεγραμμένους πολίτες στο όριο της αστεγίας. Στην Ελλάδα το νούμερο της καταγραφής είναι άγνωστο μέχρι και σήμερα, ακόμη κι αν η παρούσα κυβέρνηση διαβεβαίωσε πως θα είχε αποσαφηνιστεί μέχρι τον Μάρτιο του 2022.
Η Μαρία Καρρά, συνιδρύτρια της Emfasis Foundation, μοιράστηκε με το κοινό πολλές πληροφορίες, με κύρια προτροπή να αρχίσουμε να παρατηρούμε τους ανθρώπους που συναντάμε στους δρόμους. «Κοιτάξτε τους. Παρατηρήστε την αστεγία!»
Στα είδη της αστεγίας διακρίνονται δύο κατηγορίες. Η ορατή αστεγία, αυτή δηλαδή που βλέπουμε στον δρόμο, και η αόρατη, όταν δεν υπάρχει μια ασφαλής στέγη. Η πλειονότητα των αστέγων είναι ηλικιωμένοι με οικογένεια που, όταν το πέρασμα του χρόνου τους καθιστά ανήμπορους ή μη λειτουργικούς να στηρίξουν τα υπόλοιπα μέλη, η οικογένεια δεν αναλαμβάνει την ευθύνη τους και έτσι αναγκάζονται να μείνουν τελείως ακάλυπτοι. Πολλοί ηλικιωμένοι, μάλιστα, ντρέπονται να παραδεχτούν τη συνθήκη της ζωής τους.
Photo by Gunnar Ridderström on Unsplash
Κράτος Πρόνοιας, Aσπίδα στην Ευαλωτότητα
Η επιτυχία του ντοκιμαντέρ βασίστηκε στην εμπιστοσύνη. Κανείς από τους πρωταγωνιστές της 14μηνης παραγωγής δεν ήταν πρόθυμος να πει την ιστορία του. Να βγει και να μιλήσει δημόσια για την κατάστασή του. «Η πιο σημαντική δυσκολία του γυρίσματος ήταν πως κανένας από τους πρωταγωνιστές δεν ήταν συνεπής στο ραντεβού που δίναμε. Είτε γιατί του κλέψανε το τηλέφωνο, είτε γιατί ο δήμος του πήρε τα πράγματα, είτε γιατί είναι στο νοσοκομείο. Είναι άνθρωποι εξαιρετικά ευάλωτοι», αναφέρουν οι συντελεστές.
Το Q&A, όπως και το ντοκιμαντέρ, μου έλυσαν πολλές απορίες για τη συνδρομή του κράτους και των εκάστοτε δήμων. Πολλές φορές, άλλωστε, γίνεται θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης το αποτέλεσμα της κοινωνικής πολιτικής που ασκεί κάθε περιοχή. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η μεταφορά των αστέγων σε προσωρινές δομές φιλοξενίας, για λίγες ώρες, είναι ακόμη ένας ξεριζωμός για αυτούς, αυτή τη φορά από το σημείο που έχουν επιλέξει να περνούν τις νύχτες τους μαζί με όλα τους τα υπάρχοντα. Όπως επισημαίνουν οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ, οι άστεγοι, αυτοί για τους οποίους λαμβάνονται όλα αυτά τα μέτρα περίθαλψης, δεν αποτελούν μέρος του διαλόγου ώστε να βρεθεί αποτελεσματική λύση στο πρόβλημά τους.
«Η κοινωνία των πολιτών δεν θα υπήρχε αν το κράτος πρόνοιας ήταν επαρκές». Η MKO Emphasis επιθυμεί την ανάπτυξη του δικτύου της με ανθρώπους (υποστηρικτές-εθελοντές) που θα λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές της δράσης της και των μηνυμάτων της, με απώτερο στόχο να αναπτύξει στο μέλλον έναν συμπληρωματικό ρόλο στην ορθή λειτουργία του κράτους-πρόνοιας.
* Διαβάστε περισσότερα για την Emfasis εδώ.
* Μπορείτε να παρακολουθήσετε το ντοκιμαντέρ μέχρι την Παρασκευή 17 Μαρτίου, στην ψηφιακή πλατφόρμα του φεστιβάλ εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Το Hype της Αγοράς Μοδιάνο στη Θεσσαλονίκη
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας και οι Σκιές της Πόλης
Οι 26 Λέξεις που «Δημιούργησαν» το Διαδίκτυο
