Οι βιβλιοθήκες –ως χώροι– ασκούν περίεργη έλξη. Είναι η αύρα που αποπνέει η ιδιαίτερη ατμόσφαιρά τους, η ησυχία τους σε συνδυασμό με την υποβόσκουσα ένταση της αναζήτησης, η προβολή τους ως τόποι συσσωρευμένης γνώσης. Είναι, πράγματι, όπως συνηθίζεται να λέγεται, ναοί της γνώσης.
Έχουν αποτελέσει τόπους ανάγνωσης και συγγραφής. Φιλοξένησαν και ενέπνευσαν την αυγή του ανθρώπινου πνεύματος από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Πολλές είναι πλέον ιστορικά μνημεία και αξιοθέτα αρχιτεκτονικής.
Η προσωπική μου σχέση με τις βιβλιοθήκες περιλαμβάνει ατελείωτες ώρες στη Γεννάδειο, στη Bιβλιοθήκη του Παντείου, σε αυτήν του Δήμου Αθηναίων αλλά και στη Bιβλιοθήκη της Τήνου. Αγάπησα την ησυχία και τη βιβλιοθηκονομική τάξη τους, τις σιωπηλές διαδρομές των υπαλλήλων, και φαντάστηκα κρυφά δωμάτια με αρχεία και βιβλία απροσπέλαστα στο ευρύ κοινό. Κάτι τέτοιο έζησα στην Πάτμο, όταν μου προσφέρθηκε το προνόμιο να επισκεφθώ ιδιωτικά τη βιβλιοθήκη της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.
Κάνοντας μια… εικονική βόλτα σε εμβληματικές βιβλιοθήκες, επέλεξα να παρουσιάσω εδώ κάποιες με ιστορία αλλά και ξεχωριστή αρχιτεκτονική αξία. Στο άρθρο αυτό «μένουμε Ευρώπη», όμως στο τέλος του υπάρχει μια αναφορά σε μια μοναδική βιβλιοθήκη που, για να την επισκεφθώ, χρειάστηκε να κάνω μια… φαντασιακή παράκαμψη. Μη σκρολάρετε, αφήστε το μυστήριο…
Βιβλιοθήκη Strahov | Πράγα, Τσεχία
Η Βιβλιοθήκη της Μονής Strahov ιδρύθηκε το 1679 και θεωρείται μία από τις καλύτερα διατηρημένες ιστορικές βιβλιοθήκες, με χιλιάδες βιβλία που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα.
Απόκοσμες τοιχογραφίες των Siard Nosecký και Anton Maulbertsch διακοσμούν τις οροφές, ενώ οι τόμοι των βιβλίων φιλοξενούνται σε επίχρυσα και σκαλιστά ράφια.
Η Αίθουσα των Φιλοσόφων διαθέτει ένα ερμάριο σπάνιων ειδών, με ζώα, ορυκτά αλλά και ομοιώματα φρούτων. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκη Vennesla | Βένεσλα, Νορβηγία
Λειτουργώντας ως το πολιτιστικό κέντρο της κωμόπολης Βένεσλα, στη Νορβηγία, η βιβλιοθήκη από ξύλο και γυαλί στεγάζει σχεδόν 80.000 αντικείμενα, μαζί με μία καφετέρια και χώρους για συναυλίες, παραστάσεις και εκθέσεις τέχνης.
Οι Helen & Hard Architects σχεδίασαν τις 27 «πτυχώσεις» που τυλίγονται γύρω από την οροφή και τους τοίχους για να στεγάσουν τα βιβλιοστάσια και να δημιουργήσουν προσωπικούς χώρους μελέτης. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκη Piccolomini | Σιένα, Ιταλία
Μπαίνοντας στη Βιβλιοθήκη Piccolomini, το πρώτο πράγμα που θα σας κάνει εντύπωση είναι είναι η θέα των λαμπερών τοιχογραφιών που κοσμούν τους τοίχους.
Η πολυτελής και μικρή βιβλιοθήκη, που αποτελεί μέρος του Duomo της όμορφης μεσαιωνικής πόλης, περιλαμβάνει έργα του διάσημου ζωγράφου Pinturicchio και του εργαστηρίου του, οι οποίοι ανέλαβαν να δημιουργήσουν σκηνές που θα εξυμνούσαν τον Πάπα Πίο Β′.
Χειρόγραφα αιώνων περιβάλλουν το μαρμάρινο γλυπτό των Τριών Χαρίτων στο κέντρο της θόλου. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Τip: Pinturicchio είναι και το παρατσούκλι του παλαίμαχου ποδοσφαιριστή Alessandro Del Piero.
Biblioteca do Convento de Mafra | Μάφρα, Πορτογαλία
Μια ροκοκό βιβλιοθήκη στο μεγαλοπρεπές παλάτι της Μάφρα, βόρεια της Λισαβόνας, που χτίστηκε το 1771 από τον αρχιτέκτονα της βασιλικής αυλής Manuel Caetano de Sousa για να χρησιμοποιηθεί ως μουσείο.
Το φυσικό φως πλημμυρίζει τον χώρο μέσα από τα πολυάριθμα παράθυρα που πλαισιώνουν την αίθουσα, κάνοντας το ροζ, γκρι και λευκό μαρμάρινο δάπεδο να λάμπει καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Το 1745, ο Πάπας χορήγησε στη βασιλική επιτροπή την άδεια να στεγάσει «απαγορευμένα βιβλία», τα οποία παραμένουν μέρος της συλλογής των 36.000 δερματόδετων βιβλίων. Και μια τρομερή λεπτομέρεια. Τα ζωύφια που απειλούν τα βιβλία δεν τα αντιμετωπίζουν με χημικά, αλλά με νυχτερίδες που κάνουν «περιπολίες» τις νύχτες! Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκη της Μονής του Saint Gall | Σεν Γκάλεν, Ελβετία
Η βιβλιοθήκη αυτή, κατά πάσα πιθανότητα, χρονολογείται στο 820 μ.Χ., όπως φαίνεται σε κάποια αρχιτεκτονικά σχέδια της εποχής, προσαρτημένη στην κύρια εκκλησία του αβαείου του Saint Gall.
Καθώς ο κατάλογος επιστημονικών συγγραμμάτων και χειρογράφων του αβαείου μεγάλωνε, η συλλογή μεταφέρθηκε στην πλούσια διακοσμημένη μπαρόκ αίθουσα του αρχιτέκτονα Peter Thumb στα μέσα του 18ου αιώνα.
Οι τόμοι των βιβλίων είναι τοποθετημένοι σε όμορφα, ξύλινα σκαλιστά ράφια, και είναι όλοι διαθέσιμοι για δημόσια χρήση. Η βιβλιοθήκη φιλοξενεί το παλαιότερο γνωστό αρχιτεκτονικό σχέδιο που έχει αποτυπωθεί σε περγαμηνή. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκη της Στουτγάρδης | Γερμανία
Αν παρατηρήσατε την αρχική εικόνα του άρθρου, οι εντυπωσιακές λευκές επιφάνειες, οι ακριβείς γραμμές, οι σκάλες που μοιάζουν να αιωρούνται δημιουργούν μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα στη Βιβλιοθήκη της Στουτγάρδης, που εγκαινιάστηκε το 2011.
Λαμβάνοντας σχεδιαστικά στοιχεία από το Πάνθεον της Ρώμης, το γερμανικό γραφείο Yi Architects υιοθέτησε μινιμαλιστική προσέγγιση στον σχεδιασμό της εννιαώροφης βιβλιοθήκης, με ένα ανοιχτό πολυώροφο αναγνωστήριο σε σχήμα ανάποδης πυραμίδας. Το κυβικό, λευκό κτίριο αποκτά χρώμα από τα χιλιάδες βιβλία που βρίσκονται στα ράφια.
Εξωτερικά, είναι ένας επιβλητικός γκρίζος κύβος που αποτελείται από γυάλινους όγκους. Στο εσωτερικό, η κεντρική αίθουσα είναι φωτεινή και ευάερη και από πάνω βρίσκεται το πολυώροφο κλιμακωτό αναγνωστήριο. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκη του El Escorial | Σαν Λορέντζο, Ισπανία
Μια βιβλιοθήκη με περισσότερους από 40.000 τόμους στη συλλογή της. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β′της Ισπανίας ανέθεσε την κατασκευή του συγκροτήματος το 1563. Περιλαμβάνει επίσης ένα μοναστήρι, κήπους και πάνθεον για πρώην ηγεμόνες.
Η θολωτή βιβλιοθήκη έχει μια σειρά από επτά τοιχογραφίες, έργα αξιόλογων καλλιτεχνών, όπως ο Pellegrino Tibaldi και ο Federico Zuccaro, οι οποίες απεικονίζουν την αριθμητική, την αστρονομία, τη διαλεκτική, τη γεωμετρία, τη γραμματική, τη μουσική και τη ρητορική.
Πρώην κατοικία του Ισπανού βασιλιά, το El Escorial είναι τεράστιο συγκρότημα, όπως εντυπωσιακή είναι και η ευρύτερη περιοχή που βρίσκεται βορειοδυτικά της Μαδρίτης. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκες Bodleian | Οξφόρδη, Ηνωμένο Βασίλειο
Η Bodleian Library του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης είναι μια από τις πιο διάσημες βιβλιοθήκες στην Ευρώπη, με τη Magna Carta και το First Folio του Σαίξπηρ να συγκαταλέγονται στα 13 εκατομμύρια έντυπα του ιδρύματος.
Ουσιαστικά όμως, μιλάμε για ένα σύμπλεγμα 26 βιβλιοθηκών. Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα κτίρια είναι η αριστουργηματική Radcliffe Camera, σχεδιασμένη από τον James Gibbs, το παλαιότερο παράδειγμα κυκλικής βιβλιοθήκης στην Αγγλία. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Βιβλιοθήκη του Trinity College | Ιρλανδία, Δουβλίνο
Η ξύλινη αίθουσα της Παλαιάς Βιβλιοθήκης του Trinity College του Δουβλίνου έχει μήκος 70 μέτρα και μια οροφή που μοιάζει με βαρέλι. Δύο από τα πλέον πολύτιμα εκθέματά της είναι το Βιβλίο του Kells και το Βιβλίο του Durrow.
Η Βιβλιοθήκη του Trinity College βρίσκεται στα πλακόστρωτα μονοπάτια της πόλης του Δουβλίνου και διαθέτει πάνω από 6 εκατομμύρια έντυπα σε τέσσερα ξεχωριστά κτίρια. Το Long Room της βιβλιοθήκης του 18ου αιώνα, που ολοκληρώθηκε το 1733 από τον Ιρλανδό αρχιτέκτονα Thomas Burgh, φιλοξενεί την παλαιότερη συλλογή του ιδρύματος.
Η κατασκευή ξεκίνησε το 1712 και διήρκεσε 20 χρόνια. Η αρχική κατασκευή είχε βιβλία μόνο στο κάτω επίπεδο, αλλά όταν τα ράφια της βιβλιοθήκης γέμισαν τη δεκαετία του 1850, η οροφή ανυψώθηκε για να χωρέσει ακόμα περισσότερα βιβλία. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας | Παρίσι
Ιδρύθηκε από τον Κάρολο Ε′ το 1368. Σήμερα, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας εκτείνεται σε 4 κτίρια και φιλοξενεί πάνω από 10 εκατομμύρια τίτλους, από όλο το φάσμα των τεχνών και των επιστημών.
Το ίδρυμα αριθμεί αμέτρητα εκθέματα και έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένων ελληνικών, λατινικών, αραβικών και άλλων χειρογράφων αλλά και χειρόγραφα σύγχρονων λογοτεχνών. Αρχιτεκτονικά, η Εθνική Βιβλιοθήκη αποτελείται από τέσσερις πύργους: τον Πύργο των Χρόνων, τον Πύργο των Γραμμάτων, τον Πύργο των Νόμων και τον Πύργο των Αριθμών. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
***
Και, καθώς είστε βιβλιοφάγοι και φτάσατε ως εδώ, πάμε και σε μια «φανταστική» βιβλιοθήκη, στη μνήμη του μέγιστου Umberto Eco, που και ο ίδιος είχε μια τεράστια βιβλιοθήκη.
Μοναστήρι Βενεδικτίνων | Στο φιλμ του Jean-Jacques Annaud, Αβαείο Eberbach στο Ράινγκαου, κοντά στη Φρανκφούρτη
Η αγαπημένη μου βιβλιοθήκη! Με κεντρικό ρόλο στο βιβλίο του Umberto Eco «Το Όνομα του Ρόδου» αλλά και στην ομώνυμη ταινία, είναι γνωστή ως The Secretum.
Στο έργο μαθαίνουμε ότι είναι η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη του χριστιανικού κόσμου, με καλά κρυμμένα μυστικά, απρόσιτη σε όλους εκτός από τον βιβλιοθηκάριο και τον βοηθό του. Η βιβλιοθήκη βρίσκεται στον τρίτο όροφο του Aedificium, το κεντρικό σημείο του μοναστηριού στο οποίο διαδραματίζεται το βιβλίο.
Περιγράφεται ως speculum mundi ή «καθρέφτης του κόσμου». Όλα είναι σημειολογία. Όλο το κτίσμα σχετίζεται με τη θέση της ανθρωπότητας στο σύμπαν, τις τιμωρίες και τις ανταμοιβές στη Δευτέρα Παρουσία.
Το τέλος της βιβλιοθήκης δεν είναι καλό. Οι βιβλιοθηκάριοι πέφτουν νεκροί και ο Jorge of Burgos καίγεται και μαζί καίει σχεδόν τα πάντα.
Tip: Ο Eco εμπνεύστηκε το όνομα Jorge de Burgos από τον αγαπημένο του συγγραφέα Jorge Luis Borges.
Εσείς ποια θα διαλέγατε να επισκεφθείτε;
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
O Xάρι Πότερ Γίνεται Τηλεοπτική Σειρά και Κάποιοι Γκρινιάζουν
