Η λύτρωση που γυρεύουν οι άνθρωποι έρχεται συνήθως με αγώνα και με πόνο. Η αγωνία για τη λύτρωση κατοικοεδρεύει στα βάθη του εαυτού μας και κρύβεται σε αδιέξοδα τούνελ, δεν εξαφανίζεται σχεδόν ποτέ, καμουφλάρεται από τις συνθήκες της ζωής και παραμένει για χρόνια κρυμμένη.
Αλλά κάποτε έρχεται η στιγμή που θα ξεμυτίσει από τα σύνορα της ψυχής, θα φανερωθεί και θα ζητήσει τα χρωστούμενα. Τότε θα είναι η κρίσιμη ώρα του θάρρους και της αλήθειας.
Η Πέτρα της Υπομονής | Atiq Rahimi | Εκδόσεις Πατάκη
«Σενγκέ σαμπούρ». Η πέτρα της υπομονής, η παρέα και η εξομολόγος, ο ογκόλιθος της κατάθεσης της ψυχής, της μνήμης, της μοναξιάς, της σκλαβιάς, της αμαρτίας, της κτηνωδίας. Το απάγκιο των ανθρώπινων συναισθημάτων και η ελπίδα για ησυχία και λύτρωση.
«Μια γυναίκα στο Αφγανιστάν αλλά και αλλού», μέσα στον πόλεμο, αφήνεται στη δίνη της εξομολόγησης. Δεν θέλει να κρύψει τίποτα, δεν υπάρχει πια λόγος, εξάλλου δεν υπήρχε ζωή. Ένας άγνωστος ήταν ο άντρας με τον οποίο την πάντρεψαν πολύ μικρή, όπως κάνουν σε αυτούς τους τόπους. Γυναίκες βυθισμένες στα τάρταρα με καλυμμένο πρόσωπο.
Δεν τον γνώρισε παρά ελάχιστα στα χρόνια που έζησαν μαζί. Την πάντρεψαν εν τη απουσία του. Ήταν η γυναίκα του όμως και με αυτό τον ρόλο έπρεπε να συμπεριφέρεται. Δίπλα στην πεθερά και στους ηθικούς νόμους τους. Αποκομμένη από όλους. Ούτε μια φίλη να πει τον πόνο της, κανένας στον οποίο να μπορεί να αποτανθεί. Αλλά και όταν εκείνος επέστρεψε, σε ένα διάλειμμα του πολέμου, το ίδιο άγνωστος της φαινόταν. Και τα λίγα χρόνια που έζησαν μαζί, ένας ξένος ήταν.
Ένας άντρας άρρωστος, ξαπλωμένος με τον ορό να στάζει στο σώμα του σαν μια τελευταία ελπίδα που του έδινε η ζωή. Και εκείνη καθισμένη δίπλα του, σε αυτόν που ούτε καν ήξερε, που παντρεύτηκε επειδή έτσι έπρεπε. Όχι ακριβώς αυτόν, αλλά ένα ομοίωμά του, μια εικόνα του, που πάνω της έσταζε σταγόνα σταγόνα όλη την ψυχή της, όλη την αλήθεια της, όλο τον πόνο της.
Και όσο έπεφτε η σταγόνα, ίσως τον χαράκωνε, ίσως πάλι να κυλούσε στο αίμα του τόσο γλυκιά όσο η ζάχαρη που περιείχε. Και αυτός ένα θύμα μπορεί να ήταν της καταγωγής του, του τόπου του, ίσως όμως και η πέτρα, η σενγκέ σαμπούρ που έπρεπε να απορροφήσει όλη τη δυστυχία της γυναίκας του.
«”σενγκέ σαμπούρ” μου θα σ’ τα πω όλα… δεν θα λυτρωθώ αν δεν τα ομολογήσω… αν δεν ακουστούν όλα, αν δεν καταγραφούν. Η δυστυχία της γυναίκας και η δικιά μου που δεν τόλμησα να αλλάξω τη ζωή μου και των άλλων θα μένει κρυφή αιώνια».
* Τη μετάφραση υπογράφουν η Βάσω Νικολοπούλου και η Νίκη Καρακίτσου-Dougé.
Χαρταετοί Πάνω από την Πόλη | Khaled Hosseini | Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο Αμίρ κουβαλούσε το βάρος της ενοχής. Το βάρος της δειλίας. Το βάρος της προδοσίας. Τον απαράδεκτο χαρακτήρα του. Όλο αυτό τον πλάκωνε σαν μια πέτρα μεγάλη που έπρεπε να σπάσει, να γίνει σκόνη και να σκορπιστεί.
Καταλάβαινε από μικρός τα λάθη του, ίσως και τις αδυναμίες και τις συναισθηματικές ελλείψεις του. Η έλλειψη προσοχής από τον πατέρα του, η απουσία επαίνων, η στέρηση της στοργής, όπως ένιωθε, έσπερναν δαιμόνια στη σκέψη. Και την πλήρωνε ο Χασάν, πολλές φορές ανεπανόρθωτα.
«Για σένα χίλιες φορές και άλλες τόσες», απαντούσε πάντα ο Χασάν στον Αμίρ, τόσο δεμένος και βοηθητικός ήταν ο Χασάν, ο μικρός υπηρέτης της οικογένειας του Αμίρ και παράλληλα ο πιο κολλητός του, ο πιο στενός του φίλος. Είχαν περίπου την ίδια ηλικία. Ο Χασάν δεν διαπραγματευόταν την αφοσίωσή του, όχι από υποχρέωση, αλλά από πραγματική αγάπη, αδελφική. Και ο Αμίρ αγαπούσε τον Χασάν, όμως έκανε διαολιές, ασκούσε πάνω του, υποσυνείδητα έστω, εξουσία.
Σε έναν αγώνα πετάγματος αετού, ο Αμίρ έπρεπε να κερδίσει. Η νίκη ήταν θέμα τιμής. Ένα παράσημο ζωής, για το οποίο ο πατέρας του θα τον καμάρωνε, το μεγαλύτερο βραβείο της ζωής του. Χωρίς τον Χασάν δεν θα είχε νικήσει ο Αμίρ, όμως το τίμημα για εκείνον ήταν πολύ σκληρό. Και ο Αμίρ στάθηκε πολύ άδικος μαζί του, δεν τον βοήθησε όταν τα αγόρια της γειτονιάς τού επιτέθηκαν, κρύφτηκε και επιπλέον τον κατηγόρησε για κλέφτη.
Οι δρόμοι τους χώρισαν. Ο Αμίρ έφυγε με τον πατέρα του για την Αμερική όταν η κατάσταση στο Αφγανιστάν έγινε επικίνδυνη για την ίδια τους τη ζωή. Έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, να βρουν καταφύγιο αλλού.
ΣτηνΑμερική ο Αμίρ μεγαλώνει, παντρεύεται και κάποτε έρχεται η ώρα που –όπως πάντα– το παρελθόν βγαίνει στην επιφάνεια μην αφήνοντάς σε να ζήσεις φυσιολογικά αν δεν λυτρωθείς, αν δεν διορθώσεις τα άσχημα που έχεις κάνει, αν δεν απελευθερωθείς από τα δεσμά των λαθών και των αδικιών που έχεις διαπράξει, αν δεν υπερβείς τα όριά σου και τον φόβο σου και την υπεροψία σου. Αν τελικά δεν παλέψεις για το δίκιο που στέρησες.
Τότε μόνο θα χαίρεσαι, πετώντας τον αετό σου ψηλά στον ουρανό, κοιτάζοντάς τον να αρμενίζει ίσως και λίγο ψηλότερα από τους άλλους, όμως τώρα θα ’χεις κερδίσει αυτή την «πρωτιά» μόνος σου.
Σαν ένα αλληγορικό παραμύθι που ταιριάζει παντού.
* Τη μετάφραση υπογράφει ο Βαγγέλης Κατσάνης.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
«Στέλλα, Κρατάω Βιβλίο!» | Το «Βάρος» του να Είσαι Αγόρι
