Με πληθυσμό μόλις 5,6 εκατομμύρια, η Νορβηγία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διεθνή σκηνή – και όχι άδικα. Ενεργειακή υπερδύναμη σε μια κρίσιμη συγκυρία γεωπολιτικών εξελίξεων, εξάγει φυσικό αέριο, πετρέλαιο και υδροηλεκτρική ενέργεια σε δεκάδες χώρες, ιδίως από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την απομάκρυνση της Ευρώπης από τη ρωσική εξάρτηση.
Ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ, μέρος της Ενιαίας Αγοράς της ΕΕ, χωρίς να είναι κράτος-μέλος, η Νορβηγία μοιάζει με «ήρεμη δύναμη» σε ένα ρευστό πολιτικό σκηνικό που κλυδωνίζει σταθερότητες και αποδομεί βεβαιότητες σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπενθυμίζοντας ίσως ότι το μέγεθος δεν είναι πάντα αυτό που καθορίζει την επιρροή ενός έθνους.
Στις πρόσφατες εκλογές για τα 169 μέλη του Νορβηγικού Κοινοβουλίου, που ολοκληρώθηκαν τη Δευτέρα, σημειώθηκε ποσοστό συμμετοχής 78,9% – το υψηλότερο εδώ και χρόνια. Σημάδι δημοκρατικής ωριμότητας ή σαφής δήλωση εμπιστοσύνης σε ένα μοντέλο που μπορεί να είναι μικρό σε κλίμακα, αλλά μεγάλο σε συνέπεια και στρατηγική σκέψη;
Ας χαρτογραφήσουμε με 10 σημεία τι κρίθηκε σε αυτές τις εκλογές, ποιο ήταν το αποτέλεσμα, αλλά και τι αξίζει να γνωρίζουμε γενικότερα για τη Νορβηγία και τον ρόλο της στη διεθνή σκηνή.
- Εργατικοί ξανά: Ο Jonas Gahr Støre, επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος που κέρδισε τις εκλογές, χαιρέτισε τα αποτελέσματα λέγοντας: «Αυτό είναι ένα μήνυμα προς το εξωτερικό της Νορβηγίας ότι η σοσιαλδημοκρατία μπορεί να κερδίσει παρά το δεξιό κύμα στην Ευρώπη». Οι Εργατικοί έλαβαν το 28,2% των ψήφων, εξασφαλίζοντας μια δεύτερη τετραετία για τον Støre, ως επικεφαλής κυβέρνησης μειοψηφίας – κάτι μάλλον συνηθισμένο στη Σκανδιναβία.
- Η λαϊκιστική Δεξιά παίρνει κεφάλι στην αντιπολίτευση: Το Συντηρητικό Κόμμα της αντιπολίτευσης υποχώρησε στην τρίτη θέση με ποσοστό 14,6%, με την επικεφαλής πρώην πρωθυπουργό Erna Solberg να αναλαμβάνει την ευθύνη της πτώσης. Αντίθετα, το λαϊκιστικό κόμμα της Δεξιάς, το αντιμεταναστευτικό Κόμμα της Προόδου, κατέγραψε θεαματική άνοδο (23,9%), αναδεικνύοντας τη Sylvi Listhaug ηγέτιδα του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης.
- Οι σύμμαχοι όλοι μαζί: Το Εργατικό Κόμμα του Støre και οι σύμμαχοί του στην αριστερά κέρδισαν 87 από τις 169 έδρες στο κοινοβούλιο, ενώ τα δεξιά κόμματα της αντιπολίτευσης 82 έδρες. Πιθανότατα ο Støre θα σχηματίσει κυβέρνηση με την υποστήριξη τεσσάρων άλλων αριστερών κομμάτων, με διαπραγματεύσεις που πιθανόν να διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες.
- Από το 2021 στο 2025: Στις προηγούμενες εκλογές, το 2021, ο Støre είχε ξεκινήσει συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης με το Κεντρώο Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα. Ωστόσο, το τελευταίο αποσύρθηκε, λόγω διαφωνιών για την περιβαλλοντική και κοινωνική πολιτική. Έτσι, σχηματίστηκε κυβέρνηση μειοψηφίας με τα δύο κόμματα, αν και το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα στήριξε την κυβέρνηση κατά τη θητεία της.
- Η επιστροφή του βασιλιά: Τον Ιανουάριο του 2025, το Κεντρώο Κόμμα αποχώρησε και αυτό λόγω διαφωνιών σχετικά με την ενεργειακή πολιτική που σχετίζεται με την ΕΕ, εκφράζοντας ευρωσκεπτικιστικές απόψεις, κάτι που οδήγησε στον σχηματισμό της πρώτης μονοκομματικής κυβέρνησης στη χώρα εδώ και 25 χρόνια. Ανάμεσα στο νέο κυβερνητικό σχήμα ήταν και ο… από μηχανής Jens Stoltenberg στη θέση του υπουργού Οικονομίας – ο δεύτερος μακροβιότερος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, πρώην πρωθυπουργός με δύο θητείες και προκάτοχός του Støre ως αρχηγός του κόμματος. Μέσα σε λίγες μέρες από την επιστροφή του, το οποίο απέκτησε το παρατσούκλι «Stoltenback», το Εργατικό Κόμμα σημείωσε άνοδο 10 ποσοστιαίων μονάδων στις δημοσκοπήσεις! Ο «Jens», όπως τον αποκαλούν, είναι αναμφισβήτητα «θρύλος» – και μάλλον ο Støre θα έπρεπε να ευχαριστεί τους Κεντρώους για την αποχώρησή τους…
- Η φορολογία (και εδώ): Η φορολογία πλούτου («formuesskatt») ήταν στο επίκεντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Η Δεξιά ήθελε μείωση ή κατάργηση, ενώ το Εργατικό Kόμμα να τη διατηρήσει. Στο επίκεντρο ήταν και άλλα εθνικά θέματα, όπως η διαχείριση του κρατικού επενδυτικού ταμείου, η αγοραστική δύναμη των πολιτών, η ασφάλεια, αλλά και η ενεργειακή πολιτική με φόντο τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
- Το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό ταμείο στον κόσμο: Τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτελούν θεμέλιο για το κρατικό επενδυτικό ταμείο της (Government Pension Fund Global), το μεγαλύτερο του είδους παγκοσμίως. Κατέχει το εντυπωσιακό 1,5% όλων των εισηγμένων μετοχών στον κόσμο, ποσοστό 20+ φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο αναλογικά της Νορβηγίας στον παγκόσμιο πληθυσμό. Οι δε επιλογές του έχουν πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις σε άλλους σημαντικούς παράγοντες της αγοράς. Με λίγα λόγια, μπορεί να μην ενδιαφερόμαστε εμείς για τη γνωστή-άγνωστη Νορβηγία, αλλά η Νορβηγία μπορεί να ενδιαφέρεται για εμάς – διατηρεί σημαντικές επενδυτικές θέσεις και σε 40 ελληνικές εταιρείες, με τη συνολική αξία των συμμετοχών του να ανέρχεται σε περίπου 880 εκατομμύρια ευρώ, με σαφή προτίμηση στον χρηματοπιστωτικό κλάδο.
- Επενδύοντας «ηθικά»: Όταν η Νορβηγία ανακάλυψε τα πρώτα κοιτάσματα πετρελαίου το 1969, προκειμένου να αποφύγει τη διαφθορά και τη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη που παρατηρήθηκαν σε άλλες πλούσιες σε πόρους χώρες, επέβαλε υψηλούς φόρους στον ενεργειακό τομέα και ισχυρούς ρυθμιστικούς ελέγχους στη βιομηχανία. Σταδιακά, το ταμείο συνδέθηκε ρητά με τη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού της χώρας και μετονομάστηκε σε Government Pension Fund Global. Η κυβέρνηση, για να εξασφαλίσει την ευημερία και των μελλοντικών γενιών, χρησιμοποιεί ετησίως για τον κρατικό προϋπολογισμό μόνο μέχρι το 3% της συνολικής αξίας του ταμείου. Εκτός αυτού, το ταμείο λειτουργεί βάσει ηθικών κατευθυντήριων γραμμών που εγκρίνει το κοινοβούλιο και επιβλέπει ένα ανεξάρτητο συμβούλιο. Για παράδειγμα, απαγορεύονται επενδύσεις που εμπλέκονται σε σοβαρή διαφθορά, σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκαλούν σημαντική περιβαλλοντική καταστροφή κ.ά. Τον Αύγουστο που μας πέρασε, οι αποεπενδύσεις του ταμείου σε ισραηλινές εταιρείες εξαιτίας του πολέμου στη Γάζα είχαν φτάσει τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια.
- Εξορυκτική και πράσινη ταυτόχρονα; Οι επενδύσεις του κρατικού ταμείου της Νορβηγίας δίνει έμφαση στη βιωσιμότητα, με αυξανόμενη εστίαση σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβερνητικούς παράγοντες (ESG). Αν και η οικονομία της βασίζεται στον πετρελαϊκό πλούτο, η εσωτερική ενεργειακή χρήση είναι σχεδόν… 100% ανανεώσιμη, βασισμένη στην υδροηλεκτρική ενέργεια χάρη στα άφθονα ποτάμια και τις λίμνες. Έχει από τις χαμηλότερες εκπομπές CO₂ στην Ευρώπη ανά κάτοικο και το υψηλότερο ποσοστό ηλεκτρικών αυτοκινήτων στον κόσμο. Το «πράσινο προφίλ» είναι μέρος της εθνικής ταυτότητας. Αλλά πώς απαντάει στο ηθικό δίλημμα: εξάγουμε ρύπανση, ζούμε «καθαρά»; Κάποιοι μιλούν για «κλιματική υποκρισία», με τη Νορβηγία να απαντάει πως τα έσοδα από το πετρέλαιο χρηματοδοτούν την πράσινη και κοινωνική πολιτική της.
- Ποιος είναι στο τηλέφωνο; Ο Trump! Το Εργατικό κόμμα τόνισε τη δέσμευση προς το NΑΤΟ, την υποστήριξη στην Ουκρανία και τη σταθερότητα στην ενεργειακή πολιτική, προβάλλοντας τη Νορβηγία ως αξιόπιστο εταίρο. Για τη Νορβηγία, που συνορεύει με τη Ρωσία και είναι ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ, η Ουκρανία είναι κρίσιμο ζήτημα – όπως και η Παλαιστίνη. Ο Trump θεωρείται εχθρός της Ουκρανίας, φίλος του Putin και του Netanyahu – άρα το «brand» του είναι τοξικό για την κεντρική πολιτική σκηνή, εκτός του Κόμματος Προόδου (γι’ αυτό, η ανησυχητική άνοδός του στην αντιπολίτευση μάλλον βοήθησε στην ενοποίηση του αριστερού μπλοκ). Όσο για τον Trump που διακαώς κυνηγάει το Νόμπελ Ειρήνης –φτάνοντας, μάλιστα, στο σημείο να τηλεφωνήσει εν ψυχρώ στον υπουργό Οικονομικών της Νορβηγίας για να συζητήσει περί αυτού– θα πρέπει πρώτα να περιμένει να πειστεί για αυτό η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, δηλαδή τα πέντε μέλη του κοινοβουλίου που επιλέγονται για τη συγκρότησή του…
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Athens Innovation Summit 2025: Το Ηρώδειο Ξανά στο Επίκεντρο της Καινοτομίας
SOTEU 2025 | Σε Ζωντανή Μετάδοση η Ομιλία που Χαράζει το Μέλλον της ΕΕ
