Συγγραφείς! Ποιοι και ποιες είναι τελικά; Τι περνάει από το μυαλό τους και με ποιον τρόπο φτάνουν να αποτυπώσουν στο χαρτί τις ιστορίες που σκαρφίζονται;
Η στήλη #ExRay του newsletter μας για το βιβλίο –ο τίτλος της οποίας είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα στο Ex Libris και την ακτινογραφία αγγλιστί (x-ray)– φιλοξενεί κάθε φορά έναν/μία συγγραφέα.
Με χιουμοριστική διάθεση αλλά και αγνή, πραγματική περιέργεια, τους καλούμε να καταθέσουν ό,τι προαιρούνται από τα εσώψυχά τους και να αυτοσχεδιάσουν, απαντώντας σε 10 –φαινομενικά απλές– ερωτήσεις. Καλεσμένος αυτού του μήνα, ο Ανδρέας Καραγιάν.
Ο Ανδρέας Καραγιάν γεννήθηκε το 1943 στη Λευκωσία. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. To 1967 εγκατέλειψε την Ιατρική και σπούδασε Ζωγραφική στο Central και στο Camberwell Schools of Art του Λονδίνου. Το 1978 παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση στην γκαλερί «Ώρα» στην Αθήνα.
Ως ζωγράφος αντιπροσώπευσε την Κύπρο στην Μπιενάλε Βενετίας το 2001 με το έργο του «PERSONAE» και στην Μπιενάλε Καΐρου το 2006 με το έργο του «LAST SUPPER». Το 2007 δημιούργησε τη σειρά έργων με τίτλο «Τα Αλεξανδρινά», τα οποία και εκτέθηκαν στο νεόδμητο κτίριο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Από το 1978 μέχρι και το 2004 ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος». Από το 2004 ασχολείται με τη συγγραφή της μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας του. Η Πενταλογία συμπληρώθηκε φέτος με «Το Πέμπτο Βιβλίο» από τις Εκδόσεις της Εστίας.
Έχει πάρει δύο Κρατικά Βραβεία Μυθιστορήματος για τα βιβλία του «Ανήθικες Ιστορίες, Λονδίνο – Αλεξάνδρεια» (Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2011) και «Σκοτεινές Ιστορίες» (Εκδόσεις της Εστίας, 2013).
H Πενταλογία καλύπτει το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα και τον 21ο. Είναι ένα μεγάλο καλειδοσκόπιο όπου παρελαύνουν χαρακτήρες, ιστορίες, έρωτες, τέχνη, μέσα από την πορεία ενός νέου ανθρώπου που μπορεί να δει το ερωτικό, το σεξουαλικό, μέσα σε ένα πλούσιο κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο.
Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο που θυμάστε;
Η εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου! Ο βιολογικός μου πατέρας, για να με δελεάσει, μου έφερνε τα τεύχη της εγκυκλοπαίδειας που δίνονταν δωρεάν μαζί με την επιστημονική επιθεώρηση «Ο Ήλιος» επειδή είχαν ωραίες έγχρωμες λιθογραφίες και ήξερε ότι με αυτόν τον τρόπο θα κέρδιζε την αγάπη μου. Δεν μπορούσα να αντισταθώ στις έγχρωμες εικόνες!
Όταν με εγκατέλειψε ήμουν 12 χρόνων, τουλάχιστον μου έστειλε τα καλύμματα, έτσι έδεσα την εγκυκλοπαίδεια που υπήρξε και η συμβουλευτική μου «φίλη» σε διάφορα προβλήματά μου. Μάλιστα, θυμάμαι το πόσο ερωτεύτηκα τον «Απόλλωνα» του Belvedere, ενώ μια γυμνή «Αφροδίτη» πιο πέρα με άφησε εντελώς αδιάφορο. Μέχρι σήμερα τη χαίρομαι, επειδή είναι γεμάτη με τις εφηβικές μου μνήμες.
Το αγαπημένο σας βιβλιοπωλείο; (Ναι, κάντε του διαφήμιση!)
Δυστυχώς δεν υπάρχει πλέον. Ήταν μια τεράστια αποθήκη στην οδό Λήδρας που μοσχοβολούσε βιβλία, ήταν ένα μαγικό παλάτι με υπέροχους θησαυρούς. Η μάνα μου, όταν ήθελε να με ηρεμήσει ή να με κάνει ένα υπάκουο και καλό παιδάκι, με πήγαινε εκεί και με άφηνε να διαλέγω ό,τι θέλω: από τον «Ρομπέν των Δασών» έως την «Τζέιν Έιρ». Να σας πω πως, όταν άρχισα και αγόραζα τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα», ζητούσα από τη μάνα μου να μου αγοράζει και το πρωτότυπο.
Βέβαια, έκανα και αταξίες, είχα ανακαλύψει εκεί κάτι εγγλέζικα περιοδικά με ημίγυμνα αγόρια, που τα αγόραζα και τα έκρυβα μέσα στα τετράδιά μου ή τα συρτάρια μου για να μην τα βρίσκει η μητέρα. Η μυρωδιά των βιβλίων έκτοτε με ακολουθεί και ίσως είναι η πιο όμορφη μυρωδιά. Α, και τα «κρυφά» βιβλία έγιναν αργότερα μοντέλα για τη ζωγραφική μου!
Συγγραφέας που θα καλούσατε σε δείπνο; (Ή μήπως σε δείπνο… κυανίου; Διευκρινίστε, όμως, μη γίνει κανένα λάθος!)
Θα καλούσα σε δείπνο τον Γκιλκγαμές, τον βασιλιά της Ουρ και ήρωα του πρώτου έπους που γράφτηκε 1.400 χρόνια πριν από τον Όμηρο, επειδή μαζί του, κρατώντας τον από το χέρι, κατέβηκα στον κόσμο των σκιών στο πέμπτο μου βιβλίο και έζησα τον φοβερό κατακλυσμό με τον οποίο κλείνει η Πενταλογία μου. Όλα τελειώνουν για να αρχίσουν από την αρχή!
Θα καλούσα τη λατρεμένη Jane Austen για τσάι και… oh mon Dieu… Μαντλέν, έλα αγαπημένε μου Proust, ξέκλεψε λίγο από τον «Χαμένο σου Χρόνο» and join us for a cup of tea.
Δεν θα ξεχάσουμε βέβαια τον James Joyce με τη Μόλλυ του και το υπέροχό της «yes I said yes I will YES», ούτε και τον Lawrence Durrell που, τελειώνοντας την τετραλογία του, νιώθει το σύμπαν ολόκληρο να τον σκουντά στον αγκώνα.
Βιβλίο που θα θέλατε να έχετε γράψει;
Μα φυσικά αυτό που έγραψα. Μου πήρε 20 χρόνια να τελειώσω την Πενταλογία μου και μέσα στις χίλιες και τόσες σελίδες της, που απλώνονται σε πέντε βιβλία, ξανάζησα τις εμπειρίες μου και ζωντάνεψα ξεχασμένους έρωτες, φιλίες, τόπους, χρόνους και κυρίως το συγκλονιστικό ερωτικό τρίγωνο των γονέων μου, που έζησα στην κοσμοπολίτικη αποικιοκρατική Λευκωσία και με σημάδεψε. Θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει κάποτε τηλεοπτική σειρά, κάτι σαν τις κλασικές σειρές του BBC!
Το βιβλίο που διαβάζετε τώρα;
Δύσκολη ερώτηση. Όπως πάντα, έχω δίπλα από το κρεββάτι μου, στο κομοδίνο, μια στοίβα από βιβλία. Τα βλέπω και τρομάζω, αλλά παίρνω την ηρωική απόφαση να αρχίσω!
Ομολογώ ότι τελευταίως τρία βιβλία με είχαν κάνει να τα λατρέψω και να τα κουβαλάω όπου πήγαινα. «Το Βουνί» της Λουίζας Παπαλοΐζου και «Οι Πρωτόπλαστοι» και «Ο Αργός Σίδηρος» (ίσως το καλύτερο βιβλίο στην ελληνική γλώσσα τα τελευταία χρόνια) του Σωφρόνη Σωφρονίου. Δύο πολύ έντιμα παιδιά με εκπληκτική γραφή.
Αυτή τη στιγμή διαβάζω το «Η Ανάσα των Δίπλα» του Αντώνη Γεωργίου (συγκλονιστικό) και το «Οι Ενδιάμεσοι» της Μαρίας Ιωάννου (εξαιρετικά πρωτότυπο). Οι Κύπριοι συγγραφείς σήμερα έχουν απογειώσει τη νεοελληνική λογοτεχνία.
Αλήθεια, γιατί γράφετε;
Ωραία ερώτηση. Πάντα μου άρεσε να γράφω και για χρόνια ήμουν δημοσιογράφος. Το έναυσμα για την Πενταλογία μου ήταν ένα τραγικό γεγονός. Ένας πατέρας υπερηφανευόταν ότι ο γιος του αυτοκτόνησε επειδή ήταν gay, το θεώρησε ηρωική πράξη.
Έτσι άρχισε η «Αληθής Ιστορία», θέλοντας μέσα από τα βιβλία μου να εξορκίσω (ας το πούμε έτσι) τη δική μου σεξουαλικότητα και όχι μόνο. Ο αφηγητής μου αναζητά την ερωτική και καλλιτεχνική του ταυτότητα σε έναν κόσμο, τον κόσμο του δευτέρου ημίσεος του 20ού αιώνα, όπου όλα, κοινωνικά-ιστορικά, αλλάζουν. Τελικά, έγραψα ένα bildungsroman και ίσως τη μοναδική «queer» Πενταλογία στην ελληνική γραμματεία!
Ποια είναι η μεγαλύτερη επιρροή σας; (Όχι απαραίτητα από τον χώρο των Γραμμάτων.)
Ίσως η τέως σύζυγός μου, με την οποία μεγαλώσαμε μαζί στα 15 χρόνια που συζήσαμε. Το ρομάντζο άρχισε μετά από ένα ταγκό που χορέψαμε σε ένα εφηβικό πάρτι στο Γυμνάσιο. Ανταλλάσσαμε ιδέες και διαβάζαμε βιβλία που τα συζητούσαμε και είχε μια πολύ πλατιά κατανόηση να με δεχτεί όπως είμαι, δηλαδή όπως με χαρακτήρισε και η μητέρα μου, ένας «εξωγήινος».
Σημαντικό ρολό έπαιξαν οι γυναίκες της ζωής μου αλλά και οι άντρες που αγάπησα, καθένας έβαζε ένα λιθαράκι. Επίσης, σημαντική εμπειρία ήταν ο Γ. Π. Σαββίδης, που με καλούσε συχνά μαζί με την αγαπημένη Δώρα Σιτζάνη σε πλούσια εδέσματα, δεν ήμουν vegetarian τότε, και μου έδωσε μια σειρά από αδημοσίευτα ποιήματα του Καβάφη πάνω στα οποία βάσισα και τη ζωγραφική μου σειρά «Καβάφης», που εξέθεσα στο Βερολίνο το 1995. Η σημερινή επιρροή μου είναι ο σύντροφός μου, με τον οποίο συζώ εδώ και 16 χρόνια.
Σελιδοδείκτης, τσάκισμα σελίδων ή «λίγο μπρος, λίγο πίσω δεν χάθηκε ο κόσμος»;
Δυστυχώς ο κόσμος χάνεται. Αυτή τη στιγμή που γράφω τις απαντήσεις, το Ισραήλ βομβαρδίζει ανελέητα τη Γάζα με χιλιάδες νεκρούς άμαχο πληθυσμό.
Θυμάμαι μια ταινία του Tarkovsky, το «Αντρέι Ρουμπλιώφ», όπου ο γνωστός βυζαντινογράφος, μπροστά στη βία που συναντά γύρω του, παύει να ζωγραφίζει έως ότου συναντά ένα νέο παιδί που φτιάχνει καμπάνες.
Ζώντας το πάθος του νεαρού για την τέχνη του, καταλαβαίνει ότι είναι η υποχρέωσή του προς τη Δημιουργία να συνεχίσει και γυρίζει μαζί με τον νεαρό, εκείνος να ζωγραφίζει εκκλησίες και ο νεαρός να φτιάχνει καμπάνες.
Έτσι και τώρα, ποια είναι η θέση του καλλιτέχνη μπροστά στην τόση βία, στα τόσα σκοτωμένα παιδάκια που τον τριγυρίζουν οι σκιές τους; «Τσακίζει» λοιπόν τις σελίδες και πάει μπρος επειδή δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.
Τι εκτιμάτε σε έναν εκδοτικό οίκο;
Όταν σπούδαζα Ιατρική στην Αθήνα, τη δεκαετία του ’60, συχνά πήγαινα στην Αμερικανική Βιβλιοθήκη στην οδό Σταδίου, με τα εξαιρετικά ιατρικά συγγράμματα. Περνούσα λοιπόν από το επιβλητικό Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» και χάζευα τα βιβλία και ένιωθα ότι ήθελα και εγώ να γράψω ένα βιβλίο και να μπει στη βιτρίνα.
Σαράντα χρόνια μετά, τελικά η ευχή μου πραγματοποιήθηκε και έγινα «εστιόπουλο»! Τα τελευταία τρία βιβλία της Πενταλογίας μου, οι «Σκοτεινές Ιστορίες», που πήρε και Κρατικό Βραβείο, ο «Άκρατος Γέλωτας» και τώρα (μόλις κυκλοφόρησε και συνέπεσε με τα 80χρονά μου!) «Το Πέμπτο Βιβλίο» φέρουν υπερήφανα το λογότυπο της «Εστίας», μεγάλη τιμή για μένα, επειδή γνώρισα και την κυρία Μάνια και κρατώ μια ωραία φιλία με την Εύα.
Βέβαια, με την κρίση που μαστίζει το βιβλίο είναι αδύνατον σε έναν εκδοτικό οίκο να προωθεί όλα του τα βιβλία και ίσως είναι ένα θέμα που οι εκδότες πρέπει να προσέξουν, είναι κρίμα να πεθαίνουν τόσο σύντομα τα βιβλία.
Με τι κάνει ιδανικό ζευγάρι ένα βιβλίο;
Εξαρτάται ποιο βιβλίο είναι. Π.χ., όταν διάβαζα το «Πόλεμος και Ειρήνη» είχα ταυτιστεί με τον Πιερ και την τέως σύζυγό μου την είχα ταυτίσει με τη Νατάσα, άρα ήμασταν ένα ιδανικό ζευγάρι.
Το ίδιο για τον πρωτο μου gay έρωτα, που τον είχα ταυτίσει με τον Χανς Κάστορπ από το «Μαγικό Βουνό» του Thomas Mann. Κάθε βιβλίο λοιπόν αναζητούσε τον δικό του ή τη δική του συντροφιά. Έτσι και εγώ!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Δέκα Ερωτήσεις Αναζητούν Συγγραφέα | Αλεξάνδρα Κ*
