Η Έλσα Εξάρχου ασχολείται χρόνια με τον τουρισμό και μάλιστα σε έναν τόπο που έχει γίνει ελκυστικός 12 μήνες τον χρόνο. Στα περίφημα Ζαγοροχώρια. Εκεί ξεκίνησε να χτίσει ένα δίκτυο που να προβάλλει τον οινοτουρισμό σε άμεση σύνδεση με την πρωτογενή παραγωγή και τη γαστρονομία.
Με την εμπειρία που έχει αποκτήσει, τη χαρτογράφηση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής και την εξωστρέφεια, που είναι βασικό συστατικό επιτυχίας, έχει βάλει το όραμά της σε ράγες και προσδοκά σύντομα να θερίσει τους καρπούς της συνδυαστικής προσπάθειάς της.
Η γαστρονομία και ο οινοτουρισμός δείχνουν ότι θα είναι η επόμενη μεγάλη έκρηξη. Πώς είναι να προετοιμάζεις το έδαφος;
Η γαστρονομία δεν είναι μόνο η τέχνη της απόλαυσης εκλεκτής τροφής, αλλά και η βαθιά γνώση όλων όσων αφορούν τη διατροφή και την αυθεντικότητα. Τα τελευταία χρόνια, που ευρέως αναγνωρίζουμε πως «είμαστε ό,τι τρώμε», ορίζεται γενικά ως τέχνη, επιστήμη της ανθρώπινης διατροφής και του ευ ζην.
Και αφού μιλάμε για ευ ζην, σκεφτείτε πόσο βαθιά μας αφορά και πόσο πολύτιμο κομμάτι είναι του DNA της φιλοξενίας, του βιώσιμου τουρισμού στην πιο αγνή, ολιστική του προσέγγιση. Τρόπος να ζεις και να σκέφτεσαι, αλληλεπιδρώντας ο γηγενής με τον φιλοξενούμενο, δημιουργώντας τάση σεβόμενος την ταυτότητα και την παράδοσή του.
Διότι ο πολιτισμός αναπαράγεται με ευγένεια, δεν επιβάλλεται με βία, και –ως γνωστόν– από τον ίδιο πηλό είναι πλασμένη από αρχαιοτάτων χρόνων η τέχνη της φιλοξενίας και η γαστρονομία. Ένα τραπέζι στρωμένο, ένα ποτήρι κρασί να υψώνεται ως ευχαριστήριο, ευγνωμοσύνη για τον άνθρωπο με Α κεφαλαίο, τον τόπο, τον τρόπο και την καλή υγεία.
Ο οινοτουρισμός αποτελεί μία από τις πλέον επιτυχημένες ανερχόμενες μορφές εναλλακτικού τουρισμού παγκοσμίως, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παρακλάδι του αγροτουρισμού, αλλά με σημαντικές διαφοροποιήσεις. Πρόκειται για περιήγηση στον κόσμο της αμπέλου, του κρασιού, την οποία απολαμβάνουν οι καλεσμένοι συνδυάζοντάς την με τις διακοπές τους. Στόχος μας, η δημιουργία μιας νέας ειδικής αγοράς στην Ήπειρο, της οποίας οι καταναλωτές θα μοιράζονται την αγάπη τους για το κρασί.
«Μιλώντας για διάσημες τουριστικές περιοχές στη δική μας περιφέρεια, βλέπε Ζαγοροχώρια, Μέτσοβο κ.ά., που βρίσκονται κοντά στις αμπελουργικές ζώνες, οι επιλογές ξεκινούν από τη στιγμή του καταφθάνει ο πελάτης στο ξενοδοχείο. Εκεί παίρνει την πληροφορία».
Από την άλλη, ο οινοτουρισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ύπαιθρο και την ταξιδιωτική εμπειρία. Ένα από τα σημαντικότερα οφέλη θα έλεγα ότι είναι οι οινικές διαδρομές που συνδυάζουν την εμπειρία του ταξιδιού με αυτοκίνητο, με πανέμορφα φυσικά τοπία και με εκλεκτές γεύσεις. Η Ήπειρος σαφώς και ενδείκνυται γι’ αυτό, μια και συναντάμε μεγάλη ποικιλομορφία.
Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως η επιτυχία ενός οινοποιείου είναι μεγαλύτερη όταν βρίσκεται σε οινικό προορισμό. Ξεχωρίζουμε βέβαια τρανταχτά παραδείγματα, βλέπε Φλώρινα και Νεμέα, τα οποία δεν βρίσκονται σε κατεξοχήν τουριστικές περιοχές, όπως η Σαντορίνη.
Μιλώντας για διάσημες τουριστικές περιοχές στη δική μας περιφέρεια, βλέπε Ζαγοροχώρια, Μέτσοβο κ.ά., που βρίσκονται κοντά στις αμπελουργικές ζώνες, οι επιλογές ξεκινούν από τη στιγμή που καταφθάνει ο πελάτης στο ξενοδοχείο. Εκεί παίρνει την πληροφορία. Από το ενημερωμένο εστιατόριό του, από τη ρεσεψιόν που προτείνει ένα πακέτο γευσιγνωσίας στα επισκέψιμα οινοποιεία, και φτάνουν μέχρι την πώληση των προϊόντων τους, παρόλο που κάποια οινοποιεία δεν προσφέρουν αυτήν την ολοκληρωμένη εμπειρία, δεν είναι επισκέψιμα όλα μα όλα, όχι ακόμα.
«Αυτό που επιθυμούμε εμείς ως Oenomads είναι να δημιουργηθεί ένας πολιτιστικός δεσμός μεταξύ της τέχνης της Φιλοξενίας, της Γαστρονομίας, του Οίνου –οινοποιών και αμπελουργών– και του Πολιτισμού».
Έχει μεγάλη προβολή ό,τι σχετίζεται με το κρασί και τα οινοποιεία, καθώς και με τα τοπικά προϊόντα γης, που συνδέονται στενά. Πόσο έτοιμοι είναι όλοι για την εξωστρέφεια που προτείνεις;
Η Ήπειρος φημίζεται για την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών της στον τουρισμό. Επίσης, για την υψηλή ποιότητά της σε συγκεκριμένα προϊόντα πρωτογενούς τομέα. Η αλήθεια είναι πως δεν είναι προβεβλημένη όπως της αξίζει στον τομέα της παραγωγής κρασιού – φυσικά, υπάρχουν τρανές εξαιρέσεις και μεμονωμένες περιπτώσεις. Εκεί θέλουμε να «κουμπώσουμε» και να καλύψουμε το κενό που υπάρχει, δίκαια για όλους, στους νομούς Ιωαννίνων, Άρτας και Θεσπρωτίας.
Το κρασί να πάρει τη θέση που του αναλογεί στο γίγνεσθαι εμπειριών που προσφέρει ο τόπος μας, όλα τα οινοποιεία μας να γίνουν επισκέψιμα και αυτομάτως ο τουρισμός μας να πάρει επιπρόσθετη υπεραξία. Είναι ένας μονόδρομος επιτυχίας από τον οποίο βγαίνουν όλοι κερδισμένοι. Οι οινοποιοί μας, ομολογώ, είναι πρόθυμοι και έτοιμοι να συνδεθούν, καθώς και οι εστιάτορες –περισσότερο από τους ξενοδόχους–, αλλά αυτό δεν είναι και το challenge;
Αυτό που επιθυμούμε εμείς ως Oenomads είναι να δημιουργηθεί ένας πολιτιστικός δεσμός μεταξύ της τέχνης της Φιλοξενίας, της Γαστρονομίας, του Οίνου –οινοποιών και αμπελουργών– και του Πολιτισμού. Όλοι μαζί είμαστε, λοιπόν, και δεν σας κρύβω ότι όλοι είναι ενθουσιασμένοι με την οπτική και τον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται ως αισθητική και άποψη. Το project Oenomads έχει αγκαλιαστεί.
«Με τις συνθήκες, βέβαια, που επικρατούν στην ελληνική ύπαιθρο, με όλες τις δυσκολίες που υπάρχουν, παρά την ομορφιά της, οι περισσότερες δημιουργικές απόπειρες γίνονται από μεράκι».
Τι ήταν αυτό που σε ενέπνευσε ώστε να ξεκινήσεις την όλη προσπάθεια;
Με τη γαστρονομία ασχολούμαι χρόνια σε τοπικό επίπεδο, ως επιχειρηματίας, είτε ως σύμβουλος τουρισμού είτε εθελοντικά. Όταν αναστήσαμε πριν από αρκετά χρόνια μαζί με φίλους από το Ζαγόρι την Ένωση Τουριστικών Επιχειρήσεων Ζαγορίου, μας απασχολούσε ήδη η επιθυμία ανάδειξης της γαστρονομικής μας παράδοσης. Μάλιστα, ακόμα συχνά πυκνά μου αναφέρουν τα cooking classes που είχα προτείνει τότε και πόσο τους βοήθησαν να εξελίξουν την τέχνη της φιλοξενίας στους πολύ μικρούς παραδοσιακούς ξενώνες που διατηρούν, ώστε να προσελκύσουν επισκέπτες, να αυξήσουν τις κρατήσεις τους και να επιμηκύνουν την τουριστική τους περίοδο.
Κάποια στιγμή, και αφού είχα τελειώσει με το project Epirus 365 για το αεροδρόμιο Ιωαννίνων, η Ήπειρος Αναπτυξιακή ΑΕ μου πρότεινε να αναλάβω την προβολή της γαστρονομίας και μετέπειτα του οινοτουρισμού για την Ήπειρο. Η στροφή προς τη διασύνδεση του θεματικού τουρισμού ήταν κάτι που είχε ξεκινήσει να συζητιέται πια και από το Υπουργείο Τουρισμού για τα επισκέψιμα οινοποειία, όπως και για τα επισκέψιμα τυροκομεία.
Με τις συνθήκες, βέβαια, που επικρατούν στην ελληνική ύπαιθρο, με όλες τις δυσκολίες που υπάρχουν, παρά την ομορφιά της, οι περισσότερες δημιουργικές απόπειρες γίνονται από μεράκι. Από εκεί και πέρα, επειδή όσο ζούμε μαθαίνουμε όλοι, ο δικός μου μέντορας με έφερε πιο κοντά στο κρασί και παθιάστηκα όσο δεν πάει –και ακόμα δεν ξέρουμε σε τι μονοπάτια θα μας οδηγήσει όλο αυτό, όλους από κοινού– στο να κάνουμε όμορφα πράγματα.
«Το κρασί είναι πολιτισμός. Γύρω από ένα τραπέζι είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στην τροφή. Κάθε γεύμα μια ιστορία, ένα παζλ στιγμιοτύπων, μια φωτογραφική εξιδανίκευση της δημοκρατίας στην πιο “ευζωιστική” της διάσταση».
Πόσο εύκολο είναι να συνεργαστούν διαφορετικοί άνθρωποι, με άλλες καταβολές και άλλα συμφέροντα, για την επίτευξη ενός στόχου που δεν είναι τόσο ευδιάκριτος σε πρώτη ανάγνωση;
Το κρασί είναι πολιτισμός. Γύρω από ένα τραπέζι είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στην τροφή. Κάθε γεύμα μια ιστορία, ένα παζλ στιγμιοτύπων, μια φωτογραφική εξιδανίκευση της δημοκρατίας στην πιο «ευζωιστική» της διάσταση. Με επισκέψεις κατ’ επέκταση σε αμπελώνες όπου καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες σταφυλιών και σε οινοποιεία στα οποία γίνεται η παραγωγή του κρασιού μαθαίνει ο κόσμος πώς το πολύτιμο αυτό ποτό φτάνει στο μπουκάλι και στο τραπέζι του.
Ο επισκέπτης παρακολουθεί τη διαδικασία, δοκιμάζει τη γεύση των κρασιών. Είναι σαν να διαβάζουμε την προσωπικότητα του οινοποιού, να πίνουμε τα γούστα και τις σκέψεις του. Επιπλέον, ιδανική εμπειρία –αν θέλει ο επισκέπτης– είναι να μπορεί να λάβει μέρος και ο ίδιος στη διαδικασία της συγκομιδής των σταφυλιών ή του τρύγου, για να αποκτήσει πλήρη εικόνα.
«Πιστεύω, χρειάζεται χρόνος μελλοντικά σε εθνικό επίπεδο για να εκπαιδευτούν οι ξενοδόχοι και οι εστιάτορες, ώστε το προσωπικό των επιχειρήσεων να αποκτήσει την ανάλογη παιδεία γύρω από το κρασί».
Μου αρέσει να ενώνω τους ανθρώπους και απαντώ χωρίς δεύτερη σκέψη ότι το εγχείρημα έχει απήχηση στους επαγγελματίες του χώρου και προσφέρει τη χαρά της συμμετοχής, που καταλήγω ότι είναι και το πλέον σημαντικό. Υπάρχει παρακαταθήκη χρόνων, δεν συστηνόμαστε τώρα, οπότε υπάρχει εμπιστοσύνη για τη δουλειά που γίνεται και φυσικά για το αποτέλεσμα.
Δεν υπάρχει ούτε ένας παραγωγός, chef, εστιάτορας που δυσκολεύεται να συνεργαστεί και να γίνει οικογένεια στο εγχείρημα. Περισσότερο, πιστεύω, χρειάζεται χρόνος μελλοντικά σε εθνικό επίπεδο για να εκπαιδευτούν οι ξενοδόχοι και οι εστιάτορες, ώστε το προσωπικό των επιχειρήσεων να αποκτήσει την ανάλογη παιδεία γύρω από το κρασί, το κίνητρο και κάποιες γνώσεις οι οποίες είναι απαραίτητες.
Σε ό,τι μας αφορά, πραγματοποιήθηκε το πρώτο μας φεστιβάλ, οπότε υπάρχει δείγμα γραφής. Όπως ανέφερα και πριν, οι οινοποιοί και αμπελουργοί μας, Θεσπρωτοί, Γιαννιώτες και Μετσοβίτες, είναι τόσο υπέροχα πρόθυμοι! Ήταν ενθαρρυντικές οι στιγμές στην πρωτη μας εμφάνιση. To wine flight στο Σακελλάρικο στην αμπελουργική ζώνη Ζίτσας, στον αμπελώνα του Στέφανου Σουμάλα που βγάζει τις Ντεμπίνες του ο Τζήμας, δεν έχει τίποτα μα τίποτα να ζηλέψει από Τοσκάνη. Εκεί παρευρέθηκαν μόνο επαγγελματίες του χώρου, δημοσιογράφοι και μέλη της Ήπειρος ΑΕ. Αντίστοιχα events θα γίνουν σε όλους όσους είναι έτοιμοι και το επιθυμούν.
Η πρώτη εμφάνιση έγινε με τρομερή διάθεση από όλα τα παιδιά, απίθανο vibe, food pairing με τις δημιουργίες του Ανδρέα Γεωργούλη, decoration και στήσιμο, ήταν όλα φανταστικά. Τη δεύτερη μέρα πραγματοποιήσαμε το φεστιβαλ στο Zitsa Wine Pavillion, όπου κάναμε και τα εγκαίνια του χώρου. Εκεί στήσαμε έναν τεράστιο δεκάμετρο μπουφέ, ζυμώσαμε, «παντρέψαμε» την εμπειρία της σχολής με τη νοικοκυροσύνη των γυναικών της Ζίτσας, που άνοιγαν φύλλο για παραδοσιακές πίτες. Είχαμε live cooking από τον chef Αδάμο και τους μαθητές του ΙΕΚ Δέλτα με όλα τα προϊόντα των παραγωγών μας, κάναμε pairing με ευφάνταστα cocktails από ηπειρώτικα αποστάγματα, με ωραίες μουσικές. Εν ολίγοις, είχε ανταπόκριση και θετική απήχηση, καθώς το συζητούσαν για πολλές μέρες με τις καλύτερες εντυπώσεις. Και όλα αυτά στη Ζίτσα, όπου δεν έχει ξαναγίνει ποτέ κάτι τέτοιο στο παρελθόν.
Ιδιαιτέρως συγκινητικές στιγμές και στις δύο ημέρες ήταν οι βραβεύσεις, από την Branding Greece και την Ήπειρος ΑΕ, των οινοπαραγωγών, των παραγωγών και των δυο chef μας για όλα αυτά που μας έχουν προσφέρει τόσα χρόνια – και είμαι σίγουρη πως όλοι στο μέλλον θα κάνουν το ίδιο σε ό,τι κάνουμε ως Oenomads για τον τόπο. Τέλος, την τρίτη και τελευταία ημέρα επισκεφτήκαμε τα οινοποιεία Ζοίνος και Γκλίναβος. Υπάρχει, για να καταλήξω, συμμετοχή, διάθεση και κοινός στόχος ανεξαρτήτως καταβολών.
Η ενασχόλησή σου με τα κοινά σού πρόσφερε εμπειρίες χρήσιμες σε ό,τι αφορά τον μεγάλο στόχο για την ανάπτυξη της βιωσιμότητας του τουρισμού; Τι άλλο σου πρόσφερε η διαδρομή σου στην πολιτική;
Η ενασχόληση με τα κοινά φέρνει εμπειρία κοινωνικού περιεχομένου. Μπαίνεις πιο βαθιά στις εξεζητημένες ανάγκες και συνειδητοποιείς σε μεγαλύτερο εύρος τα προβλήματα των εκάστοτε περιοχών του τόπου, διότι παίρνεις άμεσα και ευθέως την πληροφορία. Πιστεύω βαθιά ότι οι βασικές εμπειρίες και γνώσεις έρχονται από τις σπουδές, την εργασία ετών και την εμπειρία που αποκτάται αποκλειστικά και μόνο από την ειδίκευση.
Η πολιτική, το να είσαι υποψήφια βουλευτής στις εθνικές εκλογές, εκτός από πολύ τιμητική πρόταση είναι και μια διαδικασία που σε βγάζει σοφότερη. Ως άνθρωπος της αγοράς, με συμμετοχή και άποψη στα πράγματα και για το ανθρωποκεντρικό γίγνεσθαι της ελεύθερης αγοράς, οι εθνικές εκλογές ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία που με έβαλε στη διαδικασία να σκεφτώ πιο βαθιά τις ανάγκες του ανθρώπου, του τόπου.
Να κοιτάξω όσους συνάντησα στα μάτια, να γελάσω, να συγκινηθώ, να έρθω πολύ κοντά και να συνδεθώ με πολύ και διαφορετικό κόσμο. Και ναι, έχω πια την απόλυτη και σφαιρική άποψη των βαθύτερων αναγκών του κοινωνικού ιστού, γνώρισα κόσμο στα πιο απίθανα μέρη, ταυτίστηκα με νοοτροπίες, ανακάλυψα τους μικρούς πυρήνες που απαρτίζουν τους μικρούς τόπους, κάτι που δύσκολα θα μπορούσα να γνωρίσω διαφορετικά.
«Το όραμά μου αποτυπώνεται ξεκάθαρα στην πρόταση που υποβάλαμε στην Περιφέρεια Ηπείρου για έναν στρατηγικό σχεδιασμό και την εφαρμογή του τα επόμενα χρόνια. Στόχος είναι να ιδρυθεί επιτέλους ένας DMMO, o οποίος θα αποτελέσει το θεμέλιο για τη δημιουργία ενός βιώσιμου στρατηγικού σχεδίου για την Ήπειρο».
Τι όραμα έχεις βραχυπρόθεσμα και τι όνειρα για το μέλλον της περιοχής;
Το όραμά μου αποτυπώνεται ξεκάθαρα στην πρόταση που υποβάλαμε στην Περιφέρεια Ηπείρου για έναν στρατηγικό σχεδιασμό και την εφαρμογή του τα επόμενα χρόνια. Στόχος είναι να ιδρυθεί επιτέλους ένας DMMO, o οποίος θα αποτελέσει το θεμέλιο για τη δημιουργία ενός βιώσιμου στρατηγικού σχεδίου για την Ήπειρο. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι κρίσιμο, καθώς η βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής είναι αναπόφευκτη.
Αναζητούμε μια επαγγελματική προσέγγιση όσον αφορά τον προσδιορισμό της ταυτότητάς μας, των στόχων και των μεθόδων μας, εάν επιθυμούμε η Ήπειρος να γίνει πρότυπο βιωσιμότητας. Χρειαζόμαστε ένα καλά δομημένο σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος, έναν οδηγό για την προστασία του τόπου μας, διότι οι συνέπειες της αποτυχίας στην εφαρμογή του μπορούν να είναι άμεσες.
Μιλάμε για το μέλλον του τόπου μας, πώς να τον διατηρήσουμε και να τον αναδείξουμε σωστά. Αν κάνουμε τα σωστά βήματα, η Ήπειρος θα αναπτυχθεί θεαματικά. Επιτρέψτε μου να το γνωρίζω καλά, καθώς πρώτα απ’ όλα δραστηριοποιούμαι επιχειρηματικά στην Ήπειρο. Οι πρόγονοί μου άνοιξαν τον πρώτο ξενώνα στην περιοχή. Το ίδιο και στη δεύτερη πατρίδα μου, τη Ζάκυνθο. Μεγάλωσα συνομιλώντας με ταξιδιώτες από 3 ετών. Είμαι εργάτης του τουρισμού, όπως και χιλιάδες άνθρωποι σε κάθε γωνιά της χώρας μας, και αγαπώ τον τουρισμό με όλη μου την καρδιά.
Συνοψίζοντας, η δέσμευσή μου για την ανάπτυξη της Ηπείρου δεν είναι μόνο επαγγελματική, κάτι που κάνω ήδη ως ξενοδόχος, αλλά και προσωπική. Με βάση την εμπειρία μου και το πάθος μου για τον τουρισμό, πιστεύω ότι μπορούμε να οδηγήσουμε την Ήπειρο προς ένα φωτεινό μέλλον, κάνοντάς την πρότυπο βιωσιμότητας και ανάπτυξης, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Έχεις επενδύσει σε σπουδές και σε βιωματική γνώση. Ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις σου;
Θα σου απαντήσω ως επιχειρηματίας: κάνω πράγματα να συμβαίνουν σε ό,τι μου προκαλεί το ενδιαφέρον και τα πιστεύω. Αγαπώ την αλλαγή, μόνο έτσι προοδεύεις. Μου αρέσει η εξέλιξη, κάνω πολλά πράγματα παράλληλα. Επενδύω στη δουλειά μου, ξενοδοχειακά δηλαδή, αλλά είμαι και σύμβουλος στο πεδίο του τουρισμού. Πάνω και πέρα από όλα όμως έχω την οικογένειά μου, και αυτή τη δεδομένη στιγμή προτεραιότητα έχουν οι επιλογές των παιδιών μας, που ετοιμάζονται να ανοίξουν τα φτερά τους, πάντα με τη φιλοσοφία ότι είναι πολίτες του κόσμου.
Τι δυσκολίες υπάρχουν και πώς μπορούν αυτές να ξεπεραστούν;
Μιλώντας για το πλαίσιο κοινωνικής προσφοράς, η μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται στις συνέργειες, ένα πεδίο όπου πρέπει έκαστος να ξεπεράσει το εγώ του και να μοιραστεί ένα κοινό όραμα.
Σχετικά με τον οινοτουρισμό και για την παραγωγή κρασιού εύχομαι να ξεπεράσουν γρήγορα τα προβλήματα που έφερε η κλιματική αλλαγή και ο περονόσπορος. Εύχομαι συνεχώς να βλέπουμε να αξιοποιούνται κτήματα και να δημιουργούνται σύγχρονα επισκέψιμα οινοποιεία για την αποτελεσματικότερη προβολή της διαδικασίας παραγωγής του κρασιού στους οινόφιλους επισκέπτες της χώρας μας.
Όσον αφορά συνολικά τη χώρα και την Ήπειρο ειδικότερα, να προχωρήσει με σχέδιο και όραμα επί χάρτου. Ο τουρισμός είναι περίπλοκη διαδικασία. Η ιδέα του βιώσιμου τουρισμού δεν μπορεί να είναι απλώς μια λέξη που ναι μεν ακούγεται πολύ αλλά χωρίς να γίνεται αντιληπτό τι σημαίνει. Δεν είναι η νέα τάση, είναι απαίτηση και ανάγκη.
Απαιτεί ριζική αλλαγή κουλτούρας μιας πολύπλοκης αλυσίδας που καταλήγει στον ίδιο τον επισκέπτη. Απαιτεί συνέργειες και συμμετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων που εμπλέκονται στη βιομηχανία της φιλοξενίας. Απαιτεί ισχυρή ηγεσία ώστε να εξασφαλίζεται η ευρεία αποδοχή και συναίνεση. Απαιτεί αλλαγή συμπεριφοράς. Απαιτεί ένα ξεκάθαρο πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης. Να προστατευτεί ο τόπος, ο κάτοικος και οι επισκέπτες να έχουν το δυνατόν μικρότερο αντίκτυπο στον προορισμό.
Προτεραιότητα έχει η τοπικό οικοσύστημα. Εάν περνά καλά στην καθημερινότητά του, με υποδομές και εξάλειψη κάθε περιβαλλοντικής επίπτωσης, αυτό θα περάσει και στον φιλοξενούμενο. Στο επίκεντρο ο Άνθρωπος των προορισμών.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Δημήτρης Γαλαμάτης: «Kοινός Στόχος η Πολυφωνία και ο Πλουραλισμός»
Noble Wines | Nέα Φιλοσοφία στη Στήριξη και Προώθηση των Ελληνικών Οινοποιείων
ΣΜΟΕ | Οι Μικροί Οινοποιοί Φέρνουν Όλη την Ελλάδα στην Τεχνόπολη
