Η διαδικασία των Ευρωεκλογών ξεκινά σήμερα, 6 Ιουνίου, στην Ολλανδία, και ακολουθούν αύριο οι ψηφοφορίες στην Ιρλανδία και στη Μάλτα. Στην Ελλάδα η κάλπη «ανοίγει» την Κυριακή 9 Ιουνίου.
Η συζήτηση που τις συνοδεύει έχει να κάνει πολύ με το γεγονός της ανόδου της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη – κομμάτων με διαφορετικά χαρακτηριστικά αλλά και κοινούς άξονες. Μένει τα αποτελέσματα το βράδυ της Κυριακής να μας αποκαλύψουν πόσο.
Αν και οι ηγέτες των μεγάλων πολιτικών κομμάτων προσπάθησαν επί δεκαετίες να τα κρατήσουν έξω από τα κέντρα των αποφάσεων, σήμερα κόμματα της ακροδεξιάς συμμετέχουν στην εξουσία ή υποστηρίζουν την κυβέρνηση σε 7 από τις 27 χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, της Σουηδίας, της Ουγγαρίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας. Η Ολλανδία πρόκειται να ενταχθεί στις τάξεις της με τον αντι-ισλαμικό πυρήνα Geert Wilders, ενώ στην Αυστρία, οι κληρονόμοι του Κόμματος Ελευθερίας του Jörg Haider προηγούνται στις δημοσκοπήσεις ενόψει των εκλογών που προγραμματίζονται για φέτος στη χώρα.
Εάν πάρουν την εξουσία στη Βιέννη, το ένα τρίτο των εθνικών κυβερνήσεων της ΕΕ θα βασίζεται για την επιβίωσή τους στην ακροδεξιά και στο νου μας έρχεται εκείνη η φράση από τα βιβλία Ιστορίας της Γ’ Λυκείου για ένα «φάντασμα που πλανάται πάνω από την Ευρώπη», αναφορά βέβαια σε άλλες ιστορικές εποχές. Όπως επίσης δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε αναλογίες με την άνοδο του Τrump στην εξουσία το 2016 στις ΗΠΑ.
Μόνο που εδώ, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η υποστήριξη στον Trump συγκεντρώνεται μεταξύ των ηλικιωμένων, η ακροδεξιά ατζέντα έχει κατακτήσει την ψήφο των νέων, γεγονός που δίνει διαφορετική προοπτική σε ό,τι αφορά το μέλλον. Αγρότες και εργαζόμενοι που κατηγορούν τις πολιτικές της ΕΕ για την υποβάθμιση της ζωής τους σε βασικούς τομείς διαβίωσης, ψηφοφόροι της μεσαίας τάξης που ανησυχούν για τη μετανάστευση και τη διάλυση ενός τρόπου ζωής που αποτελούσε τη σταθερά στη Γηραιά Ήπειρο, νέοι άνθρωποι που αγωνιούν για το αυξανόμενο κόστος ζωής.
Άραγε αυτό σημαίνει ότι τα επόμενα πέντε χρόνια μπορεί να δούμε μια οπισθοχώρηση από τις περιβαλλοντικές προτεραιότητες της ΕΕ και μια πιο σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση; Θα δούμε να κερδίζουν έδαφος πολιτικές ενάντια στην πρόσβαση στην άμβλωση ή στα δικαιώματα ΛΟΑΤΚΙ+;
Από την άλλη, ανεξάρτητα από την ατζέντα κάθε κόμματος και τις εθνικές εμμονές κάθε χώρας, οι Βρυξέλλες, στη δική τους ατζέντα, έχουν ως κεντρικά ζητήματα για την ΕΕ τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενίσχυση της δικής της αμυντικής ικανότητας, την τόνωση της ανταγωνιστικής της οικονομίας, την ευθυγράμμιση των φιλόδοξων σχεδίων της για το κλίμα και το περιβάλλον με τα συμφέροντα των παραγωγικών τάξεων, το πρόσφατο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο και, τέλος, την άνοδο της ακροδεξιάς.
Όσον αφορά τους τοπικούς ηγέτες, ως πιο σημαντικά ζητήματα στις εκλογικές τους περιφέρειες αναφέρουν την κλιματική αλλαγή και τη στέγαση, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα Eurocities Pulse Mayors Survey μεταξύ 92 δημάρχων σε 28 ευρωπαϊκές χώρες.
Οι ερωτηθέντες δήμαρχοι εκδήλωσαν επίσης ανησυχία για τη δημόσια οργή σχετικά με τα πράσινα μέτρα σε πόλεις όπως το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες, όπου οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν για πρωτοβουλίες που αφορούσαν τη μείωση της χρήσης αυτοκινήτων και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Το 38% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι ανησυχεί για την αντίδραση στις τοπικές πολιτικές για το κλίμα.
Όπως ήταν φυσικό, οι δήμαρχοι ζητούν μεγαλύτερη οικονομική στήριξη από την ΕΕ, με σχεδόν τους μισούς να τα τοποθετούν σε υποδομές βιώσιμης αστικής κινητικότητας, από τραμ μέχρι ποδηλατόδρομους.
Ένα άλλο ζήτημα, που αυτή τη φορά «αναδιαμορφώνει» την πολιτική της αριστεράς στην Ευρώπη, είναι το παλαιστινιακό. Παράλληλα με την αύξηση της δημοτικότητας της ακροδεξιάς, έρευνες δείχνουν ότι οι μειονότητες –καθώς τα κυρίαρχα κόμματα παρασύρονται προς τα δεξιά σε θέματα όπως η μετανάστευση και οι πολιτιστικές αξίες– κατευθύνονται περισσότερο προς την αριστερά.
Δημοσκόπηση τον περασμένο μήνα από την Ipsos έδειξε πως η ομάδα της Αριστεράς ενδέχεται να κερδίσει έξι ακόμη έδρες. Στη Γερμανία, τα φιλοπαλαιστινιακά νέα κόμματα αφαιρούν ψήφους από τους Πράσινους και τους Σοσιαλδημοκράτες, δύο από τα κυρίαρχα κόμματα που υποστηρίζουν σταθερά το Ισραήλ. Εκτός από το αριστερό MέΡΑ25 της Γερμανίας, άλλα φιλοπαλαιστινιακά νέα κόμματα περιλαμβάνουν κοινωνικά συντηρητικές ομάδες, όπως η DAVA και η BIG και το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα BSW – το οποίο απαιτεί εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ ενώ, παράλληλα, προωθεί πολιτικές κατά της μετανάστευσης.
Και ενώ η συμμετοχή στις ευρωεκλογές ήταν παραδοσιακά χαμηλότερη μεταξύ των εθνοτικών μειονοτήτων σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, αυτή τη φορά ο πόλεμος στη Γάζα μπορεί να αποτελέσει κίνητρο.
Τέλος, οι εκλογές, αλλά και οι εσωτερικές ισορροπίες μεταξύ των πολιτικών σχηματισμών, θα κρίνουν την επανεκλογή ή όχι της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen. H ίδια έχει επισκεφθεί τις τελευταίες 10 ημέρες την Ισπανία, τη Βουλγαρία, τη Σουηδία, την Πορτογαλία, την Αυστρία, τη Γερμανία και τη Φινλανδία, έχοντας ως σύνθημα το «Ursula 2024». Ωστόσο δεν θα είναι τα εκατομμύρια των πολιτών της ηπείρου με δικαίωμα ψήφου που θα την εκλέξουν, αλλά οι 27 αρχηγοί κρατών της ΕΕ μετά τις εκλογές.
15 Σημεία στον Χάρτη των Ευρωεκλογών
1 → Εκατομμύρια ψηφοφόροι έχουν δικαίωμα ψήφου τις επόμενες ημέρες, από τη Φινλανδία στον βορρά έως την Κύπρο στο νότο, την Ιρλανδία στα δυτικά έως τη Βουλγαρία στα ανατολικά. Ο υψηλότερος αριθμός ψηφοφόρων αναμένεται στη Γερμανία (64,9 εκατομμύρια), στη Γαλλία (49,7) και στην Ιταλία (47). Τα χαμηλότερα νούμερα αναμένονται στη Μάλτα (0,4 εκατομμύρια), στο Λουξεμβούργο (0,5) και στην Κύπρο (0,7).
2 → Στην Ελλάδα μπορούν να ψηφίσουν όσοι συμπληρώνουν τα 17 χρόνια τους κατά τη διάρκεια του εκλογικού έτους, ενώ στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Αυστρία και στη Μάλτα από τα 16. Σε 21 κράτη μπορούν να ψηφίσουν οι πολίτες από 18 ετών, το ίδιο και στην Ουγγαρία, εκτός αν είναι παντρεμένοι, οπότε μπορούν να ψηφίσουν ανεξαρτήτως ηλικίας.
3 → Οι περισσότερες ψηφοφορίες γίνονται σε μια μέρα, εκτός από την Τσεχία, που γίνονται την Παρασκευή και το Σάββατο, και την Ιταλία, όπου ψηφίζουν το Σάββατο και την Κυριακή. Οι Βέλγοι την Κυριακή ψηφίζουν όχι μόνο για τις ευρωεκλογές, αλλά και σε εθνικές και περιφερειακές εκλογές (3 κάλπες).
4 → Η ψηφοφορία από το εξωτερικό επιτρέπεται σε όλα τα κράτη-μέλη, εκτός από την Τσεχία, την Ιρλανδία, τη Μάλτα και τη Σλοβακία. Στη Βουλγαρία και στην Ιταλία το δικαίωμα αυτό ισχύει μόνο για όσους ζουν εντός της ΕΕ.
5 → Η Γερμανία, η πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ, έχει 96 ευρωβουλευτές. Η Μάλτα, το Λουξεμβούργο και η Κύπρος έχουν τον μικρότερο αριθμό, 6 η καθεμία. Ελλάδα έχει 21. Συνολικά, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εκλέξουν 720 ευρωβουλευτές, 15 περισσότερους σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές.
6 → Η μέση συμμετοχή των ψηφοφόρων το 2019 ήταν 50,7%, η μεγαλύτερη προσέλευση από το 1994, όταν ήταν 56%. Το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής σημειώθηκε στις ευρωεκλογές του 1979, στις οποίες ψήφισε το 61,99%. Το χαμηλότερο ήταν 42,61% στις ευρωεκλογές του 2014. Έξι στους 10 πολίτες της ΕΕ έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους να ψηφίσουν σε αυτές τις εκλογές, σύμφωνα με έρευνα της Eurostat τον Απρίλιο.
7 → Το ποσοστό των γυναικών στο Ευρωκοινοβούλιο είναι 41% (το 1979 ήταν 16%).
8 → Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με έδρα τις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο, ψηφίζει νόμους που επηρεάζουν τις ζωές μας, ενώ εγκρίνει και τον ετήσιο προϋπολογισμό, ο οποίος φέτος έφτασε τα 189 δισεκατομμύρια ευρώ.
9 → Οι ευρωβουλευτές απαρτίζουν το μόνο θεσμικό όργανο της ΕΕ που εκλέγεται απευθείας από τους ψηφοφόρους των 27 χωρών. Τα άλλα δύο μεγάλα θεσμικά όργανα είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που εκπροσωπεί την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ, και το Συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από υπουργούς των κυβερνήσεων των κρατών-μελών. Οι ευρωβουλευτές επιβλέπουν τις εργασίες τόσο της Επιτροπής όσο και του Συμβουλίου. Μοιράζονται την ευθύνη με το Συμβούλιο για την έγκριση νόμων που προτείνει η Επιτροπή.
10 → Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χωρίζονται σε πολιτικές ομάδες όχι βάσει της εθνικότητάς τους αλλά βάσει της πολιτικής τους τοποθέτησης. Τώρα υπάρχουν 7 πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για να σχηματιστεί μια πολιτική ομάδα απαιτούνται τουλάχιστον 23 βουλευτές που πρέπει να εκπροσωπούν τουλάχιστον το ένα τέταρτο του συνόλου των κρατών-μελών. Απαγορεύεται η ένταξη σε περισσότερες από μία πολιτικές ομάδες. Ορισμένοι βουλευτές δεν ανήκουν σε καμία πολιτική ομάδα:
- Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – EPP (178)
- Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών – S&D (141)
- Ανανεώστε την Ευρώπη – Renew Europe, RE (101)
- Οι Πράσινοι-Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία – Greens/EFA (72)
- Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές – ECR (67)
- Κοινοβουλευτική Ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας – ID (60)
- Η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – GUE/NGL (37)
- Μη εγγεγραμμένοι (49)
11 → Στην πρώτη Ολομέλεια μετά τις εκλογές εκλέγεται ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σε επόμενη σύνοδο, εκλέγεται ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αργότερα αξιολογείται και εγκρίνεται το Σώμα των Επιτρόπων.
12 → Ο όρος «μαλακός» ευρωσκεπτικισμός αναφέρεται σε συγκεκριμένες πτυχές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ο «σκληρός» ευρωσκεπτικισμός την αντίθεση σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
13 → Στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης ο κανόνας είναι: «χωρίς διεύθυνση, χωρίς ψήφο». Το ίδιο ίσχυε και στην Ιρλανδία, μόνο που αυτή τη φορά η έντονη έλλειψη κατοικιών –ο αριθμός έχει αυξηθεί σε σχεδόν 14.000 μέσα σε μια δεκαετία– άλλαξε τα δεδομένα. Οι μέχρι πρόσφατα αυτοί πολιτικά άφωνοι, για πρώτη φορά θα ψηφίσουν στις ευρωεκλογές, χάρη σε μεταρρύθμιση του 2022 που επέτρεψε στις φιλανθρωπικές οργανώσεις να παρέχουν στους άστεγους την απαραίτητη για να ψηφίσουν διεύθυνση – δεν αντιπροσωπεύει ένα μέρος για να μείνουν, αλλά μόνο για να ψηφίσουν.
14 → Για πρώτη φορά, επέλεξαν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, μέσω επιστολικής ψήφου 202.556 Έλληνες από όλο τον κόσμο, και συγκεκριμένα από 128 διαφορετικές χώρες. Οι περισσότεροι διαμένουν σε χώρες της Ευρώπης, ενώ έχουν καταγραφεί εγγεγραμμένοι από 93 διαφορετικές χώρες στις οποίες δεν είχε συσταθεί εκλογικό τμήμα στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου, όπως η Παπούα Νέα Γουινέα, το Καζακστάν, το Ελ Σαλβαδόρ, ο Ισημερινός, το Τζιμπουτί, η Ουγκάντα κ.ά. Όσοι είχαν εγγραφεί για επιστολική ψήφο και δεν έστειλαν τον φάκελο θα ενημερωθούν με μήνυμα το βράδυ του Σαββάτου ότι μπορούν να ψηφίσουν με φυσική παρουσία στο εκλογικό τμήμα όπου ανήκουν. Ο χώρος συλλογής επιστολικής ψήφου παρακολουθείται από κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης όλο το 24ωρο.
15 → Τα εκλογικά κέντρα στην Ελλάδα θα λειτουργήσουν στις 9 Ιουνίου 2024, από τις 7:00 έως τις 19:00. Οι ψηφοφόροι θα πρέπει να έχουν μαζί τους αστυνομική ταυτότητα (ισχύει και η ψηφιακή) ή διαβατήριο, ή άδεια οδήγησης ή βιβλιάριο ασφαλιστικού ταμείου για τον απαραίτητο έλεγχο. Τα αποτελέσματα, πανευρωπαϊκά, θα μπορείτε να τα δείτε εδώ.
***
Bonus: Η ομάδα των δημοσιογράφων και πολιτικών αναλυτών του Politico απένειμε «μετάλλια» στους νομοθέτες που ξεχώρισαν ανάμεσα στο πλήθος των ευρωβουλευτών της προηγούμενης περιόδου για διάφορους λόγους: στους «επαναστάτες», τους «πυροσβέστες», τους αγενείς και φαιδρούς, αλλά και σε κάποιους αξιέπαινους. Στον ακροδεξιό Hermann Tertsch δίκαια απονέμεται ο τιτλος Χ Factor.
Ήταν ο πιο ενεργός χρήστης μεταξύ των ευρωβουλευτών στο Χ, πρώην Twitter. Δεν είναι εκείνος με τους περισσότερους ακόλουθους –με 353.000 υστερεί από άλλους, όπως η πρόεδρος Roberta Metsola (431.000) και ο ακροδεξιός Jordan Bardella (385.000)–, αλλά έρχεται πρώτος στις καθημερινές δημοσιεύσεις στην πλατφόρμα.
Από τις 2 Ιουλίου 2019, την πρώτη ημέρα της εντολής των ευρωβουλευτών, έως τις 31 Μαρτίου 2023, όταν το Χ περιόρισε την πρόσβαση στα δεδομένα του για ερευνητικούς σκοπούς, τα στοιχεία δείχνουν ότι έκανε συνολικά 162.566 δημοσιεύσεις – κατά μέσο όρο 119 την ημέρα ή μια ανάρτηση κάθε 12 λεπτά!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η Ιδεολογικοποίηση της Αποχής δεν Πείθει
