Oι ιστορίες βοηθούν τους μικρούς αναγνώστες να συνδεθούν με την ιστορία και να κατανοήσουν δύσκολα θέματα. Ένα από αυτά είναι ο πόλεμος. Τους μεταφέρουν σε εκείνον τον κόσμο προσωρινά, για να καταλάβουν μέσα από τη δράση και την αφήγηση των χαρακτήρων αυτό που ίσως ποτέ δεν θα καταφέρουν μέσα από τα σχολικά βιβλία. Γιατί, όταν τους παρασέρνει η πλοκή, όταν ταυτίζονται με τους ήρωες μιας μυθοπλασίας, η ιστορία γίνεται υπόθεση προσωπική.
Για να μην επαναλάβουμε το παρελθόν, πρέπει να ξέρουμε. Πρέπει να θυμόμαστε. Και μπορούμε να αρχίσουμε να συνδεόμαστε με την ιστορία και να εκπαιδεύουμε τη μνήμη μας από τα μικρά μας ακόμα βήματα σε αυτόν τον κόσμο. Με βιβλία που μας διηγούνται πόσο διαφορετικές είναι οι ζωές μας από αυτές του παρελθόντος, αλλά και πόσο όμοιες.
Τα οκτώ βιβλία που ακολουθούν μας μεταφέρουν με την πλοκή τους στον καιρό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους που θέλουν να ανακαλύψουν με ιστορίες… την ιστορία.
Άννα Φρανκ | Isabel Sánchez Vegara | Εικον. Sveta Doroseva | Μτφρ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη | Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», της μικρής Γερμανίδας εβραϊκής καταγωγής που κρυβόταν στο Άμστερνταμ στα χρόνια του πολέμου προσπαθώντας να αποφύγει, μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά της, τη σύλληψη από τους ναζί, έχει γνωρίσει επανεκδόσεις σε όλο τον κόσμο, για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά, αυτούσιο ή διασκευασμένο, αλλά και εικονογραφημένο.
Κρυμμένη σε ένα πατάρι, η Άννα Φρανκ κατέγραφε στο ημερολόγιό της τις σκέψεις αλλά και το όνειρό της να γίνει κάποια μέρα, όταν θα τελείωνε ο εφιάλτης, συγγραφέας. Το ημερολόγιο είχε δοθεί στην Άννα ως δώρο στα 13α γενέθλιά της, ένα δώρο που διέσωσε τη μνήμη της και μαζί τη «φωνή» όλων των παιδιών που αφανίστηκαν από τους ναζί.
Η συγκεκριμένη έκδοση είναι ειδικά διασκευασμένη για μικρά παιδιά, στη σειρά «Μικρά Κορίτσια με Μεγάλες Ιδέες». → Για παιδιά από 6 ετών
Ζάζα | Αργυρώ Πιπίνη | Εικον. Πέτρος Μπουλούμπασης | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
«Βρέθηκα κάτω από τρενάκια και μολυβένια στρατιωτάκια και κούκλες και πατίνια. […] Κι έμεινα κι εγώ εκεί, με τα κουζινικά και τα παιχνίδια τα κουρδιστά, για να φυλάω τα μυστικά.
Ναι, εμείς ήμασταν οι φύλακες, εμείς φυλάξαμε τα μυστικά».
Η Ζάζα είναι η κούκλα της Εστρέα. Ήταν κι εκείνη εκεί, μαζί με τα παιδικά παπούτσια και τα ρούχα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στους σωρούς των οποίων κάθε κομμάτι κάποτε ήταν καλοδεχούμενο δώρο, αγαπημένο παιχνίδι, πολύτιμο φυλαχτό.
«Τα παιχνίδια των παιδιών –η κλωστή που τα συνέδεε με την παλιά τους ζωή– διηγούνται την ιστορία τους. Ένα βιβλίο για την ελπίδα και τη μνήμη, για το “Ποτέ ξανά”», διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.
Μόλις δώδεκα σελίδες και μια μόνο κούκλα αρκούν για να διηγηθούν τα ανείπωτα με ένα καλοδουλεμένο γαϊτανάκι λέξεων που ψάχνουν –και βρίσκουν– τον στόχο, μαζί με τις εξαιρετικές ζωγραφιές του Πέτρου Μπουλούμπαση. → Για παιδιά από 8 ετών
O Mεγάλος Περίπατος του Πέτρου
Άλκη Ζέη – Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου | Αγγελική Δαρλάση | Εικον. Δημήτρης Μαστώρος | Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ένα graphic novel για έναν «μεγάλο περίπατο» της ελληνικής λογοτεχνίας.
«27 Οκτωβρίου 1940: Θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος γιατί πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να λέει: “Σήκω… έγινε πόλεμος. Δεν ακούς τις σειρήνες;” Όταν οι Ιταλοί έφτασαν στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν 9 χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία».
Το μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη τιμήθηκε με πολλές μεταφράσεις και διεθνή βραβεία, αλλά και με το μεγαλύτερο όλων, την αγάπη των παιδιών. Το εμβληματικό αυτό βιβλίο επαναδημιούργησε ως graphic novel η συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση και ο κομίστας Δημήτρης Μαστώρος, με σεβασμό στην ατμόσφαιρα και στο πνεύμα του.
Οι δύο δημιουργοί πρόλαβαν να δουλέψουν τον «Μεγάλο Περίπατο» με την έγκριση της Άλκης Ζέη, ακολουθώντας τη διάταξη των τεσσάρων κεφαλαίων του πρωτοτύπου. Δύσκολο –και όμορφο– το έργο της Αγγελικής Δαρλάση και του Δημήτρη Μαστώρου, που οπτικοποιεί μια ιστορία που μας έχει πρώτα μαγέψει με λέξεις. → Για παιδιά από 9 ετών
Έρικα | Ruth Vander Zee | Εικον. Roberto Innocenti | Η Ruth Vander Zee | Μτφρ. Μαρίζα Ντεκάστρο | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
Η συγγραφέας θα συναντήσει την Έρικα το 1995 και θα ακούσει, από την ίδια, την ιστορία της, στην οποία βασίζεται και το βιβλίο που θα γράψει αργότερα. Θα κυκλοφορήσει πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 2000, με το κίτρινο αστέρι να δεσπόζει στο εξώφυλλο και με τίτλο «6.000.000 αστέρια», όσα και τα θύματα του Ολοκαυτώματος.
Η Έρικα ήταν ένα παιδί που επέζησε. Επειδή δεν έφτασε ποτέ στα στρατόπεδα του θανάτου, επειδή στάθηκε τυχερή όταν την πέταξαν από το τρένο (ίσως η μητέρα της, αυτή την εκδοχή επιλέγει να παρουσιάσει η συγγραφέας) που κατέληγε εκεί. Πετάχτηκε σε ένα χαμηλό χαντάκι με μαλακό χορτάρι, όπου τη βρήκαν, την περιέθαλψαν, τη μεγάλωσαν. Για να ιστορήσει αυτά που δεν έζησε, αλλά που ένιωσε βαθιά μέσα της δρασκελίζοντας τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.
Η παιδαγωγός και κριτικός λογοτεχνίας Μαρίζα Ντεκάστρο, που έχει κάνει και τη μετάφραση, στο επίμετρό της θέτει τον προβληματισμό κατά πόσο μπορούμε να διηγούμαστε στα παιδιά αυτές τις ιστορίες. Και ανοίγει έναν πολύ εποικοδομητικό διάλογο με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, ένα απαραίτητο εργαλείο για τη συζήτηση που θα έπρεπε να έχει αρχίσει προ πολλού. → Για παιδιά Δημοτικού
Έρικα
Μια Μπαλάντα για τη Ρεβέκκα | Μαρούλα Κλιάφα | Εκδόσεις Πατάκη
Η ηρωίδα του βιβλίου, η Ρεβέκκα, είναι μια νεαρή Εβραιοπούλα, καρπός ενός μεικτού γάμου, που ζει στα Τρίκαλα την περίοδο της Κατοχής. Την εφηβεία της σημαδεύουν γεγονότα συνταρακτικά: διαδηλώσεις, φιλίες και προδοσίες, νεανικά χτυποκάρδια, όνειρα και επώδυνοι αποχωρισμοί. Γύρω της κινούνται αντιπροσωπευτικοί χαρακτήρες που συνθέτουν το παζλ της κοινωνίας κατά τη σκληρή αλλά και ηρωική εκείνη περίοδο.
Παράλληλα με το ταξίδι της Ρεβέκκας προς την ενηλικίωση, οι αναγνώστες ανατρέχουν σε μια ιστορική περίοδο με δύσκολα και εν πολλοίς άγνωστα γεγονότα, με τρόπο γοητευτικό, άμεσο και ευρηματικό. Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο του 2011. → Για παιδιά από 11 ετών
Φρίντριχ, Ένας Σπουδαίος Ντετέκτιβ | Philip Kerr | Mτφρ. Στεφανία Φέρρο | Εκδόσεις Κέδρος
Ο Φρίντριχ Κίσελ το 1933 είναι 13 χρονών. Μέχρι τότε το πιο συγκλονιστικό γεγονός της ζωής του ήταν ότι είχε δει την πρεμιέρα του αγαπημένου του βιβλίου «Ο Αιμίλιος και οι Ντετέκτιβ». Και, μάλιστα, ως καλεσμένος του ίδιου του συγγραφέα.
Θέλει να γίνει ντετέκτιβ όταν μεγαλώσει αλλά μέχρι τότε, μαζί με την παρέα του, έχουν να παρατηρήσουν και να καταγράψουν πολλά από τον κόσμο γύρω τους σε ένα Βερολίνο που αλλάζει μέρα με τη μέρα. Και η πιο παράξενη ήταν εκείνη που ο αδερφός του τον ενημερώνει ότι το αγαπημένο του βιβλίο, ο «Αιμίλιος», πρέπει να καεί στην πυρά, καθώς ο συγγραφέας του, ο Erich Kästner, θεωρείται κατάσκοπος των Ρώσων (ο Kästner είχε, πράγματι, εκφράσει την αντίθεσή του στο ναζιστικό καθεστώς και, πράγματι, οι ναζί είχαν κάψει τα βιβλία του).
Ο Philip Kerr σκιαγραφεί την ατμόσφαιρα της πόλης εξαιρετικά και μας συνδέει με δύσκολους καιρούς γράφοντας μια απολαυστική περιπέτεια, δίνοντας παράλληλα το ιστορικό πλαίσιο της εποχής με ακρίβεια. → Για εφήβους από 11 ετών
Ξυπόλυτοι Ήρωες | Αλεξάνδρα Μητσιάλη | Εκδόσεις Πατάκη
Ένα ιστορικό μυθιστόρημα στα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης για ένα ξυπόλυτο τάγμα παιδιών, αλλά και για τον αφανισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Η παρέα των παιδιών, οι πρωταγωνιστές του βιβλίου, σκόρπισαν στην πόλη όταν οι κατακτητές επίταξαν το Παπάφειο ορφανοτροφείο όπου ζούσαν για να το μετατρέψουν σε Γενικό Γερμανικό Νοσοκομείο. Tα παιδιά συγκρότησαν το Ξυπόλυτο Τάγμα που, παράλληλα με την επιβίωσή του, προκαλούσε φθορές, φυγάδευε επικηρυγμένους και έκλεβε τρόφιμα από τους κατακτητές για τους πεινασμένους και τα άλλα ορφανά.
Βασίζεται σε αληθινή ιστορία, που έγινε ταινία το 1954 με τίτλο «Το Ξυπόλυτο Τάγμα», σε σκηνοθεσία του Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρης Θαλασσινός), σενάριο του Νίκου Κατσιώτη και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, η οποία είχε βραβευτεί στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου το 1956 με πρόεδρο της επιτροπής τον Ιταλό σκηνοθέτη Βιτόριο Ντε Σίκα. → Για εφήβους από 12 ετών
Το Αγόρι με τη Ριγέ Πιτζάμα
Το Αγόρι με τη Ριγέ Πιτζάμα | John Boyne | Eικον. Oliver Jeffers | Μτφρ. Αριάδνη-Αδαμαντία Μοσχονά | Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο εννιάχρονος Μπρούνο ακολουθεί τον πατέρα του, ανώτερο αξιωματικό σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, εκεί που προστάζουν τα νέα του καθήκοντα. Σε ένα σπίτι στη μέση του πουθενά, όπου δεν έχει ούτε έναν φίλο να παίξει.
Συνορεύει με τον εφιάλτη, αλλά δεν έχει ιδέα γι’ αυτό. Ώσπου μια μέρα γνωρίζεται με τον Σμούελ, ένα αγόρι που ζει πίσω από ένα συρματόπλεγμα, μαζί και με πολλούς άλλους ανθρώπους, και φοράει, όπως όλοι τους, μια ριγέ πιτζάμα. Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί μια βαθιά φιλία. Θα την επενδύσουν με φως, αλλά το βαρύ σκοτάδι καιροφυλακτεί. «Είναι ένα βιβλίο για την αθωότητα που βαδίζει στο σκοτάδι», θα πει ο Άγγλος εκδότης του βιβλίου, David Fickling.
Παγκόσμιο best seller, κυκλοφόρησε το 2006 και μέχρι σήμερα μετράει 11.000.000 αντίτυπα, ενώ έχει μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη από τη MIRAMAX/Disney σε σενάριο και σκηνοθεσία του Mark Herman (στα ελληνικά, «Το Αγόρι Πίσω από το Συρματόπλεγμα»). → Για εφήβους 14+
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Δέκα Ερωτήσεις Αναζητούν Συγγραφέα | Μαριαλένα Σεμιτέκολου
Αντίσταση στην Κατάθλιψη με το Απολαυστικό Ταξίδι στη «Σανγκάη» του Ξανθούλη
